Jakie są obowiązki platform internetowych? Akt o usługach cyfrowych

Czym jest platforma internetowa?

Definicję platformy internetowej znajdziemy w Akcie o sługach cyfrowych w artykule 2 lit. h projektu AUC. Według tej definicji, platformę internetową należy postrzegać jako: dostawcę usługi hostingu, który na żądanie odbiorcy usługi przechowuje i rozpowszechnia publicznie informacje, chyba że takie działanie jest nieznaczną i wyłącznie poboczną funkcją innej usługi, i ze względów obiektywnych i technicznych nie można go wykorzystać bez takiej innej usługi, a włączenie takiej funkcji w taką inną usługę nie jest sposobem na obejście stosowania niniejszego rozporządzenia. Oznacza to, że nowe rozporządzenie obejmuje wszystkie strony internetowe i portale społecznościowe.

Mimo to nowe przepisy nie dosięgną np. internetowych wydań gazety, w ramach których wydziela się sekcje na komentarze, gdyż funkcjonalność ta ma charakter dodatkowy/poboczny (główną usługą jest publikacja wiadomości). Nowe regulacje nie będą dotyczyć również dostawców usług komunikacji elektronicznej – pod warunkiem, że ich aplikacja pozwala tylko na komunikowanie się, nie stanowiąc przy tym wyłącznie dodatku do portalu społecznościowego (jak jest np. w przypadku Facebooka i Messengera), a także dostawców usług takich jak poczta elektroniczna, usługi czatów grupowych i komunikatory internetowe.

Nowe przepisy Aktu o usługach cyfrowych obejmą:

• serwisy społecznościowe,
• internetowe platformy handlowe, e-commerce
• sklepy internetowe z aplikacjami (np. Google Play czy App Store),
• platformy wymiany treści,
• serwisy online umożliwiające np. zakup usług turystycznych lub wynajem lokali od osoby prywatnych.
• platformy, które kwalifikują się jako mikroprzedsiębiorstwa lub małe przedsiębiorstwa w rozumieniu załącznika do zalecenia 2003/361/WE (art. 16)
• platformy, do których stosują się dodatkowe – w stosunku do usługi hostingu – obowiązki (art. 17 i n.);
• „bardzo duże platformy internetowe” (art. 25 i n. – chodzi tu między innymi o Facebooka czy Twittera),

W przypadku trzech ostatnich grup chodzi o to, że stosowanie do konkretnych obowiązków zamieszczonych w projekcie Aktu powiązano z rozmiarem danej platformy na zasadzie proporcjonalności. W ramach tego wyróżniamy 3 kategorie:

• Platformy spełniające przesłanki mikroprzedsiębiorstwa, czyli zatrudniające mniej niż 10 osób, przy rocznym obrocie i/lub rocznej sumie bilansowej mniejszej niż 2 mln EUR (art. 2 ust. 3),
• Platformy spełniające przesłanki małego przedsiębiorstwa, czyli zatrudniające więcej niż 10, ale mniej niż 50 osób, przy rocznym obrocie i/lub rocznej sumie bilansowej mniejszej niż 10 mln EUR (art. 2 ust. 2 lit. c),
• Platformy, które spełniają przesłanki „bardzo dużej platformy internetowej”, czyli zatrudniające powyżej 50 osób, przy rocznym obrocie i/lub rocznej sumie bilansowej mniejszej przekraczającej 10 mln EUR (czyli na przykład Facebook czy Twitter).

Takie wyróżnienie służy wyznaczeniu największej liczby nowych obowiązków grupie trzeciej, czyli bardzo dużym platformom. Z kolei w przypadku pozostałych, mniejszych podmiotów nastąpi tylko niewielka zmiana dotychczasowej sytuacji.

Jakie obowiązki uwzględnia akt o usługach cyfrowych?

Na początek należy więc sprawdzić, do jakiej kategorii platform zalicza się nasza działalność, ponieważ każda grupa ma inne obowiązki. W przypadku „zwykłych” platform, a więc niestanowiących bardzo dużych platform internetowych, nowe wymogi będą polegać wyłącznie na:

• obowiązkach związanych z moderowaniem treści umieszczanych na platformach;
• obowiązkach dotyczących przejrzystości funkcjonowania internetowych platform handlowych;
• obowiązkach dotyczących przejrzystości reklam internetowych;
• obowiązkach sprawozdawczych platform internetowych.

Z kolei „bardzo duże platformy internetowe”, poza powyższym, muszą także spełniać dalej idące obowiązki. Co będzie przewidywać prawo w ramach wymienionych wyżej grup obowiązków?

• Obowiązek moderowania platformy – czyli konieczność podejmowania działań mających na celu wykrycie, identyfikację i zwalczanie nielegalnych treści bądź informacji niezgodnych z warunkami korzystania z usług platformy. W tym celu trzeba wdrożyć środki wpływające na dostępność, widoczność i osiągalność takich nielegalnych treści bądź informacji. W praktyce, właściciele platform muszą implementować w swoich stronach narzędzia pozwalające na ograniczenie eksponowania tego typu treści, a także umożliwiające blokowanie bądź usuwanie takich wpisów, czy też zawieszanie i usuwanie kont osób, które te wpisy zamieszczają. Samo usunięcie treści nie wystarczy – wedle nowych przepisów, trzeba tez zagwarantować, że nie dojdzie do ponownego umieszczenia danej treści.
• Łatwe i skuteczne kwestionowanie decyzji platform internetowych – jeśli decyzje platformy wywierają negatywny wpływ na użytkownika, musi mieć on możliwość prostego i efektywnego kwestionowania takich decyzji. Chodzi tutaj głównie o decyzje związane z usunięciem informacji lub uniemożliwieniem dostępu do nich, zawieszenia bądź zakończenia świadczenia usługi na rzecz takiego użytkownika, czy zawieszenia i usunięcia konta). W wyniku powyższego, platformy będą zobowiązane do stworzenia wewnętrznego systemu rozpatrywania skarg na wskazane decyzje (artykuł 17, ust. 1-4). System powinien być łatwo dostępny i przyjazny dla użytkownika, a także nie w pełni zautomatyzowany (art. 17 ust. 5).
• Współpraca z certyfikowanymi organami – platformy muszą współpracować z organami pozasądowego rozstrzygania sporów w celu rozwiązywania konfliktowych sytuacji z użytkownikami (artykuł 18. ust. 1). Organy te muszą być certyfikowane, a certyfikacji ma dokonywać koordynator ds. usług cyfrowych, z kolei decyzje wydawane przez dany organ będą wiążące dla platform. Jednocześnie nadal będzie można korzystać z innych środków zaskarżenia dopuszczalnych w danym kraju członkowskim.
• Priorytetowe traktowanie zgłoszeń od podmiotów zaufanych – obowiązek moderowania dotyczy też obowiązku priorytetowego traktowania zgłoszeń od podmiotów, które otrzymały nowo wprowadzany status zaufanych podmiotów sygnalizujących, czyli tzw. trusted flaggers, który zostanie przyznany przez koordynatora ds. usług cyfrowych na wniosek zainteresowanego.
• Informowanie organów ścigania w przypadku podejrzenia poważnych przestępstw – platformy muszą informować właściwe organy ścigania w razie uzyskania informacji dających podstawę do podejrzenia „poważnego przestępstwa”, czyli takiego, które może stanowić zagrożenie dla życia bądź bezpieczeństwa osób (artykuł 21). Chodzi o informacje pozyskane zarówno we własnym zakresie, jak i te udzielone przez użytkownika. Trzeba jednak pamiętać, że wymóg ten nie może być podstawą do masowego profilowania odbiorców usług.
• Ochrona przed niewłaściwym korzystaniem z platformy i systemu „notice & take action” – czyli wprowadzenie środków zapobiegających nieprawidłowemu korzystaniu z platformy i systemu „notice & take action”, co pozwoli na przeciwdziałanie w przekazywaniu nielegalnych treści (art. 20 ust. 1), a także nadużyciom w kwestii składania bezzasadnych zgłoszeń i skarg w ramach mechanizmu „notice & take action” (np. gdy ktoś robi to w celu blokowania konkurencji). Za tego typu nadużycia przewidziano sankcje, dlatego po obowiązkowym upomnieniu użytkownika, platforma może zawiesić świadczenie usług wobec niego lub odebrać mu możliwość składania skarg i zgłoszeń za pomocą wspomnianych mechanizmów.

Oprócz tego platformy zostały zobowiązane do opisania powyższych kwestii w swoich regulaminach, zwłaszcza sposobu i podstawy oceniania zachowań, które zostaną uznane za „niewłaściwe korzystanie”, oraz przewidzianego okresu zawieszenia (artykuł 20, ust. 4).

Kwestia produktów nielegalnych

Jedno z założeń projektu to zniechęcenie przedsiębiorców do sprzedaży produktów lub usług, które naruszają właściwe przepisy. W ramach tego, akt zakłada wprowadzenie 2 kolejnych grup obowiązków.

Pierwsza z nich to zobligowanie platform do blokowania sprzedaży nielegalnych towarów lub usług umieszczonych na platformie, w tym blokowania reklam. Takie działania mają być realizowane w oparciu o konkretne zasady i przepisy związane z usuwaniem nielegalnych treści, które funkcjonują w krajach członkowskich.

Druga grupa obowiązków to przymuszenie platform umożliwiających konsumentom zawieranie umów na odległość z przedsiębiorcami do tego, aby zapewniały identyfikowalność owych przedsiębiorców. Wspomniane platformy będą musiały więc każdorazowo identyfikować swoich użytkowników biznesowych. Z kolei klientom powinny w jasny sposób wyjaśniać, kto sprzedaje im konkretny produkt czy oferuje usługę. Ma to przyczynić się to łatwiejszego wykrywania nieuczciwych sprzedawców i lepszej ochrony kupujących w sieci.

Co istotne, pierwszy raz na poziomie europejskim wprowadzono obowiązek weryfikacji przekazanych danych w oparciu o dostępne bazy danych. Planowane jest zobowiązanie platform do rozsądnych działań, czyli z pominięciem nadmiernych obciążeń, które będą miały na celu weryfikację wiarygodności przekazanych przez partnerów informacji. Do tego celu zaleca się „wykorzystanie ogólnodostępnych oficjalnych internetowych baz danych i interfejsów internetowych, takich jak krajowe rejestry handlowe i system wymiany informacji o VAT”. Poza tym przewidywana jest również możliwość żądania zaprezentowania przez platformy wiarygodnej dokumentacji, która potwierdza informacje przekazane przez potencjalnych partnerów, np. kopie dokumentów tożsamości, czy nawet uwierzytelnione wyciągi bankowe, zaświadczenia o prowadzeniu działalności gospodarczej i zaświadczenia z rejestrów handlowych.

Mimo to powyższe rozwiązania są wyłącznie opcjonalnymi możliwościami dla platform internetowych. Rozporządzenie wskazuje wprost, że nie trzeba angażować się w nadmierne lub kosztowne czynności związane z weryfikacją partnera. Nie zmienia to faktu, że im więcej działań podejmie platforma, tym lepiej.

Ponadto platformy są zobowiązane także do przechowywania informacji dotyczących przedsiębiorców korzystających z ich usług przez okres trwania stosunku umownego z danym przedsiębiorcą (artykuł 22 ust. 4).

Reklamy w świetle aktu o usługach cyfrowych

Według projektowanych zmian, platformy będą miały również dodatkowe obowiązki informacyjne w kwestii reklam. Artykuł 24 AUC mówi o tym, że platformy muszą zapewniać użytkownikom możliwość zapoznania się z informacją o tym, kiedy i w czyim imieniu wyświetla im się dana reklama. Platformy będą więc przekazywać w czasie rzeczywistym informacje o reklamach, które pozwolą na ich identyfikację, wskażą, w czyim imieniu są wyświetlane, oraz o „istotnych informacjach” o głównych parametrach stosowanych do kierowania reklam do konsumenta (w kontekście konkretnej reklamy i konkretnego użytkownika).

Jak ma to wyglądać w praktyce? Prawdopodobnie po najechaniu na reklamę wyświetli się komunikat informujący, że użytkownik ma do czynienia z reklamą, o tym, kto jest jej autorem oraz dlaczego została mu wyświetlona.

Sprawozdawczość przy usługach cyfrowych

Kolejna nowość to liczne, dodatkowe obowiązki dla platform internetowych w zakresie kwestii sprawozdawczych (artykuł 23). Platformy będą więc zobligowanie do publikacji sprawozdań ze swoich działań związanych z usuwaniem i uniemożliwieniem dostępu do informacji, które są uznawane za nielegalne lub sprzeczne z warunkami korzystania z usług (artykuł 23, ust. 1). Prawdopodobnie przybierze to formę strukturyzowanego sprawozdania, w którym znajdą się stosowne opisy oraz liczby.

Poza tym minimum raz na sześć miesięcy platformy będą musiały opublikować informacje na temat średniej liczby aktywnych odbiorców usługi miesięcznie z podziałem na każdy kraj Unii Europejskiej (artykuł 23, ust. 2). Celem takich działań będzie bieżąca weryfikacja statusu platformy i jej obowiązków przez koordynatora do spraw usług cyfrowych.

Więcej obowiązków w przypadku niektórych platform

Przyczyną większej liczby obowiązków dla bardzo dużych platform internetowych jest fakt, iż to ich działalność może powodować zagrożenia społeczne. Zakres tych zagrożeń oraz ich skutki są potencjalnie bardziej niebezpieczne, niż ma to miejsce w przypadku małych platform. W rezultacie ustalono, że właśnie te największe podmioty muszą spełniać podwyższone standardy obowiązków w zakresie należytej staranności.

Wyróżniono dla nich pięć grup obowiązków:

• obowiązki dotyczące zarządzania ryzykiem systemowym wynikającym z funkcjonowania bardzo dużych platform;
• obowiązki związane z systemami rekomendacji;
• dodatkowe wymogi dotyczące przejrzystości reklam internetowych;
• zasady dostępu do danych i kontroli danych;
• obowiązek ustanowienia pracowników ds. zgodności z prawem (compliance officers).

Jak widać, bardzo duże platformy muszą dokonać najpierw oceny tzw. ryzyk systemowych zawartych w art. 26 ust. 1 projektu, uwzględniając przy tym specyfikę świadczonych przez nie usług. Są to np.:

• ryzyko związane z niewłaściwym korzystaniem z ich usług poprzez rozpowszechnianie nielegalnych treści, np. nawołujących do nienawiści,
• prowadzenie nielegalnej działalności, takiej jak sprzedaż produktów lub usług zakazanych prawem Unii lub prawem krajowym, w tym produktów podrobionych,
• prowadzenie nielegalnej działalności poprzez wykorzystanie kont danej platformy;
• ryzyko celowej i często skoordynowanej manipulacji usługami platformy, która ma przewidywalny wpływ na zdrowie, dyskurs obywatelski, procesy wyborcze, bezpieczeństwo publiczne i ochronę małoletnich, itp.

Kolejnym krokiem po przeprowadzeniu takiej analizy będzie dobranie odpowiednich środków, które zapobiegną lub przynajmniej zminimalizują ryzyko wystąpienia wykrytych ryzyk. Co istotne, bardzo duże platformy będą też zobligowane do poddawania się zewnętrznej kontroli w formie niezależnego audytu.

W przypadku rekomendacji, regulacja tego aspektu jest rezultatem niedostatecznego informowania użytkowników. Częścią działalności bardzo dużej platformy internetowej jest sposób szeregowania i prezentowania informacji tak, aby ułatwić zoptymalizować dostęp do nich użytkownikom. Zazwyczaj polega to na np. sugerowaniu, plasowaniu i szeregowaniu informacji przez algorytm, oraz wyróżnianie za pomocą tekstu i rozmaitych przedstawień graficznych. W efekcie uznano, że użytkownik powinien być informowany o tym, dlaczego wyświetlają mu się konkretne treści.

Systemy rekomendacji mogą znacząco wpływać na zdolność użytkowników do pozyskiwania informacji w sieci oraz interakcji z nimi. Dlatego projekt przewiduje, że bardzo duże platformy internetowe muszą odpowiednio informować użytkowników oraz zapewniać im wpływ na prezentowanie informacje. Powinny przedstawiać główne parametry systemów w sposób łatwo zrozumiały i dostępny tak, aby odbiorca rozumiał, jak szeregowane są informacje. Ponadto należy zapewnić odbiorcom możliwość modyfikowania odpowiednich kryteriów oraz rezygnacji z otrzymywania spersonalizowanych rekomendacji.

Przejrzystość reklam internetowych

Przejrzystość reklam internetowych ma dać szansę na efektywniejsze prowadzenie nadzoru nad sposobem ich wyświetlania. W rezultacie platformy będą musiały utrzymywać i zapewniać dostęp do reklam wyświetlanych na ich stronach, w celu umożliwiania m.in. użytkownikom i organom nadzoru sprawdzenie, jak reklamy były wyświetlane oraz targetowane (np. w celu weryfikacji, czy nie doszło do stosowania nielegalnego przekazu, technik manipulacyjnych czy dezinformacji). W tego typu bazach mają znajdować się: treść reklam, okres ich wyświetlania, liczbę docelowych odbiorców oraz liczbę odbiorców, do których reklama dotarła, a także dane dotyczące reklamodawcy (artykuł 30 ust. 1 i 2) i to przez minimum rok od ostatniego wyświetlenia.

Zasady dostępu do danych oraz ich kontroli polegają na tym, że na uzasadniony wniosek koordynatora do spraw usług cyfrowych lub Komisji Europejskiej bardzo duże platformy będą dostarczać dane potrzebne do monitorowania zgodności ich funkcjonowania z przepisami AUC (art. 31 ust. 1). W rezultacie będą musiały przekazać dane związane z ryzykiem i możliwymi szkodami, dane dotyczące dokładności, funkcjonowania i testowania algorytmów moderowania treści, systemów rekomendacji czy reklamowych, dane dotyczące procesów i wyników moderowania treści czy wewnętrznych systemów rozpatrywania skarg itd. Wspomniane wcześniej organy mogą wnioskować również o udostępnienie takich danych zweryfikowanym badaczom akademickim, o czym mówi artykuł 31 ust. 2 i 4.

Kolejnym obowiązkiem bardzo dużych platform internetowych będzie konieczność ustanowienia pracowników do spraw zgodności z prawem, tzw. compliance officers. W ramach tej zmiany trzeba będzie wyznaczyć minimum jednego pracownika odpowiedzialnego za monitorowanie zgodności z przepisami rozporządzenia (według artykułu 32 ust. 1).

Czytaj także:
- Czym jest kara umowna i jak ją prawidłowo stosować?
- Jakie przepisy regulują działanie giełd transportowych?
- Internetowe platformy spedycyjne w świetle prawa. To warto wiedzieć
- Co z dostawą towarów w sytuacji zamknięcia granic i wojny toczonej na terytorium tranzytowym?
- Jak zatrudnić imigranta z Ukrainy? Jakie dokumenty są potrzebne i czy obecnie procedura została uproszczona?
- Zaliczka czy zadatek – czym się od siebie różnią? Co wybrać?
- Twoje dane zostały ujawnione w sieci sprawdź co możesz z tym zrobić
- Polski Ład a branża transportowa. Jaka forma prowadzenia działalności da najwięcej korzyści?
- Kary za przekroczenie czasu pracy kierowcy. Jakie są skutki prawne?
- Przepisy prawne, które regulują pracę przewoźników międzynarodowych
- Odpowiedzialność przewoźnika za przewożony towar. Podstawy prawne
- Windykacja należności w transporcie. Jak odzyskać zaległe płatności?