Czy można potrącić mandat z pensji kierowcy?

Odpowiedź eksperta: Pracownik ponosi odpowiedzialność wówczas, gdy pracodawca udowodni (art. 116 Kodeksu pracy) okoliczności uzasadniające tę odpowiedzialność: naruszenie obowiązków pracowniczych (art. 114 Kodeksu pracy), winę pracownika (art. 114 Kodeksu pracy), wysokość rzeczywistej straty (art. 115 Kodeksu pracy) oraz normalny związek przyczynowy między zachowaniem pracownika a powstałą stratą (art. 115 Kodeksu pracy).

Przekroczenie prędkości na drodze jest wykroczeniem i może zostać uznane za naruszenie obowiązków pracowniczych przez zawodowego kierowcę. Wina pracownika może być umyślna lub nieumyślna. Wina nieumyślna pracownika może polegać na lekkomyślności - gdy bezpodstawnie przypuszcza on, że uniknie wyrządzenia szkody - lub na niedbalstwie - gdy nie przewiduje wyrządzenia szkody, mimo że mógł i powinien przewidzieć nastąpienie tego skutku. Ocena bezpodstawności przypuszczenia co do uniknięcia wyrządzenia szkody oraz możliwości przewidzenia jej wyrządzenia jest dokonywana z uwzględnieniem indywidualnych cech pracownika. Obejmuje to w szczególności poziom jego wykształcenia, doświadczenia zawodowego, rozwoju umysłowego lub wieku. Zachowanie pracownika uznaje się za zawinione wówczas, gdy można mu postawić zarzut, że z uwagi na jego cechy indywidualne mógł - w konkretnych okolicznościach, w których wykonywał pracę - uniknąć wyrządzenia szkody. Szkody spowodowane błędami niezawinionymi przez pracownika obciążają pracodawcę (art. 117 § 2 Kodeksu pracy), który przed przyjęciem pracownika do pracy powinien sprawdzić jego kwalifikacje fachowe i osobowe.

W razie procesu, pracodawca musi wykazać, że pracownik był zawodowym kierowcą, on na tej trasie w danym czasie prowadził pojazd i powinien znać zasady ruchu drogowego na danej trasie (z uwagi np. na znaki drogowe).

Jeżeli kierowcy już nie pracują, przed sformułowaniem pozwu należy najpierw wezwać pracowników do zapłaty. Odnośnie nadal pracujących u Przewoźnika kierowców, to zgodnie z art. 87 par. 1 Kodeksu pracy:

§ 1. Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
4) kary pieniężne przewidziane w art. 108.

Mandat nie jest tytułem wykonawczym, dlatego w razie dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę, wymagana jest pisemna zgoda pracownika.

W mojej ocenie, warto polubownie rozwiązać spory i wziąć od pracowników oświadczenia. Przepisy nie określają obowiązujących wzorów dokumentów dotyczących wyrażenia zgody na potrącenie. Należy jednak pamiętać, aby w piśmie wskazana została kwota, jaka ma być potrącona oraz tytuł, z jakiego dokonywane jest potrącenie. Przykładowo:

Zgoda pracownika na dokonanie nieobligatoryjnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę
Oświadczam, że wyrażam zgodę na potrącenie z mojego wynagrodzenia kwoty …… stanowiącej równowartość zapłaconego przez …… mandatu nałożonego na mnie w dniu …… przez …… .
Kwotę …… proszę potrącać w .…… ratach po …… zł każda, począwszy od wynagrodzenia za miesiąc …… .

Dokonując tzw. potrąceń dobrowolnych pamiętać należy, że oświadczenie może być przez pracownika w każdej chwili cofnięte bez konieczności uzyskania zgody pracodawcy oraz konieczne jest zachowanie kwoty wolnej od potrącenia.

Jeżeli chodzi o kwotę, od pracownika można domagać się maksymalnie 3 miesięcznego wynagrodzenia sprzed wyrządzenia szkody (otrzymania mandatu). Trzymiesięczne wynagrodzenie pracownika oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, bez uwzględnienia zmian w warunkach wynagradzania lub wysokości składników wynagrodzenia wprowadzonych po dniu wyrządzenia szkody. Wynagrodzenie to nie ulega pomniejszeniu, przy ustalaniu wysokości odszkodowania, o dokonywane z niego odliczenia i potrącenia.

Kadrowa w firmie powinna wyliczyć wynagrodzenie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy i rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop, oraz wydać zaświadczenie o wynagrodzeniu kierowcy. Obciążenie nie powinno przekraczać wyliczonej kwoty.

Roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Dlatego trzeba sprawdzić w pierwszej kolejności, kiedy nadeszły mandaty. Jeżeli nie upłynął rok należy sformułować wezwania lub poprosić pracowników o złożenie oświadczenia.


Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop
  
  
  
  

Stan prawny publikacji (data): 2018-11-06