Jak zabezpieczyć etykietę produktu? Metody ochrony marki

Dlaczego warto zadbać o ochronę firmy? Kilka ważnych powodów

Firma to potoczne określenie działalności gospodarczej. Jednak zgodnie z legalną definicją, jest to nazwa, pod którą działa dany przedsiębiorca. Takie podejście jest zgodne z kodeksem cywilnym (artykuł 43 i kolejne).

Co istotne, rejestrując firmę w CEIDG lub KRS, nazwa używana przez przedsiębiorstwo nie ulega rezerwacji. Oznacza to, że każda inna osoba prawna lub fizyczna może z łatwością zarejestrować przedsiębiorstwo pod identyczną firmą. Referendarze i sędziowie nie sprawdzają odgórnie, czy konkretna nazwa znajduje się pod ochroną prawną. Urzędnicy upewniają się wyłącznie, czy złożone wnioski są prawidłowe i kompletne, a także sprawdzają informację o orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

W rezultacie, gdy w wyszukiwarkę Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub Krajowego Rejestru Sądowego wpiszemy nazwę „Transpol” wyskoczy nam ponad 150 wyników i drugie tyle w samym KRS. Dlatego jeżeli dane przedsiębiorstwo chce mieć markę tylko w swoim posiadaniu, musi zastrzec ją w Urzędzie Patentowym.

Rejestracja marki to również skuteczna metoda ochrony przed jej utratą. Otóż często zdarza się tak, że osoba trzecia rejestruje na siebie znak towarowy używany przez innego przedsiębiorcę. Następnie szantażuje go i przymusza do odkupienia marki lub uzyskania od niej odpłatnej licencji.

Mimo to trzeba zwrócić uwagę, że istnieje możliwość ochrony przed próbą zarejestrowania identycznego lub podobnego znaku towarowego. Chodzi o blokadę lub unieważnienie rejestracji znaku. Procedura sprzeciwowa (do 2016 roku działała procedura badawcza) to efektywne narzędzie prawne, w ramach którego trzeba przedstawić dowody na prawo do marki. Z kolei najlepszym dowodem nie do podważenia jest właśnie świadectwo rejestracji znaku towarowego.

Zgłoszony znak jest opublikowany w jawnym rejestrze urzędowym, udostępnionym na stronie Urzędu Patentowego. Będzie więc skutecznie odstraszać i zniechęcać innych do bezprawnego używania naszego oznaczenia. Oprócz tego, osoba naruszająca prawo do znaku nie ma możliwości obrony niewiedzą. Ze względu na fakt, że Urząd Patentowy prowadzi publiczny rejestr znaków, każdy w łatwy sposób może pozyskać informację o zastrzeżonych prawach na rzecz kogoś innego. W związku z tym, zastrzegając firmę swojego przedsiębiorstwa, dysponuje się efektywną bronią do walki z nieuczciwą konkurencją.

Jak zastrzec etykietę produktową? Wzór przemysłowy a znak towarowy

Znaki towarowe i znaki przemysłowe podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku prawo własności przemysłowej (PWP). Zgodnie z prawem, etykieta produktowa podlega pod jedną i drugą kategorię.
Zgodnie z definicją wzoru przemysłowego w artykule 102:

„wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.”

Jak widać, wzór przemysłowy musi mieć indywidualny charakter. Oznacza to, że ogólne wrażenie jakie wywoła na odbiorcy musi być odmienne od ogólnego wrażenia wywołanego przez inny upubliczniony wzór zgłoszony przed wcześniej.

Z kolei znak towarowy to „każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony”. Według ustawy za znak towarowy uznaje się głównie:

• Wyraz, włącznie z nazwiskiem;
• Rysunek;
• Litera;
• Cyfra;
• Kolor;
• Forma przestrzenna, w tym również kształt towaru lub opakowania;
• Dźwięk.

Jak widać, etykietę produktu można uznać zarówno za wzór przemysłowy, jak i za znak towarowy. Stanowi mieszankę grafiki, kolorów i słów. Wiele zależy jednak od tego, czy istnieje element pozwalający na rozpoznanie marki w formie oznaczenia słownego lub rysunkowego, czy faktycznie opakowanie lub symbol graficzny o indywidualnym charakterze.

Sprawdzając rejestry można zauważyć, że zazwyczaj firmy stosują ochronę etykiet na podstawie zgłoszenia znaku towarowego. Mimo to istnieją wyjątki, które rejestrują je także jako wzór przemysłowy. Przykładek może być grupa Maspex sp. z o.o., posiadająca w portfolio markę Tymbark. Jej etykiety figurują zarówno w wyszukiwarce znaków towarowych, jak i wzorów przemysłowych. W rezultacie zyskała najpełniejszą formę ochrony, co jest szczególnie ważne dla firm tworzących wiele różnych produktów oraz często zmieniających szatę graficzną lub opakowania.

Czy można chronić niezarejestrowany znak towarowy?

Według polskiego ustawodawstwa istnieją sytuacje, w których mimo wszystko chroni się znak towarowy. Przepisami zapewniającymi taką formę ochrony znakom towarowym są przede wszystkim:

• Kodeks cywilny – zwłaszcza artykuł 4310 (przesłanki ochrony prawa do firmy)
• Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – przepisy artykułów 5 i 10
• Ustawa o prawie autorskim – wyłącznie w zakresie graficznej identyfikacji marki

Mimo to warto zwrócić uwagę, że nie są to przepisy, które mocno uwydatniają odpowiedzialność naruszyciela znaku. W wyroku Sądu Najwyższego o sygn. II CK 487/03 z dnia 11 sierpnia 2004 roku wprost wskazano, że: „celem zakazu nieuczciwej konkurencji jest eliminacja wszelkich działań mogących w jakikolwiek sposób powodować pomyłki co do przedsiębiorcy lub jego wyrobu (…) Nie może on zastępować ochrony wynikającej z przepisów regulujących prawa bezwzględne (patent, znak towarowy itp.) ani powodować ochrony wynikającej z tych przepisów.”

Dlatego bez rejestracji, prawo do ochrony znaku powstaje dopiero w chwili rozpoczęcia komercyjnego posługiwania się nim w obrocie. Poza tym nie musi być to jednoznaczne z momentem założenia działalności gospodarczej. Poza tym chwila ta może nastąpić przed i po rozpoczęciu działalności. A to tworzy kolejny problem wtedy, gdy przedsiębiorca lub osoba fizyczna chcą w przyszłości posługiwać się konkretnym oznaczeniem. Bez ujawnienia tego faktu w rejestrze nie można zarezerwować i chronić przyszłej nazwy lub logo. Ochrony niezarejestrowanego znaku towarowego nie odnotowuje się w żadnym rejestrze, dlatego po naruszeniu prawa trzeba dochodzić swoich racji w sporze sądowym. Wówczas to sąd orzeknie, czy rzeczywiście prawo do znaku towarowego przysługuje konkretnemu podmiotowi. Ponadto taka procedura jest czasochłonna, z kolei skompletowanie dowodów bywa uciążliwe lub nawet niewykonalne.

Znaczenie ma także fakt, iż ochrona ta ogranicza się tylko do branży, w której działa przedsiębiorstwo oraz tylko na rynku, na którym działa firma bez zastrzeżonego znaku.

Uprawnieni do ochrony znaku towarowego

Prawo ochronne przysługuje każdemu uprawnionemu, którym jest zarówno osoba zgłaszająca, jak i inna, która nabyła prawo do znaku towarowego. Grupa uprawnionych podmiotów może być większy, ponieważ takie prawo nie przysługuje tylko jednej osobie. Wyróżniamy więc:

1. Indywidualny znak towarowy – wyłączne prawo używania znaku towarowego przez jeden podmiot;

2. Wspólne prawo ochronne – prawo przysługujące kilku osobom, które zgłosiły wspólnie znak towarowy. Reguły korzystania ze znaku określone są w regulaminie przyjętym przez przedsiębiorców.

3. Wspólny znak towarowy – inny rodzaj wspólności, który przysługuje członkom organizacji lub osobom prawnym funkcjonującym na podstawie przepisów prawa publicznego;

4. Znak gwarancyjny – rozwiązanie dla organizacji zrzeszających i osób spełniających wymogi uwzględnione w regulaminie znaku.

Jak przygotować się do procedury rejestracji?

Trzeba pamiętać, że nie każde oznaczenie można uznać za znak towarowy. Najważniejszy aspekt to funkcja odróżniająca. Znak towarowy nie musi być jednak oryginalny. Liczy się, aby był na tyle charakterystyczny, żeby można było zidentyfikować na jego podstawie konkretny produkt lub markę. Jednocześnie nie może wprowadzać w błąd.

Wśród dużej liczb przesłanek bezwzględnych, które uniemożliwiają rejestrację, wskazuje się m.in. (artykuł 129 p. 1 PWP):

• Oznaczenie nienadające się do odróżnienia w obrocie towarów, dla których zostało zgłoszone;
• Zgłoszenie oznaczenia w złej wierze lub w sprzeczności z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami;
• Oznaczenie opisowe lub rodzajowe, które w obrocie funkcjonują do wskazania rodzaju towaru, jakości funkcji czy sposobu wytwarzania – przykładem może być odmowa próby zastrzeżenia słów „chleb” czy „smaczny chleb”
• Oznaczenia, które wynikają z języka potocznego lub używane są w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych;Oznaczenia wprowadzające w błąd co do charakteru, jakości czy pochodzenia towaru;
• Oznaczenia zawierające symbole Rzeczpospolitej Polskiej wykorzystane bez zgody organu państwa;

Co więcej, artykuł 132 p. 1 określa też względne przesłanki stanowiące powód odmowy. Najczęściej wymienianą jest istnienie identycznego lub podobnego znaku towarowego. Taką kolizję można wskazać w sprzeciwie, który należy wnieść do urzędu w terminie trzech miesięcy od daty publikacji zgłoszenia.

Zanim więc zgłosimy oznaczenie do rejestracji, należy odpowiednio je przygotować i upewnić się, że nie istnieje tożsamy lub podobny, zgłoszony znak. W tym celu możemy skorzystać z wyszukiwarki dostępnej na stronie Urzędu Patentowego, np. Madrid Monitor.

Gdy już będziemy mieć pewność, że znak można zarejestrować, wówczas dokonujemy zgłoszenia. Wypełniamy podanie, wskazujemy towar i usługi zgodnie z klasyfikacją nicejską, a także wnosimy wymaganą opłatę. Zależnie od tego, czy zgłaszamy znak elektronicznie czy nie, opłata za znak towarowy dla towarów i usług w jednej klasie towarowej może wynieść odpowiednio 400 i 450 zł.

Kiedy dokonamy zgłoszenia, pojawi się ono w wyszukiwarce Urzędu Patentowego. Jeżeli urząd nie wskaże przeszkód, zostanie opublikowane w Biuletynie Urzędu Patentowego. Wtedy rozpocznie się 3-miesięczny termin, w którym inny podmiot czy osoba mogą wnieść sprzeciw wobec zgłoszonego oznaczenia. Jeśli nie wystąpią podstawy do sprzeciwu, urząd wyda decyzję o udzieleniu prawa ochronnego, a następnie opublikuje informację na ten temat w Wiadomościach Urzędu Patentowego.

Od tej chwili ważną kwestią będzie monitoring znaku towarowego. W ten sposób upewnimy się, że nikt nie narusza naszego prawa ochronnego.

Z kolei procedura zgłoszenia wzoru przemysłowego jest bardzo zbliżona do tej opisanej powyżej, choć wymaga jeszcze większej uwagi przy przygotowywaniu do rejestracji. Opłata za zgłoszenie jest stała i wynosi 300 zł.

Jak wygląda ochrona wzoru przemysłowego?

Główną różnicą, która odróżnia wzór przemysłowy od znaku towarowego jest to, że wzór musi być nowy i odznaczający się indywidualnym charakterem. Wzór uznaje się za nowy, jeśli jego twórca bądź następca prawny udostępni go publicznie nie więcej niż na dwanaście miesięcy przed datą zgłoszenia (!).

W rezultacie najlepszą opcją po zaprojektowaniu wzoru jest dokonanie zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Dopiero po spełnieniu tej formalności warto wprowadzić go na rynek. Wtedy praktycznie likwidujemy ryzyko ujawnienia wzoru przez osobę trzecią oraz przekroczenia obowiązującego terminu.

Znaczenie ma również to, że w kwestii wzorów przemysłowych napotkamy liczne przesłanki, które uniemożliwiają jego rejestrację. Szczególnie pomocny w tym zakresie będzie art. 129 p. 1 ustawy o prawie własności przemysłowej, dotyczący znaków towarowych.

Elementy bezwzględnie uniemożliwiające rejestrację wzoru przemysłowego, to:

• Używanie wzoru sprzecznie z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami;
• Obecność elementów o wartości symbolicznej, religijnej, patriotycznej, kulturowej, obrażających uczucia religijne patriotyczne lub tradycję narodową;
• Obecność symboli Rzeczypospolitej Polskiej, a także innych, obcych państw, w szczególności godła, barwy lub hymnu;
• Oznaczenie przyjęte do stosowania w obrocie – na przykład znak jakości, bezpieczeństwa lub cecha legalizacji.

Ochrona znaku towarowego i wzoru przemysłowego może wykraczać poza granice Polski. Jest to możliwe dzięki zawartym umowom międzynarodowym.

Międzynarodowa ochrona znaku towarowego

Jeśli chcemy zarejestrować znak towarowy na terenie Unii Europejskiej, musimy przeprowadzić procedurę przed Urzędem UE ds. Własności Intelektualnej. To świetna opcja dla przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność w innych państwach Unii Europejskiej, gdyż dzięki takiej formie rejestracji zyskują ochronę w każdym z 28 krajów członkowskich.

Zgłoszenia można dokonać osobiście, drogą tradycyjną lub elektroniczną. W przypadku zgłoszenia tradycyjnego opłata wynosi 1000 euro, a elektronicznego – 850 euro. Czas trwania ochrony z rejestracji to 10 lat z możliwością przedłużania w nieskończoność (oczywiście pod warunkiem terminowego wnoszenia kolejnych opłat).

Dostępne są dwa tryby dokonywania zgłoszenia: Fast Track oraz tryb zwykły. Tryb przyspieszony nadaje sprawie szybszy bieg, dzięki czemu czas publikacji decyzji ulega skróceniu o połowę. Jednak w celu skorzystania z Fast Track należy spełnić dwa warunki:

1. Towary i usługi, do których odnosi się znak należy wybrać z bazy danych terminów, które zostały zaakceptowane przez urząd Unii Europejskiej – zharmonizowana baza danych zawiera ponad 70 tysięcy terminów, z których użytkownicy mogą wybrać towary i usługi, które chcą objąć ochroną. Wykaz jest bardzo precyzyjny i można znaleźć tam najpopularniejsze pozycje (drewno, pręty, klej, napoje kawowe, usługi marketingowe, prawne itp.), a także sprawdzić go przed rejestracją znaku w kreatorze wykazu usług i towarów udostępnionego na stronie Urzędu UE ds. własności intelektualnej.

2. Opłata za znak musi być uiszczona z góry.

W trybie zwykłym uzyskujemy za to większą swobodę w kwestii zgłaszanych wniosków. Możemy wskazać własny wykaz towarów i usług, zgłosić wspólny znak towarowy, czy przekształcić go w znak międzynarodowy. Formularze oraz wnioski niezbędne do procedury unijnej znajdziemy na stronie urzędu UE.

Poza procesem unijnym, dzięki Porozumieniu madryckiemu polscy przedsiębiorcy mogą skorzystać z międzynarodowej rejestracji znaków towarowych. W tym celu trzeba najpierw zarejestrować znak w państwie pochodzenia. Za to opłata od wniosku o rejestrację międzynarodową wynosi dodatkowo 600 zł.

Co istotne, osoby fizyczne i prawne pochodzące z Polski muszą dostarczyć zgłoszenie do Biura Międzynarodowego w Genewie. Dlatego opłata musi zostać pobrana we frankach szwajcarskich, a zgłoszenie powinno być sporządzone w języku angielskim lub francuskim.

Międzynarodowa ochrona wzoru przemysłowego

Wzór przemysłowy również może być chroniony na podstawie rozporządzenia unijnego (WE) nr 6/2002 z dnia 12 grudnia 2001 roku. Zgodnie z jego treścią, ochronie podlega wyłącznie:

• Wygląd produktu, czyli jego kształt, forma, motyw, kolory lub materiały;
• Architektura i aranżacja danych przestrzeni;
• Wzór służący zapewnieniu wielokrotnego składania lub łączenia wzajemnie produktów w systemie modułowym.

Zgłoszenia dokonuje się bezpośrednio w urzędzie UE albo za pośrednictwem polskiego Urzędu Patentowego. Wzór na terytorium wspólnoty podlega ochronie na 5 lat i może ulec czterokrotnemu przedłużeniu (czyli maksymalnie na 25 lat).

W przypadku ochrony międzynarodowej działamy na podstawie aktu genewskiego porozumienia haskiego przyjętego 2 lipca 1999 roku. Zgłoszenia dokonuje się w biurze międzynarodowym w Genewie albo za pośrednictwem polskiego Urzędu Patentowego. W tym wariancie maksymalny czas ochrony również wynosi 25 lat, a sam wniosek musi być utworzony w języku angielskim lub francuskim. Opłata podstawowa to 397 CHF.

Wnioski

Kwestie związane z ochroną prawną marki bywają skomplikowane. Mimo to nie ma wątpliwości, że identyfikacja firmy - zwłaszcza w dzisiejszych czasach - jest niezwykle ważna. Prawo ochronne stanowi ogromną pomoc i ułatwienie dla podmiotów działających na rynku. Z tego względu warto z korzystać z dostępnych narzędzi i eliminować sytuacje, których można łatwo uniknąć dzięki rejestracji znaku towarowego lub wzoru przemysłowego.

Czytaj także:
- Ochrona wzoru przemysłowego według prawa własności przemysłowej i prawa autorskiego
- Jakie są obowiązki platform internetowych? Akt o usługach cyfrowych
- Czym jest kara umowna i jak ją prawidłowo stosować?
- Jakie przepisy regulują działanie giełd transportowych?
- Internetowe platformy spedycyjne w świetle prawa. To warto wiedzieć
- Co z dostawą towarów w sytuacji zamknięcia granic i wojny toczonej na terytorium tranzytowym?
- Jak zatrudnić imigranta z Ukrainy? Jakie dokumenty są potrzebne i czy obecnie procedura została uproszczona?
- Zaliczka czy zadatek – czym się od siebie różnią? Co wybrać?
- Twoje dane zostały ujawnione w sieci sprawdź co możesz z tym zrobić
- Polski Ład a branża transportowa. Jaka forma prowadzenia działalności da najwięcej korzyści?
- Kary za przekroczenie czasu pracy kierowcy. Jakie są skutki prawne?
- Przepisy prawne, które regulują pracę przewoźników międzynarodowych
- Odpowiedzialność przewoźnika za przewożony towar. Podstawy prawne
- Windykacja należności w transporcie. Jak odzyskać zaległe płatności?