Czy można obciąć fracht za nieprzesłanie dokumentów w terminie?

Odpowiedź eksperta: Zgodnie z zapisem wspomnianego zlecenia "Wszelkie dokumenty transportowe (CMR), należy dostarczyć w ciągu 14 dni od zakończenia transportu (…). Niedostarczenie w tym terminie grozi karą do 100 euro, lub wydłużeniem terminu płatności o 60 dni."

Kara umowna może być zastrzeżona za naruszenie jakiegokolwiek zobowiązania w ogólności lub – jak w niniejszej sprawie – powiązana z poszczególnymi przejawami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeżeli nie jest to sprzeczne z konwencją CMR (w tym przypadku mamy bowiem transport międzynarodowy). W doktrynie przyjmuje się, że ukształtowanie zastrzeżenia kary umownej jest w szerokim zakresie pozostawione woli stron. Może więc dotyczyć ono poszczególnych obowiązków dłużnika (główne, uboczne), których naruszenie skutkować będzie powstaniem roszczenia o zapłatę kary umownej.

Innymi słowy kara umowna może być zastrzeżona zarówno za naruszenie zobowiązania głównego, jak i innych zobowiązań pochodnych wynikających z umowy (tak: P. Drapała w „System Prawa Prywatnego” t. 5, wydanie 2, Warszawa 2013 r.), w tym co do zasady za nieterminowe przesłanie dokumentów.

Z drugiej strony w świetle orzecznictwa, kara umowna musi być tak określona, by nie budzić wątpliwości, a jej ostateczną wysokość powinno dać się ustalić niezależnie od jakichkolwiek warunków. Z tego względu określanie warunków, które wpłyną na wysokość kary lub widełkowe określenie wysokości kary umownej nie spełnia wymogu określoności kary, o którym mowa w art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego. Używanie wyrażeń takich jak: do wysokości frachtu, w wysokości co najmniej 50% wynagrodzenia czy od 100 do 300 zł sprawi bowiem, że całe postanowienie o karze umownej będzie nieważne i sąd może uznać, że na jego podstawie nie będzie można dochodzić żadnych należności.

Wprawdzie ten zapis jest mało precyzyjny (nie powinny być wskazane widełki tylko konkretna kwota), to jednak jest możliwość nałożenia kary umownej za niedostarczenie w terminie dokumentów. Trudno więc przewidzieć czy sąd uznałby tą klauzulę za nieskuteczną. W mojej ocenie powinien.

Proszę pamiętać, ze przewoźnik nie może nałożyć obu sankcji. Nałożona może być tylko 1 z kar: pieniężna lub wydłużenie płatności. Niemożliwe jest podwójne karanie za to samo przewinienie. Jeżeli macie Państwo w zleceniu wskazany termin na dosłanie dokumentów, należy go przestrzegać. Jeżeli jest on niemożliwy do realizacji, należy przekreślić go i dopisać inny termin odsyłając skan zlecenia przed jego akceptacją.
Natomiast gdy Państwo sami formułują regulacje o karach umownych w umowach, należy pamiętać, by wysokość kary była precyzyjnie określona.


Podstawa prawna:

• Konwencja o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów (CMR) i Protokół podpisania sporządzone w Genewie dnia 19 maja 1956 r.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny
  
  

Stan prawny publikacji (data): 2018-05-14