Czyny nieuczciwej konkurencji. Metody ochrony i potencjalne kary

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Zgodnie z ustawą o ZNK (zwalczaniu nieuczciwej konkurencji), każdy czyn spełniający warunki opisane we wstępie może być traktowany jako czyn nieuczciwej konkurencji. Trzeba zaznaczyć, że definicja ta nie uwzględnia kryterium winy przedsiębiorcy. Nie wymaga więc, aby było to działanie zawinione przez sprawcę, choć tak naprawdę jego popełnienie bez winy okazuje się w wielu przypadkach niemożliwe.
Przedstawiona wyżej definicja może prowokować pytanie, czym właściwie są owe „dobre obyczaje”. Chodzi tutaj o pewne standardy ukształtowane w wyniku rywalizacji rynkowej. Mają one związek ze sposobem konkurowania za pomocą takich cech produktów i usług, które są ważne z pespektywy klientów, czyli np. ceny, jakości. W rezultacie o tym, czym są dobre obyczaje będzie decydować konkretna sytuacja – rodzaj produktu, branża, zachowanie producenta.
Posługiwanie się tak ogólną definicją mogłoby stać się zaczątkiem licznych problemów. Z tego powodu w ustawie znajdziemy listę przykładowych czynów nieuczciwej konkurencji.

Przykładowe czyny nieuczciwej konkurencji. Co mówi ustawa?
Katalog czynów nieuczciwej konkurencji ma charakter otwarty. Oznacza to, że nie jest wyczerpującym, zamkniętym wyliczeniem czynów, które można traktować jako nieuczciwą konkurencję. Jednak wyliczenie zawiera większość możliwych działań, z którymi mamy do czynienia w życiu gospodarczym.

Wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa
Pierwszy czyn nieuczciwej konkurencji to posługiwanie się wprowadzającym w błąd oznaczeniem firmy. Mowa o takim oznaczeniu, które może wprowadzać klienta w błąd w kwestii jego tożsamości. Jest to używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu stosowanego wcześniej – zgodnie z prawem – w celu oznaczenia innego przedsiębiorstwa.
Ochroną objęta jest nie tylko zarejestrowana nazwa, ale i każde oznaczenie stosowane w obrocie gospodarczym. Dla przykładu, firma o nazwie Kowalski, Nowak i Smolarek posługuje się na rynku skrótem KNS, to wprowadzające w błąd wykorzystywanie tego skrótu także można potraktować jako czyn nieuczciwej konkurencji. Jako formę używania oznaczenia przedsiębiorstwa uznaje się np. umieszczanie danej nazwy w reklamach i ofertach handlowych czy rozpowszechnianie w związku ze świadczeniem usług (za: Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 24 kwietnia 2002 r., sygn. akt I ACa 1182/01).
Co istotne, wprowadzenie w błąd nie musi mieć miejsca w rzeczywistości. Wystarczy sama możliwość, że klienci będą mieć błędne mniemanie w kwestii oznaczenia przedsiębiorstwa. W rezultacie zwiększa to zakres potencjalnej odpowiedzialności za czyn.

Wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług
Kolejny czyn nieuczciwej konkurencji to posługiwanie się fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym, gdy wprowadza ono w błąd co do państwa, regionu bądź miejscowości pochodzenia towarów, a także używanie takiego oznaczenia w reklamie, działalności handlowej, listach handlowych, rachunkach oraz pozostałych dokumentach.
Takie zafałszowanie opiera się na wywoływaniu niezgodnego z prawdą wyobrażenia w kwestii np. kraju pochodzenia produktu lub usługi. Tak jak w przypadku oznaczenia firmy, wystarczy tutaj sama możliwość wprowadzenia konsumenta w błąd, nie zaś realne oszukanie klienta.
Według ustaw o ZNK, gdy towar lub usługa w miejscu pochodzenia korzysta z ochrony, a z pochodzeniem z określonego regionu lub miejscowości są związane ich szczególne cechy lub właściwości, czynem nieuczciwej konkurencji określa się oszukańcze stosowanie takich chronionych oznaczeń geograficznych oraz chronionych nazw pochodzenia. Dlatego np. nie można oznaczyć produkowanego w Wielkopolsce serca jako oscypka i to nawet wtedy, gdy jego skład jest taki sam jak w prawdziwym, chronionym przez prawo oscypku.
Czyn nieuczciwej konkurencji to również takie oznaczenie towarów lub usług (bądź jego brak), które wprowadza klientów w błąd w kwestii pochodzenia, ilości, jakości składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, konserwacji, naprawy czy innych ważnych cech towarów lub usług, a także zatajenie ryzyka, które wynika z korzystania z tych usług czy produktów.

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji będących tajemnicą przedsiębiorstwa jest czynem nieuczciwej konkurencji. W ustawie znajdziemy definicję tajemnicy przedsiębiorstwa, zgodnie z którą są to informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa bądź inne informacje mające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zazwyczaj zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji bądź rozporządzania nimi podjął przy zachowaniu należytej staranności, działania mające na celu utrzymanie ich w poufności.
Jako tajemnicy przedsiębiorstwa nie zakwalifikujemy więc informacji powszechnie znanej osobom zajmującym się konkretną działalnością. To informacje specyficzne, nabyte lub wypracowane przez przedsiębiorstwo w ramach swojej działalności.

Pozostałe przepisy ustawy uszczegółowiają kwestię naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Dochodzi do niego zwłaszcza wtedy, gdy:

• ujawnienie tajemnicy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści;
• wykorzystanie lub ujawnienie informacji następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji;
• ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji również wtedy, gdy w momencie ich ujawnienia, wykorzystania lub pozyskania osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć, że informacje zostały pozyskane bezpośrednio lub pośrednio od tego, kto wykorzystał lub ujawnił je w okolicznościach określonych powyżej.

Nakłanianie pracowników, klientów lub kontrahentów do rozwiązania bądź niewykonania umowy
W tym przypadku możemy mieć do czynienia albo z działaniem związanym z pracownikami konkurenta albo z jego klientami i kontrahentami. Nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę – nie tylko na podstawie umowy o pracę, ale też umowy cywilnoprawnej – do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych bądź innych obowiązków umownych, dla korzyści własnej lub osób trzecich (albo w celu szkodzenia przedsiębiorcy) – jest czynem nieuczciwej konkurencji.
Z kolei w odniesieniu do klientów czyn nieuczciwej konkurencji będzie to nakłanianie klientów konkurenta lub innych osób do rozwiązania z nim umowy bądź niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. W tym punkcie także znaczenie ma cel pod postacią przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim, albo wyrządzenia szkody przedsiębiorcy.
Poza klientami zasięg tego czynu obejmuje też np. dostawców przedsiębiorcy. Przykładowo, gdy pracownik odejdzie od danego przedsiębiorcy i ma własną działalność gospodarczą, a towarzyszy temu jakiś nacisk i zniechęcanie pozostałych osób do dotychczasowego pracodawcy; albo gdy pracownik wykorzystuje bazę danych pracodawcy do zniechęcania jego klientów – to również zalicza się do czynów nieuczciwej konkurencji.

Naśladownictwo produktów
Naśladowanie gotowych produktów również jest czynem nieuczciwej konkurencji. Może dojść do tego wtedy, gdy za pomocą technicznych środków reprodukcji kopiuje się zewnętrzną postać towaru, co może wprowadzać konsumentów w błąd w kwestii tożsamości produktu lub producenta. Takie działanie może wzbudzać uzasadnione wątpliwości, gdyż niektóre produkty często są do siebie łudząco podobne, np. wiodące marki coli czy dwie czekolady o tym samym smaku. Jednak przykład ten nie mówi o każdej sytuacji naśladownictwa – wiadomym jest, że niektóre towary prawie wcale się od siebie nie różnią. Chodzi o sytuacje tzw. niewolniczego naśladownictwa, kiedy kopia jest nie do odróżnienia od oryginału, co może wprowadzać klienta w błąd.
Poza tym według ustawy, czynem nieuczciwej konkurencji nie będzie naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, zwłaszcza jego konstrukcji, budowy i formy, która zapewnia jego użyteczność.
Za to gdy naśladowanie cech funkcjonalnych wymaga uwzględnienia jego charakterystycznej formy, wprowadzając konsumenta w błąd co do tożsamości producenta lub towaru, naśladowca musi odpowiednio oznaczyć swój produkt.

Pomawianie albo nieuczciwe zachowanie
Czyli rozpowszechnianie niezgodnych z prawdą lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoich lub innym przedsiębiorcy lub przedsiębiorstwie po to, aby przysporzyć korzyści lub wyrządzić szkodę. W ustawie znajdują się przykłady takich zachowań, wśród których znajdziemy głównie nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje o:

• osobach kierujących przedsiębiorstwem;
• wytwarzanych towarach lub świadczonych usługach;
• stosowanych cenach;
• sytuacji gospodarczej lub prawnej.

Jeśli więc konkurent rozpowszechnia nieprawdziwe wiadomości związane z naszym nadchodzącym bankructwem czy kiepskiej sytuacji finansowej, albo podaje fałszywe informacje o zarządzie spółki, dopuszcza się czynu nieuczciwej konkurencji.
Co więcej, rozpowszechnianie nieprawdziwych wiadomości obejmuje również posługiwanie się:

• nieprzysługującymi lub nieścisłymi tytułami, stopniami, czy innymi informacjami o kwalifikacjach pracowników;
• fałszywymi atestami;
• nierzetelnymi wynikami badań;
• nierzetelnymi informacjami o wyróżnieniach lub oznaczeniach produktów lub usług.

Utrudnianie dostępu do rynku
W pojęciu czynu nieuczciwej konkurencji mieści się również utrudnianie pozostałym przedsiębiorcom dostępu do rynku, przede wszystkim poprzez:

• sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odprzedaż poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców;
• nakłanianie osób trzecich do odmowy sprzedaży innym przedsiębiorcom albo niedokonywania zakupu towarów lub usług od innych przedsiębiorców;
• rzeczowo nieuzasadnione, zróżnicowane traktowanie niektórych klientów;
• pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży;
• działanie mające na celu wymuszenie na klientach wyboru jako kontrahenta określonego przedsiębiorcy lub stwarzanie warunków umożliwiających podmiotom trzecim wymuszanie zakupu towaru lub usługi u określonego przedsiębiorcy. Może opierać się to na:
  - ograniczeniu w istotny sposób lub wyłączeniu możliwości dokonywania przez klienta zakupu u innego przedsiębiorcy;
  - stworzeniu sytuacji powodujących pośrednio lub bezpośrednio narzucenie klientom przez podmioty trzecie konieczności dokonania zakupu u danego przedsiębiorcy lub u przedsiębiorcy, z którym dany przedsiębiorca pozostaje w związku gospodarczym
  - emisji, oferowaniu oraz realizacji znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi oferowane przez jednego przedsiębiorcę lub grupę przedsiębiorców pozostających w związku gospodarczym, w okolicznościach wskazujących na sprzedawanie towaru poniżej kosztów.

Takie działania mogą spowodować utrudnienia swobody wejścia do obrotu, wyjścia z niego, oraz oferowania na nim swoich produktów lub usług. Jako czyn nieuczciwej konkurencji traktuje się także utrudnianie małym firmom dostępu do rynku przez sprzedaż towarów lub usług w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400m2 po cenie, która nie uwzględnia marży handlowej.
Czynem nieuczciwej konkurencji określimy również:

• emitowanie oraz realizację znaków legitymacyjnych (np. bonów) podlegających wymianie na towary lub usługi, oferowanych poniżej ich wartości nominalnej;
• emitowanie oraz realizację znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi o cenie przewyższającej wartość nominalną znaku.

Przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną
Ten punkt łączy w sobie zarówno popełnienie przestępstwa, jak i czynu nieuczciwej konkurencji. Dotyczy przekupstwa osoby pełniącej funkcję publiczną, dokonanego przez: przedsiębiorcę; osobę działającą na rzecz przedsiębiorcy w ramach uprawnienia do jego reprezentowania albo podejmowania w jego imieniu decyzji lub wykonywania nad nim kontroli (członków zarządu, rad nadzorczych); a także osobę działającą na rzecz przedsiębiorcy, za zgodą osoby, o której mowa w punkcie wyżej (zazwyczaj pracowników, prokurentów, kontrahentów).

Zakazana lub wprowadzająca w błąd reklama
W ustawie znajdziemy też niektóre formy reklamy, wskazywane jako czyn nieuczciwej konkurencji:

• reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka;
• reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi;
• reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci;
• wypowiedź, która, zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji;
• reklama, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta niezamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji.

Reklama wprowadzająca w błąd to taki przekaz, który zawiera informacje obiektywnie nieprawdziwe, a także dwuznaczne, niepełne, trudno sprawdzalne, czy podane w zbyt zawiły sposób. W końcu większość odbiorców nie może zweryfikować podanych w nim informacji.
Osobno uregulowano kwestię tzw. reklamy porównawczej. Chodzi o przekaz reklamowy umożliwiający bezpośrednio lub pośrednio rozpoznanie konkurenta bądź produktów lub usług oferowanych przez konkurencję. Jednak nie wszystkie reklamy porównawcze stanowią czyn nieuczciwej konkurencji. Będzie tak tylko wtedy, gdy są one sprzeczne z dobrymi obyczajami.
Reklama porównawcza nie będzie więc sprzeczna w dobrymi obyczajami, jeśli łącznie spełnia wszystkie poniższe warunki:

• nie jest reklamą wprowadzającą w błąd;
• w sposób rzetelny i dający się zweryfikować na podstawie obiektywnych kryteriów porównuje towary lub usługi zaspokajające te same potrzeby lub przeznaczone do tego samego celu;
• w sposób obiektywny porównuje jedną lub kilka istotnych, charakterystycznych, sprawdzalnych i typowych cech tych towarów i usług, do których może należeć także cena;
• nie powoduje na rynku pomyłek w rozróżnieniu między reklamującym a jego konkurentem, ani między ich towarami albo usługami, znakami towarowymi, oznaczeniami przedsiębiorstwa lub innymi oznaczeniami odróżniającymi;
• nie dyskredytuje towarów, usług, działalności, znaków towarowych, oznaczeń przedsiębiorstwa lub innych oznaczeń odróżniających, a także okoliczności dotyczących konkurenta;
• w odniesieniu do towarów z chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronioną nazwą pochodzenia odnosi się zawsze do towarów z takim samym oznaczeniem;
• nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób renomy znaku towarowego, oznaczenia przedsiębiorstwa lub innego oznaczenia odróżniającego konkurenta ani też chronionego oznaczenia geograficznego lub chronionej nazwy pochodzenia produktów konkurencyjnych;
• nie przedstawia towaru lub usługi jako imitacji czy naśladownictwa towaru lub usługi opatrzonych chronionym znakiem towarowym, chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronioną nazwą pochodzenia albo innym oznaczeniem odróżniającym.

Spełnienie wszystkich powyższych przesłanek bywa bardzo trudne. Dlatego lepiej unikać stosowania reklamy porównawczej w celach promocyjnych.

Organizacja systemu sprzedaży lawinowej
System sprzedaży lawinowej polega na proponowaniu nabywania towarów lub usług poprzez składanie nabywcom tych towarów lub usług obietnicy uzyskania korzyści materialnych w zamian za nakłonienie innych ludzi do dokonania takich samych transakcji, które to osoby uzyskałyby podobne korzyści materiale w wyniku nakłonienia kolejnych osób do uczestnictwa w systemie.
Mowa więc o tzw. sprzedaży piramidalnej/wielopoziomowej, w której osoba A sprzedaje osobie B produkt i obiecuje zapłacić jej, jeśli ta nakłoni ona osoby C i D do dokonania tej samej transakcji oraz do nakłaniania kolejnych osób (E, F, G, H) do tego samego.
Takie działanie nie będzie jednak formą sprzedaży lawinowej pod warunkiem, że:

• korzyści materialne uzyskiwane z uczestnictwa w systemie sprzedaży pochodzą ze środków uzyskiwanych z zakupu lub ze sprzedaży dóbr i usług po cenie, której wartość nie może rażąco przekraczać rzeczywistej wartości rynkowej tych dóbr i usług;
• osoba rezygnująca z udziału w systemie sprzedaży ma prawo do odprzedaży organizatorowi systemu za co najmniej 90% ceny zakupu wszystkich nabytych od organizatora nadających się do sprzedaży towarów, materiałów informacyjno-instruktażowych, próbek towarów lub zestawów prezentacyjnych zakupionych w przeciągu 6 miesięcy poprzedzających datę złożenia rezygnacji organizatorowi systemu sprzedaży.

Nieuczciwa konkurencja prowadzona przez dyskonty
W przypadku dyskontów, czynem nieuczciwej konkurencji jest wprowadzanie na rynek przez sieci takich sklepów towarów w ilości przekraczającej 20% wartości obrotów z markami, które stanowią własność właściciela sieci bądź podmiotów niezależnych.

Nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za towary lub usługi
Nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za towary lub zrealizowane usługi jako czyn nieuczciwej konkurencji polega głównie na:

• naruszeniu przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych;
• rażącym odstępstwie od dobrych praktyk handlowych, które narusza zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności;
• niedostosowaniu do harmonogramu dostawy towarów lub harmonogramu wykonania usługi;
• nieuwzględnieniu właściwości towaru lub usługi, które są przedmiotem umowy.

Wytwarzanie lub handel urządzeniami niedozwolonymi według ustawy o ochronie usług świadczonych drogą elektroniczną
I wreszcie ostatni czyn nieuczciwej konkurencji – czyli wytwarzanie, import, dystrybucja, sprzedaż, najem lub oddanie do używania pod innym tytułem prawnym oraz posiadanie, w celach zarobkowych, urządzeń niedozwolonych w rozumieniu przepisów o ochronie niektórych usług świadczonych drogą elektroniczną opartych bądź polegających na dostępie warunkowym.
Mianem urządzenia niedozwolonego w ustawie określa się sprzęt lub oprogramowanie, które zostały zaprojektowane lub przystosowanie do tego, aby umożliwić korzystanie z usług chronionych bez uprzedniego zezwolenia usługodawcy. Mowa więc o takim rodzaju sprzętu, który odwraca działanie zabezpieczeń usługi chronionej przed jej nieuprawnionym używaniem.
Czyn nieuczciwej konkurencji to również instalacja, serwis lub wymiana takich urządzeń w celu zarobkowym, oraz używanie przekazu informacji handlowej do promowania tych urządzeń i związanych z nimi usług.

Ochrona przed czynami nieuczciwej konkurencji według ustawy o ZNK
Jeżeli dojdzie do popełnienia wyżej wymienionych czynów nieuczciwej konkurencji, ustawa przewiduje możliwość złożenia przez poszkodowanego przedsiębiorcę żądania:

• zaniechania niedozwolonych działań;
• usunięcia skutków niedozwolonych działań;
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
• naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych;
• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
• orzeczenia przez sąd zniszczenia wyrobów, ich opakowań, materiałów reklamowych i innych przedmiotów bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji lub zaliczenie na poczet odszkodowania.

Sąd właściwy do rozpatrywania skarg w kwestii nieuczciwej konkurencji to sąd okręgowy właściwy względem siedziby przedsiębiorcy, który dopuścił się tego czynu. Co ważniejsze, w takim postępowaniu czasem następuje przeniesienie ciężaru dowodu. Chodzi o to, że ciężar dowodu co do prawdziwości oznaczeń lub informacji umieszczanych na towarach czy ich opakowaniach lub wypowiedzi w reklamie, spoczywa na tej osobie, której zarzucono czyn nieuczciwej konkurencji w związku z wprowadzeniem w błąd (nie zaś osobie, która zarzut podniosła).
Przedawnienie roszczeń z tego tytułu następuje po upływie trzech lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie dla każdego z naruszeń. Co istotne, powinniśmy pamiętać, że wniesienie bezzasadnego powództwa z tytułu nieuczciwej konkurencji sprawi, że sąd na wniosek pozwanego, może nakazać powodowi złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o stosownej treści i w odpowiedniej formie. Jeśli u pozwanego na skutek wniesienia powództwa wystąpi szkoda, może on zażądać jej naprawy. Dlatego trzeba być niezwykle ostrożnym w kwestii powództwa o czyn nieuczciwej konkurencji.
Dodatkowo możliwe jest sformułowanie roszczeń na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności za delikty cywilnoprawne. Przykładowo, naruszenie tajemnicy firmowej jest również naruszeniem dóbr osobistych, czyli może powodować skargę o odszkodowanie na podstawie artykułu 415 Kodeksu cywilnego. Jak więc widać, przepisy KC też mogą stanowić podstawę roszczeń. Wówczas stosuje się kodeksowe przepisy związane z przedawnieniem lub ciężarem dowodu, nie zaś regulacje wynikające z ustawy o ZNK.
Kolejną ważną informacją jest fakt, że w sytuacji roszczenia o odszkodowanie na bazie przepisów ustawy o ZNK, stosuje się odpowiednio przepisy KC. W efekcie odszkodowanie będzie obejmować nie tylko realnie poniesione szkody, ale i utracony zysk. Wtedy trzeba też wykazać związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy szkodą a konkretnym działaniem.

Specjalne roszczenia w związku z chronioną tajemnicą firmy
W razie naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa możemy zwrócić się do sądu z dodatkowymi roszczeniami.
Sąd na wniosek uprawnionego może zobligować pozwanego do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku lub treści wyroku w sposób oznaczony i w oznaczonym zakresie. Jednak nie zawsze jest to możliwe. Obowiązek podania informacji do publicznej wiadomości musi zostać uzasadniony ze względu na okoliczności dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, a zwłaszcza na sposób dokonania czynu, wartość informacji, których dotyczył, skutek czynu i prawdopodobieństwo dokonania takiego czynu w przyszłości, z kolei gdy pozwany to osoba fizyczna – jeśli nie sprzeciwia się temu uzasadniony interes pozwanego, zwłaszcza ze względu na ochronę jego dóbr osobistych.
Ogłoszenie wyroku również nie może spowodować ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa.
Ponadto w sytuacji dokonania czynu nieuczciwej konkurencji opierającego się na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa, sąd zamiast uwzględniać:

• żądanie zaniechania działań;
• usunięcie skutków niedozwolonych działań;
• orzeczenie o wyrobach, ich opakowaniach (itp.) bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji;
  może (na wniosek pozwanego) zobowiązać go do zapłaty na rzecz powoda wskazanego wynagrodzenia, w wysokości nie wyższej niż wynagrodzenie, które w czasie jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji, przez czas nie dłuższy niż do ustania stanu tajemnicy. W tym przypadku trzeba jednak spełnić konkretne warunki:
  - pozwany w chwili wykorzystywania lub ujawniania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie wiedział ani przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć, że informacje te pozyskano od osoby, która je wykorzystała lub ujawniła bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi oraz, ze ujawnienie to naruszało obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji.
  - uwzględnienie żądania zaniechania działań spowodowałoby dla pozwanego niewspółmierne szkody;
  - zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia nie narusza uzasadnionego interesu powoda.

Dzięki takiemu rozwiązaniu zapewniono więc ochronę osób nieświadomych, że korzystają z ujawnionej bezprawnie tajemnicy firmy. W rezultacie zamiast ponieść część negatywnych konsekwencji prawnych, mogą jedynie zapłacić za okres, w którym korzystały z tajemnicy przedsiębiorstwa.

Odpowiedzialność karna za czyny nieuczciwej konkurencji
W przypadku dochodzenia praw związanych z nieuczciwą konkurencją, poza drogą cywilnoprawną, osobą popełniającą taki czyn może zainteresować się prokurator. W ustawie o ZNK i Kodeksie karnym znajduje się katalog przestępstw związanych z nieuczciwą konkurencją. Pierwszym rodzajem są przestępstwa związane z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa:
Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Karze tej będzie więc podlegać np. były pracownik ujawniający tajemnice firmy, powodując tym samym powstanie u dawnego pracodawcy poważnej szkody. Ten sam zakres odpowiedzialności obejmuje osobę, która po bezprawnym uzyskaniu informacji będącej tajemnicą przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej, oraz osobę, która ujawnia lub wykorzystuje taką informację, z którą zapoznała się biorąc udział w rozprawie lub innych czynnościach postępowania sądowego związanego z roszczeniami z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa, bądź przez dostęp do akt takiego postępowania (gdy w postępowaniu doszło do wyłączenia jawności rozprawy).
Innym przestępstwem wskazanym w artykule 266 par. 1 Kodeksu karnego jest ujawnienie informacji przez osobę, która zapoznała się z nią w ramach pełnionej funkcji, wykonywanej pracy, działalności społecznej, publicznej, gospodarczej lub naukowej. Różnicą między tym przestępstwem, a wskazanym w ustawie o ZNK, jest brak wymogu wyrządzenia przedsiębiorcy poważnej szkody. W wyniku tego łatwiej można dowodzić jego popełnienia. Zgodnie z orzecznictwem sądowym, karze podlega również usiłowanie popełnienia tego przestępstwa (za: wyrok Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 18 lipca 2014 r., sygn. akt VI Ka 195/14).
Oprócz tego karane jest:
- kopiowanie zewnętrznej postaci produktu (np. opakowania, formy) lub wprowadzenie go do obrotu, stwarzając tym możliwość wprowadzenia klientów w błąd w kwestii tożsamości producenta lub towaru, czym wyrządza się poważną szkodę przedsiębiorcy (sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch);
- organizacja systemu sprzedaży lawinowej lub kierowanie nim (sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8);
- brak oznaczenia towarów lub usług i wprowadzenie klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów lub usług albo nieinformowanie o ryzyku, jakie wiąże się z korzystaniem z nich, i naraża w ten sposób klientów na szkodę – sprawca podlega karze aresztu albo grzywny;
- identycznej karze podlega także ten, kto dopuszcza się czynu nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy lub sprzedaży;
- rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, zwłaszcza osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorstwa, w celu szkodzenia przedsiębiorcy podlega karze aresztu lub grzywny.
Trzy ostatnie czyny to wykroczenia. Jest to istotne o tyle, że ściganie wyżej wymienionych przestępstw odbywa się na wniosek pokrzywdzonego, za to wykroczeń – na jego żądanie.

Wnioski
Ustawa o ZNK określa pewne obszary, w których przedsiębiorcy mogą konkurować, przestrzegając przy tym przepisów prawa i zachowując dobre obyczaje. Każdy z wymienionych wyżej czynów warto znać nie tylko z powodu obawy przed nieuczciwą konkurencją. Wiedza na ten temat uchroni nas także przed nieumyślnym wprowadzaniem na rynek produktów, oznaczeń, czy reklam, które powielają rozwiązania stosowane przez konkurentów. Negatywnymi skutkami takich działań mogą być zarówno sankcje prawne, jak i pogorszenie czy nawet utrata wypracowanej reputacji i pozycji rynkowej.
Warto pamiętać również, że w razie wystąpienia czynu nieuczciwej konkurencji mamy do dyspozycji liczne roszczenia o charakterze cywilnoprawnym. Poszczególne działania skutkują też odpowiedzialnością karną po stronie sprawcy. Trzeba jednak pamiętać, że bezzasadne wniesienie pozwu może wiązać się z dotkliwymi, negatywnymi konsekwencjami dla powoda.

Czytaj także:
- Czy do zwrotu towaru zakupionego w sieci potrzeba paragonu?
- Brak oznaczenia CE na produkcie – konsekwencje prawne
- Jak zabezpieczyć etykietę produktu? metody ochrony marki
- Ochrona wzoru przemysłowego według prawa własności przemysłowej i prawa autorskiego
- Jakie są obowiązki platform internetowych? Akt o usługach cyfrowych
- Czym jest kara umowna i jak ją prawidłowo stosować?
- Jakie przepisy regulują działanie giełd transportowych?
- Internetowe platformy spedycyjne w świetle prawa. To warto wiedzieć
- Co z dostawą towarów w sytuacji zamknięcia granic i wojny toczonej na terytorium tranzytowym?
- Jak zatrudnić imigranta z Ukrainy? Jakie dokumenty są potrzebne i czy obecnie procedura została uproszczona?
- Zaliczka czy zadatek – czym się od siebie różnią? Co wybrać?
- Twoje dane zostały ujawnione w sieci sprawdź co możesz z tym zrobić
- Polski Ład a branża transportowa. Jaka forma prowadzenia działalności da najwięcej korzyści?
- Kary za przekroczenie czasu pracy kierowcy. Jakie są skutki prawne?
- Przepisy prawne, które regulują pracę przewoźników międzynarodowych
- Odpowiedzialność przewoźnika za przewożony towar. Podstawy prawne
- Windykacja należności w transporcie. Jak odzyskać zaległe płatności?