Internetowe platformy spedycyjne w świetle prawa. To warto wiedzieć

Skąd wzięły się platformy spedycyjne online? Historia
Pierwsze rozwiązania w handlu elektronicznym w relacjach B2B datuje się jeszcze na czasy przed nastaniem ogólnodostępnego Internetu. W latach 70. XX wieku niemiecka firma SVG utworzyła bazę danych, w której przekaz opierał się o łącza telefoniczne. Zbliżone rozwiązanie zastosowała w latach 90. ubiegłego wieku francuska firma Teleroute a Wolters Kluwer Business – jednak zamiast telefonu, użyła w tym celu faksu.

Obecnie branża TSL obejmuje wiele funkcjonujących podmiotów, wspomagających realizację transakcji za pośrednictwem platform internetowych. Według udostępnionych danych, najpopularniejsze platformy spedycyjne to:

• Teleroute,
• Timo-Com,
• Trans.eu,
• Wtransnet

Rola internetowych platform transportowych
Internetowa giełda spedycyjna opiera się na usługach pośrednictwa. W ramach takich platform dochodzi do nadzorowania komunikacji oraz realizacji zlecenia transportowego między przedsiębiorcami z branży TSL, a firmami, które zlecają ładunek towaru bądź wykonanie usług powiązanych.

Aktualnie dostawcy usługi nie wykorzystują usług offline. Zamiast tego używają nowoczesnych witryn www oraz komunikatorów funkcjonujących w czasie rzeczywistym.

Ważną rolę na platformach transportowych odgrywa precyzyjne i szczegółowe opisanie oferty, np. ładunku. W ten sposób firmy otrzymują jak najlepiej dopasowane zgłoszenia od potencjalnych przewoźników.

Tego typu platformy działają oczywiście w oparciu o regulamin. Reguluje on między innymi następujące kwestie:

• rejestrację na platformie (założenie i usunięcie konta),
• autoryzację konta (nadanie, odmowa nadania oraz uchylenie),
• zakres odpowiedzialności użytkownika za korzystanie z serwisu,
• zakres odpowiedzialności i uprawnień usługodawcy (podmiotu obsługującego serwis),
• warunki zawierania i rozwiązywania umów,
• cenę i formy płatności za korzystanie z serwisu,
• obsługiwane w ramach serwisu produkty i usługi,
• reklamacje,
• ochronę danych osobowych.

Korzyści ze stosowania platform spedycyjnych
Jakie są główne zalety używania platform spedycyjnych? Przede wszystkim jest to rozwiązanie kojarzące ze sobą partnerów handlowych, co niesie korzyść dla każdej ze stron układu. W ramach platform, przewoźnicy zwiększają opłacalność przewozów w ramach konsolidacji ładunku na tej samej trasie. W efekcie ograniczają zużycie paliwa, eksploatację pojazdów, czy redukują liczbę roboczogodzin kierowców.

Za to załadowcy, którzy wybierają takiego przewoźnika, mają dostęp do najniższego kosztu usługi w relacji do warunków transportu i gwarantowanego wolumenu. Liczne platformy oferują tez możliwość uploadowania certyfikatów i świadectw jakości, czy rekomendacji, które potwierdzają kompetencje danego przewoźnika. Zmniejsza to ryzyko trafienia na nieuczciwego usługodawcę oraz wpływa na poprawę jakości świadczenia dla odbiorcy końcowego.

Warunki weryfikacji w ramach platformy do e-TSL mogą iść jeszcze dalej. Przykładowo, serwis Wtransnet wprowadził bezpieczne logowanie, możliwość usunięcia wpisu nieuczciwego kontrahenta przez komisję audytową, ocenę wypłacalności danego podmiotu, czy opcję raportowania nadużyć. Poza tym użytkownicy mają możliwość oferowania nie tylko usług transportowych, ale i tych opierających się na systemie planowania tras i kosztów, windykacji należności, giełdach powierzchni magazynowych, czy pośrednictwa pracy dla kierowców.

Oczywiście wybór właściwego kontrahenta nie jest prostą sprawą. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest porównanie wszystkich parametrów lub zlecenie tego zadania ekspertom z doświadczeniem w branży TSL.

Minusy platform do e-TSL
Do wad platform elektronicznych można zaliczyć bardzo dużą konkurencją wśród przedsiębiorców z tej branży. Jednocześnie sprawia to, że usługodawcy często są wręcz zmuszeni do świadczenia usług z niską marżą i to czasem wręcz na granicy opłacalności.

Ze względu na fakt, iż takie platformy działają w oparciu o konkretne schematy i algorytmy, często trzeba świadczyć usługi jednorodne lub bardzo do siebie zbliżone. Za to gdy zamawiający oczekuje jednorazowej, indywidualnie dopasowanej usługi, trzeba będzie ją indywidualnie zaprojektować i wycenić.

Ponadto do wejścia na platformę służącą do e-TSL, wymagane są zazwyczaj:

• wpis do CEIDG lub KRS,
• licencja przewoźnika,
• aktualne OC pojazdów udostępnionych do przewozu,
• kopie dowodów rejestracyjnych pojazdów,
• certyfikat kompetencji zawodowych.

Kiedy następuje zawarcie umowy na giełdzie transportowej?
Zgodnie z prawem cywilnym, zamieszczenie oferty na giełdzie transportowej jest zaproszeniem do zawarcia umowy o wstępnie wyznaczonych parametrach. Za po nawiązaniu kontaktu między przewoźnikiem i spedytorem dochodzi do doprecyzowania warunków współpracy w zakresie miejsca i daty załadunku oraz rozładunku, rodzaju ładunku, ceny frachtu oraz terminu płatności.

Są to minimalne wymagania umowne w kwestii przewozu, czyli zlecenia przewozowego. Istnieje też możliwość poszerzenia jej o zabezpieczenie towaru, kary umowne, czy warunki odstąpienia od umowy itd. Zanim zawrzemy taką umowę, warto porównać dane z oferty z tymi, które zamieszczono w zleceniu. Najważniejsze z nich to:

• trasa przejazdu, która powinna być taka sama jak ustalona,
• czas realizacji usługi (przewoźnicy podają najczęściej tzw. Fix, czyli dowóz na określoną godzinę albo tzw. Timeslot, czyli dostarczenie towaru w określonym przedziale czasowym),
• specyfikacja techniczna pojazdu (tonaż, metraż, określone rozwiązania jak np. chłodziarki do głębokiego zamrażania)

Wprowadzenie tych elementów nie jest obowiązkowe, jednak umożliwia jak najlepsze zabezpieczenie interesów stron umowy. Pozwala tym samym uniknąć kosztowego i czasochłonnego sporu sądowego.

Mimo że z perspektywy dowodowej najkorzystniej byłoby, gdyby strony wymieniły między sobą skany podpisanych dokumentów, to zawarcie umowy może nastąpić również na samej platformie spedycyjnej, np. poprzez wymianę i akceptację najważniejszych danych za pośrednictwem komunikatora. Według zasad prawa cywilnego umowę można zawrzeć również w sposób dorozumiany, czyli poprzez rozpoczęcie jej realizacji.

Takie działania są częste głównie w przypadku firm pracujących ze sobą od długiego czasu. Wtedy formalności ogranicza się do minimum, a po ustaleniu essentialia negotti od razu przechodzi się do wykonania zadania. Zgodnie z przepisami, w stosunkach między przedsiębiorcami brak niezwłocznej odpowiedzi na ofertę jest równoznaczny z jej akceptacją. Stosunki te nie są objęte ogólnymi regułami dotyczącymi oświadczeń woli składanymi w formie elektronicznej, o których mówi artykuł 66, par. 1-3 kodeksu cywilnego.

Przepisy regulujące działanie internetowych platform spedycyjnych
Trzeba pamiętać, że branża TSL bardzo często działa w zasięgu międzynarodowym. Szybki, sprawny przewóz to warunek zachowania płynności operacyjnej wielu przedsiębiorstw polskich i zagranicznych. W związku z tym, koniecznością stało się stworzenie uniwersalnych mechanizmów pozwalających na regulację zasad współpracy bez względu na miejsce świadczenia usług.

Mimo że używanie platformy spedycyjnej wydaje się zbliżone do korzystania z aukcji internetowych, gdzie kupujący usługę kieruje się aktualizowaną na bieżąco ceną, to realizacja samej usługi wymaga zachowania zgodności z wieloma przepisami regulującymi transport towarów.

Najistotniejsze akty prawne, które obowiązują we współpracy spedytorów w sektorze B2B, to:

• Konwencja CMR z 1956 roku o międzynarodowym transporcie drogowym
• Konwencja ADR z 1957 roku o przewozie towarów i ładunków niebezpiecznych
• Konwencja ATP z 1970 roku o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych
• Konwencja TIR z 1975 roku o międzynarodowym tranzycie drogowym
• Umowa AETR z 1976 roku dotycząca pracy załóg kierujących pojazdami wykonującymi międzynarodowy przewóz drogowy

Przewóz towarów na terenie Unii Europejskiej wymaga również przestrzegania wspólnotowych przepisów związanych z transportem towarów. Za to w przypadku krajowych przewozów towarów, należy realizować je z polskim porządkiem prawnym. Najważniejsze akty w tym zakresie to:

• ustawa prawo przewozowe,
• ustawa prawo o transporcie drogowym,
• ustawa o czasie pracy kierowców

Liczba aktów prawnych regulujących zagadnienia prawa transportowego oraz ich wzajemna zależność są naprawdę rozległe. Dlatego przed zawarciem umowy o przewóz towarów warto zasięgnąć porady w kancelarii, która specjalizuje się w obsłudze podmiotów z branży TSL. Prawnicy stworzą lub zaopiniują umowę, a także będą sprawować pieczę nad tym, aby każdy etap transakcji był w 100% legalny i zgodny z obowiązującymi przepisami.

Kwestia bezpieczeństwa elektronicznych giełd transportowych
Niestety przeniesienie usług z branży TSL do Internetu nie wyklucza problemów z nierzetelnymi lub nieuczciwymi kontrahentami. Wciąż możemy spotkać się z firmami, które podszywają się pod dane istniejących przedsiębiorstw z dobrą renomą albo z sytuacjami wydania towaru osobie nieuprawnionej.

W celu skutecznej ochrony przed takimi praktykami, warto zainicjować pewne działania jeszcze przed podpisaniem umowy. Ocena podmiotów na podstawie wewnętrznych systemów ratingowych platform to nie wszystko. Oprócz tego należy poświęcić czas na weryfikację kontrahenta – i to nie tylko w ramach dokumentacji rejestrowej.

Możemy samodzielnie zweryfikować takie elementy, jak:

• dowód rejestracyjny pojazdu,
• dane kierowcy (w oparciu o dowód osobisty lub inny dokument),
• wypis z licencji (urzędowe poświadczenie posiadania odpowiedniego zezwolenia),
• polisa OC dla samochodu.

Wszystkie te dokumenty powinny znajdować się w pojeździe przyjmującym ładunek. Jednak efektywność ewentualnego dochodzenia roszczeń zależy też od uważności i zapobiegliwości pracowników załadowcy. Warto więc sprawdzić kontrahenta w rejestrze dłużników, na forach branży TSL, a także w rejestrach CEIDG, KRS, VIES (numer VAT), czy KREPRD (Krajowego Rejestru Elektronicznego Przedsiębiorców Transportu Drogowego).

Należy pamiętać także o podstawowej funkcji zlecenia spedycyjnego – list przewozowy wprowadzony przez Konwencję CMR ma charakter wtórny (dowodowy), dlatego gdy dane na obu dokumentach będą rozbieżne, decydującą rolę odgrywa treść zlecenia.

Wnioski
W sektorze transportowym dochodzi do stopniowej digitalizacji, co określa się mianem Transportu 4.0. Giełdy spedycyjne są dużym ułatwieniem, które przyspiesza i usprawnia realizację usług logistycznych. Mimo to wciąż ogromne znaczenie mają formalno-prawne aspekty współpracy oraz dokładna weryfikacja nowego kontrahenta.

Czytaj także:
- Co z dostawą towarów w sytuacji zamknięcia granic i wojny toczonej na terytorium tranzytowym?
- Jak zatrudnić imigranta z Ukrainy? Jakie dokumenty są potrzebne i czy obecnie procedura została uproszczona?
- Zaliczka czy zadatek – czym się od siebie różnią? Co wybrać?
- Twoje dane zostały ujawnione w sieci sprawdź co możesz z tym zrobić
- Polski Ład a branża transportowa. Jaka forma prowadzenia działalności da najwięcej korzyści?
- Kary za przekroczenie czasu pracy kierowcy. Jakie są skutki prawne?
- Przepisy prawne, które regulują pracę przewoźników międzynarodowych
- Odpowiedzialność przewoźnika za przewożony towar. Podstawy prawne
- Windykacja należności w transporcie. Jak odzyskać zaległe płatności?