Jakie przepisy regulują działanie giełd transportowych?

Giełdy transportowe – korzyści dla firm

Giełdy transportowe (z angielskiego freight exchanges) są platformami cyfrowymi, które istnieją tylko w świecie wirtualnym. Celem ich używania jest inicjacja kontaktu między firmami przewozowymi, a dysponentami ładunku. Korzystając z giełdy, firmy szybciej realizują usługi przewozowe, ponieważ mogą łatwiej znaleźć przewoźnika i indywidualnie dopasowaną ofertę.

To również atrakcyjne rozwiązanie dla firm, które nie chcą korzystać wyłącznie ze stałych przewoźników ze względu na wysokie ceny usług lub nieregularną dostępność.

Jak używać giełd transportowych?

Aktualnie w sieci działa wiele giełd transportowych. Do najpopularniejszych zaliczają się TimoCom, wTransnet, Teleroute, a także Trans.eu. Różnią się pod kątem szczegółów funkcjonowania, warunkami wejścia na giełdę oraz wyjścia z niej. Mimo to nawiązanie takiej współpracy jest zazwyczaj zbliżone i przebiega w następujący sposób:

• Spedytorzy mogą wyszukiwać dostępne oferty, filtrując je z uwzględnieniem takich kryteriów jak trasa, typ pojazdu, tonaż i metraż pojazdu, data załadunku i rozładunku oraz rodzaj towaru. Gdy wprowadzą dane w systemie, aplikacja automatycznie posegreguje dostępne oferty przewoźników spełniających podane warunki.
• Przewoźnicy zamieszczają oferty w analogiczny sposób, jednak podają też warunki spełniane przez pojazd lub dopuszczalne ograniczenia związane z przewożonym ładunkiem.

Bardzo istotne jest zachowanie precyzji przy zamieszczaniu ogłoszeń. Dzięki temu minimalizujemy ryzyko otrzymywania nietrafionych ofert, a przy tym zyskujemy bazę danych kontrahentów, z którymi będziemy mogli nawiązać współpracę w przyszłości.

Platformy są przydatne także w zakresie nawiązywania długofalowych relacji biznesowych. Wówczas w opisie zlecenia najlepiej podać maksymalną częstotliwość przejazdów i okres planowanej współpracy.

Rozpoczęcie działań na giełdzie transportowej wymaga jednak spełniania określonych warunków – zarówno w przypadku przewoźnika, jak i spedytora.

Podstawa prawna działania platform spedycyjnych

Internetowe platformy spedycyjne działają w oparciu o ustawę z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Zgodnie z nią, świadczenie usług drogą elektroniczną jest:

• wykonywaniem świadczenia bez jednoczesnej obecności obu stron (na odległość),
• działaniem poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy.

Usługa jest przesyłana i otrzymywana za pośrednictwem urządzeń do elektronicznego przetwarzania, wraz z kompresją cyfrową. Może polegać także na przechowywaniu danych nadawanych, odbieranych i transmitowanych za pomocą sieci telekomunikacyjnej, np. Internetu.
Ze względu na to, że giełda spedycyjna jest traktowana jako usługa świadczona drogą elektroniczną, zakres obowiązków usługodawcy obejmuje (według artykułu 5 ustawy):

• udostępnienie własnych danych rejestrowych i identyfikacyjnych,
• obowiązek udostępnienia użytkownikowi dostępu do aktualnej informacji o zagrożeniach związanych z korzystaniem z usługi świadczonej drogą elektroniczną oraz funkcji i celu oprogramowania lub danych niebędących składnikiem treści usługi, wprowadzonych do systemu teleinformatycznego.

Zgodnie z artykułem 7 ustawy musi on także zapewnić działanie systemu teleinformatycznego, który zapewni użytkowanie serwisu w sposób:

• uniemożliwiający dostęp osób nieuprawnionych do treści przekazu,
• pozwalający na jednoznaczną identyfikację stron usługi oraz potwierdzenie faktu złożenia oświadczeń woli i ich treści niezbędnych do zawarcia umowy drogą elektroniczną,
• umożliwiający zakończenie w każdej chwili korzystania z usług świadczonych drogą elektroniczną.

Wszystkie warunki korzystania z takiej platformy powinny być zamieszczone w regulaminie świadczenia usług drogą elektroniczną. Regulamin należy udostępnić bezpłatnie każdemu użytkownikowi przed zawarciem umowy lub na żądanie (inaczej nie będzie mieć mocy wiążącej). Dokument ten jest zarazem podstawą do świadczenia usług przed usługodawcę. W jego treści muszą znaleźć się minimum następujące informacje (zgodnie z artykułem 8 ust. 3 ustawy):

• rodzaje i zakres usług świadczonych drogą elektroniczną,
• warunki świadczenia usług drogą elektroniczną (w tym konieczne wymagania sprzętowe i zakaz dostarczania treści o charakterze bezprawnym),
• warunki zawierania i rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną,
• tryb postępowania reklamacyjnego.

Zazwyczaj regulaminy giełd spedycyjnych są o wiele bardziej rozbudowane. Regulują także zagadnienia związane z autoryzacją i rejestracją, blokadą lub usuwaniem kont, czy zakresem odpowiedzialności po stronach umowy, czyli użytkownika i usługodawcy.

Jaka jest odpowiedzialność po stronie usługodawcy?

Według ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, usługodawca jest wyłączony w zakresie odpowiedzialności dotyczącej treści wprowadzonych danych wtedy, gdy: nie jest inicjatorem przekazu danych, nie wybiera odbiorcy przekazu danych, lub nie wybiera i nie modyfikuje informacji zawartych w przekazie.

Do wyłączenia odpowiedzialności dochodzi również wtedy, jeśli dane wprowadzone przez użytkownika mają charakter bezprawny, czyli np. pojawia się oferta na przewóz rzeczy wyłączonych z obrotu (jak handel żywym towarem), albo bezprawna jest sama działalność podmiotu, a usługodawca nie jest tego świadomy. Jednocześnie powinien on dołożyć starań, aby uniemożliwić dostęp do danych przez użytkowników po otrzymaniu zawiadomienia, np. poprzez nałożenie blokady.

Gdy usługodawca podejmie działania mające na celu uniemożliwienie dostępu do danych, nie będzie ponosić odpowiedzialności za szkodę, którą poniósł usługobiorca w wyniku braku możliwości skorzystania z bazy danych.

Wyłączenie odpowiedzialności admina giełdy – przykłady

Ustawowe wyłączenie odpowiedzialności administratora giełdy transportowej ze względu na cyfrowy charakter wykonywanych usług to nie wszystko. Często dochodzi także do wyłączenia odpowiedzialności organizatorów wobec użytkowników pod kątem jakości i wiarygodności informacji podawanych przez zarejestrowane podmioty.

Wyłączenia odpowiedzialności obejmują zazwyczaj:

• podanie nieprawdziwych informacji identyfikacyjnych i autoryzacyjnych,
• treści przekazywane bądź publikowane za pomocą ofert albo usług towarzyszących,
• brak zawarcia umowy, niewykonanie czy nienależyte wykonanie świadczenia przez jednego lub więcej użytkowników,działania użytkowników, które naruszają postanowienia regulaminu,
• niewypłacalność podmiotów zarejestrowanych na giełdzie,
• odmowa autoryzacji konta w razie braku spełnienia przesłanek wymienionych w regulaminie,
• blokada lub usunięcie konta użytkownika, gdy jego działania są sprzeczne z przepisami prawa, postanowieniami regulaminu lub dobrymi obyczajami,
• usługi świadczone przez podmioty trzecie, niebędące użytkownikami giełdy (np. spedytor oferujący ubezpieczenie zawierane przez zakład ubezpieczeń),
• dane pochodzące z serwisów lub od podmiotów zewnętrznych, jeśli nie zostały opublikowane przez usługodawcę.

Taka lista wyłączeń będzie różnić się w zależności od platformy. Mimo to trzeba pamiętać, że w relacjach B2B nie funkcjonują tzw. klauzule abuzywne, za to akceptacja regulaminu oznacza obowiązek przestrzegania znajdujących się w nim zapisów. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby przed nawiązaniem relacji handlowej zapoznać się ze szczegółami oferty kontrahenta i warunkami współpracy.

W przypadkach, w których usługobiorca wyłączył swoją odpowiedzialność, konieczne będzie dochodzenie ewentualnych roszczeń wyłącznie na drodze sądowej do podmiotu trzeciego.

Jak zawrzeć umowę na giełdzie transportowej?

Wystawianie ogłoszeń na platformie stanowi jedynie zaproszenie do zawarcia umowy na konkretnych warunkach. Dopiero po nawiązaniu kontaktu strony negocjują jej warunki. Najbardziej wskazane jest oczywiście sporządzenie pisemnej umowy przewozu, czyli zlecenia przewozowego oraz przesłanie jej razem z pakietem dokumentacji drugiej stronie umowy (np. pod postacią skanu). Forma pisemna pozwoli na stworzenie dowodu, który będzie można wykorzystać w razie ewentualnego sporu.

Według przepisów prawa cywilnego, oświadczenie woli zmierzające do zawarcia umowy musi zawierać jej istotne postanowienia. W kontekście zlecenia przewozowego, będą to minimum:

• typ ładunku,
• miejsce oraz data załadunku i rozładunku,
• wynagrodzenie oraz termin płatności.

W rzeczywistości umowy są zwykle znacznie bardziej szczegółowe i skomplikowane, gdyż zawierają zabezpieczani interesów przystępujących do nich stron, np. kaucje, prawo odstąpienia, czy kary umowne.

Czy zamiast umowy, można skorzystać z komunikatora? Owszem – składanie oświadczeń woli za pomocą komunikatora giełdowego nadal pozwala stronom na skuteczne egzekwowanie praw i obowiązków wynikających z umowy.

Często jednak strony wymieniają między sobą ogólne uwagi związane ze zleceniem, a następnie przystępują do realizacji umowy bez przekazania sobie jej pisemnej formy (bądź czynią postanowienia telefonicznie). Mimo iż takie działanie jest prawnie wiążące, to będzie zdecydowaniem utrudnieniem przy dochodzeniu odszkodowania w procesie sądowym. Nie będziemy mieć dowodów umożliwiających jednoznaczne ustalenie przedmiotu i zakresu umowy lub wynagrodzenia, a tym bardziej kar umownych.

Najważniejsze przepisy: transport krajowy i międzynarodowy

Choć sama giełda transportowa funkcjonuje w oparciu o przepisy prawa cywilnego i ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, to po zawarciu umowy stosuje się akty krajowe i międzynarodowe regulujące przewóz towarów.
Kluczowe regulacje dotyczące transportu krajowego to:

• ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. prawo przewozowe,
• ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców,
• ustawa z dnia 6 kwietnia 2001 r. o transporcie drogowym,
• ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym.

Uwzględnia się też akty prawa wspólnotowego, które standaryzują transport towarów na terenie UE. Oto najważniejsze z nich:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr1071/2009 z dnia 21 października 2009 r.,
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r.,
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1024/2012 z dnia 25 października 2012 r.,
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006.

W ramach aktów unijnych następuje ich stopniowa modyfikacja. Za to zmiany w Polsce znane są pod nazwą Pakietu Mobilności.

Jakie są więc najważniejsze przepisy regulujące transport międzynarodowy? Z transportem międzynarodowym mamy do czynienia wtedy, gdy podczas przewozu dochodzi do przekroczenia granic Rzeczpospolitej Polskiej. Najważniejsze akty prawne w tym zakresie to:

• Konwencja CMR o międzynarodowym transporcie drogowym z 1956 r.,
• Konwencja ADR o przewozie drogowym towarów i ładunków niebezpiecznych z 1957 r.,
• Konwencja ATP o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywieniowych z 1970 r.,
• Konwencja TIR o międzynarodowym tranzycie drogowym z 1975 r.,
• Umowa AETR dotycząca pracy załóg kierujących pojazdami wykonującymi międzynarodowy przewóz drogowy z 1976 r.

Wnioski

Dzięki istnieniu giełd transportowych realizacja usług przewozowych stała się prostsza i szybsza. Platformy transportowe umożliwiają firmom pozyskanie nowych zleceń i to często od zupełnie nowych podmiotów. Mimo to wszystkie usługi – również te świadczone drogą elektroniczną – podlegają konkretnym przepisom prawnym. Muszą więc spełniać wymogi, o których traktują akty prawne regulujące sektor transportowy.

Jeśli chcesz zadbać o zgodność z prawem prowadzonej działalności, a także o należytą ochronę swoich interesów, skorzystaj z usług kancelarii wyspecjalizowanej w branży TSL oraz IT.

Czytaj także:
- Internetowe platformy spedycyjne w świetle prawa. To warto wiedzieć
- Co z dostawą towarów w sytuacji zamknięcia granic i wojny toczonej na terytorium tranzytowym?
- Jak zatrudnić imigranta z Ukrainy? Jakie dokumenty są potrzebne i czy obecnie procedura została uproszczona?
- Zaliczka czy zadatek – czym się od siebie różnią? Co wybrać?
- Twoje dane zostały ujawnione w sieci sprawdź co możesz z tym zrobić
- Polski Ład a branża transportowa. Jaka forma prowadzenia działalności da najwięcej korzyści?
- Kary za przekroczenie czasu pracy kierowcy. Jakie są skutki prawne?
- Przepisy prawne, które regulują pracę przewoźników międzynarodowych
- Odpowiedzialność przewoźnika za przewożony towar. Podstawy prawne
- Windykacja należności w transporcie. Jak odzyskać zaległe płatności?