WIEDZA

Władza gospodarcza definiowana jest w literaturze anglojęzycznej jako zdolność jednej firmy (określanej jako źródło - source) do wpływania swoimi zamiarami i działaniami na inną firmę (określanej jako obiekt - target). French i Raven byli jednymi z pierwszych, którzy badali zagadnienie władzy i jej podstaw w łańcuchach dostaw. Według tych autorów, podstawowym założeniem było wyróżnienie dotyczące pięciu podstawowych źródeł władzy gospodarczej: władzy formalnej, przymusu, charyzmy oraz wiedzy eksperckiej.

Wyzwania determinowane przez strategię Fast Fashion
Pojęcie "Fast Fashion", szczególnie w wykonaniu ZARY, stało się synonimem sukcesu w świecie mody, odpowiadając wymogom koncepcji Quick Responce w logistyce. Recepta jest tutaj bardzo prosta: dostarczając często nowe produkty (kolekcje) do sklepów odzieżowych zmuszamy klientów do kolejnych wizyt i zakupów konfekcji nawet wtedy, gdy nie mieści się już ona w szafie. Dzięki koncepcji Fast Fashion zacierają się granice sezonowości w kreowaniu kolekcji, do głosu dochodzą masowość i utylitaryzm. Sama idea nie została wykreowana przez A. Ortegę. Prawdopodobnie namiastka takiego systemu wywodzi się z paryskiej dzielnicy Sentier, gdzie w latach 70. Żydzi i Ormianie przy współpracy z dostawcami z Północnej Afryki skoncentrowali lokalnie wszystkie ogniwa przetwarzania w tradycyjnym przemyśle konfekcyjnym, umożliwiając dzięki temu uzyskanie jednomiesięcznego cyklu od zamówienia do dostawy na półkę sklepową, w przeciwieństwie do tradycyjnego okresu, co najmniej trzymiesięcznego.
Dla specjalistów sprawa nie jest jednak taka prosta, ponieważ Fast Fashion jest różnie rozumiane: dla jednych jest to szybkie kopiowanie "chodliwych" modeli, czy aktualnych trendów, dla innych natomiast większa ilość subkolekcji i terminów wysyłki do sieci detalicznej. Ponadto wielu menedżerów nigdy nie dokonało dokładnej analizy, jak oddziałuje szybka zmiany oferty podażowej na koszty i zyski. Charakterystyczne jest również to, że ponad 70% menedżerów w przemyśle związanym z modą nie czuje się wyposażonych we właściwe narzędzia do sprostania wymogom Fast Fashion. Realizacja idei wiąże się bowiem ze znacznym ryzykiem, ponieważ cykl od projektu do dostarczenia towarów na półki sklepowe skraca się z okresu kilkumiesięcznego do kilkutygodniowego. Przedsiębiorstwa handlowe muszą w związku z tym produkować bliżej rynków zbytu lub uwzględnić wysokie koszty transportu. Niezbędne jest ponadto zdecydowanie lepsze planowanie zaopatrzenia w materiały i dodatki dla potrzeb produkcji. Wraz z częstym "odświeżaniem" asortymentu dostarcza się coraz więcej produktów w coraz mniejszych partiach dostaw. Dlatego rosną koszty, a logistyka - i tak już skomplikowana z uwagi na rozproszoną po świecie produkcję - staje się jeszcze trudniejsza.

Powstanie ZARY i jej pozycja na rynku odzieżowym
Przegląd publikacji fachowych oraz treść licznych informacji, dotyczących branży odzieżowej, nie budzą wątpliwości: ZARA spędza sen z powiek swoim konkurentom, największym handlowym firmom odzieżowym na świecie, z uwagi na tempo rozwoju, skalę osiąganych przychodów ze sprzedaży oraz wysokości zysków. ZARA stała się ulubionym przykładem opisywanym przez naukowców - specjalistów od logistyki i zarządzania, jak również dostarczycielem informacji dla uczestników licznych konferencji o wymiarze międzynarodowym. Przyczyną owego stanu rzeczy jest odmienność systemu zarządzania, sprzecznego z panującą logiką nie tylko w branży odzieżowej, lecz również w innych obszarach aktywności gospodarczej: wysoki udział produkcji własnej, wytwarzanie w Europie, "droga" logistyka, szybkie dostawy do ostatecznych nabywców, a na koniec - od wielu lat - dwucyfrowa rentowność sprzedaży. Mimo trudnych warunków rynkowych, wynikających z szybkiej zmienności mody, a więc popytu, sezonowości, intensywności konkurencji międzynarodowej oraz barier natury organizacyjnej, wielkość zapasów w firmie jest niewielka, a skala wyprzedaży sezonowych ograniczona. Istotą funkcjonowania firmy jest dostarczanie klientom dokładnie tego, czego akurat oczekują. Chodzi, rzecz oczywista, nie tylko o szybką produkcję i sprawną logistykę, lecz także efektywny w każdym elemencie marketing. Bez tych umiejętności konstruowania łańcuchów dostaw model biznesowy stosowany w ZARZE nie mógłby funkcjonować.

Ogólne tendencje w rozwoju logistyki zwrotnej
Logistyka zwrotna stanowi stosunkowo nowy obszar badawczy, zarówno w warstwie teoretycznej, jak i empirycznej. W literaturze anglojęzycznej można spotkać takie pojęcia, jak dystrybucja odwrotna (reverse distribution), logistyka zwrotów (return logistics), odwrócona logistyka (reversed logistics) czy logistyka działająca wstecz (retro logistics), które w istocie odnoszą się do takich samych zagadnień.
Logistyka zwrotna w sposób zasadniczy różni się od takich dziedzin, jak zarządzanie odpadami, które odnosi się głównie do skutecznego i efektywnego zbierania oraz przetwarzania odpadów. W zarządzaniu odpadami przyjmuje się, że pojęcie odpadów określa produkty, dla których nie istnieje nowe zastosowanie. Wypływa stąd wniosek, iż problemy z uściśleniem koncepcji logistyki zwrotnej oraz jej rozgraniczeniem w stosunku do innych, pokrewnych dziedzin nauki, sprowadzają się do rozumienia pojęcia odpady wraz ze wszystkimi wynikającymi z definicji konsekwencjami. Logistyka zwrotna dotyczy takich strumieni przepływów, w których istnieje możliwość od tworzenia wartości z wycofywanych produktów oraz sytuacji, gdy wyjście stanowi zasilenie dla nowego łańcucha dostaw.

Wzrost zainteresowania zużytymi produktami i materiałami jest jedną z konsekwencji zwiększenia liczby przedsiębiorstw zajmujących się ich zagospodarowaniem i ochroną środowiska. Redukcja odpadów stała się jednym z głównych obszarów zainteresowania nauki w krajach uprzemysłowionych. Ze względu na ograniczenia prawne, ekonomiczne oraz techniczne, przedsiębiorstwa poszukują nowych rozwiązań, które umożliwiłyby ponownie wykorzystać zużyte już produkty i odzyskać z nich wartość. Dlatego też wdrażane są rozwiązania w sferze produkcji i logistyki, zmierzające do przywrócenia zużytym produktom utraconej w czasie eksploatacji wartości i ich ponownego wprowadzenia na rynek. Kreowanie zielonego wizerunku stało się ważnym elementem strategii przedsiębiorstw. Ponowne użycie produktów jest ekonomicznie atrakcyjne z powodu ograniczoności zasobów i nowych możliwości kreowania wartości do danej. Pojawiające się w tym zakresie możliwości stanowią szczególny obszar zainteresowania logistyki zwrotnej, która dostarcza metod i technik umożliwiających odzyskanie produktów i materiałów wycofywanych z obiegu i zarządzania ich strumieniem.

Silny, degradacyjny wpływ transportu na środowisko jest podstawą polityki zrównoważonego rozwoju transportu, której zasadnicze kierunki zostały określone w białej księdze z 2001 roku. Niestety, od tego czasu niewiele z postulatów w niej przedstawionych udało się wdrożyć.
Udział transportu w zużyciu energii nadal przekracza 30%, a udział tego działu gospodarki w emisji CO₂ wzrósł od 1990 do 2005 roku o 7%. Rosnące koszty kongestii szacowane są na kilka procent PKB, a sukcesy w zwiększaniu stopnia zagrożenia bezpieczeństwa są mało satysfakcjonujące.
W tej sytuacji UE podjęła bardziej zdecydowane działania mające na celu zmniejszenie degradacyjnego wpływu na środowisko, między innymi poprzez stymulowanie rozwoju transportu wodnego śródlądowego, który w zróżnicowanych sferach zastosowania, w tym w wielu nowych niszach rynkowych, może odciążyć transport drogowy, najsilniej degradujący środowisko i nienadążający za rosnącymi potrzebami przewozowymi.

Logistyka jest dziedziną wiedzy, która wykorzystując nowoczesne metody organizacji i zarządzania, wspomagane systemami informatycznymi, umożliwia kształtowanie optymalnych łańcuchów zaopatrzeniowych od momentu pozyskiwania surowców, poprzez ich przerób, dystrybucję w różnych etapach handlu, aż po nabywcę. Dziedzina ta pozwala na kształtowanie optymalnych łańcuchów dostaw. Panująca na rynku duża konkurencja wymaga wysokiej efektywności działania i profesjonalizmu podczas obsługi klienta, niezależnie od tego, które jest to ogniwo łańcucha. Osiągnięcie wysokiego standardu obsługi klienta nie jest możliwe bez sprawnego funkcjonowania przepływu informacji oraz dokumentów. Aktywne firmy prowadzą działania zorientowane na klienta, które pozwalają na osiągnięcie przewagi konkurencyjnej. Zastosowanie takiego podejścia w interesach nie da się sprawnie i skutecznie realizować bez tworzenia zbiorów danych, niejednokrotnie zawierających dane osobowe potencjalnych klientów, czy też osób wskazanych do kontaktów służbowych w określonych sprawach. Przetwarzanie danych osobowych uregulowane jest w Polsce określonymi uwarunkowaniami prawnymi, do których zalicza się:
1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. Nr 133 z 1997, poz. 883, z późniejszymi zmianami),
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych,
3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 grudnia 2008 r. w sprawie wzoru zgłoszenia zbioru danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych.

Istota i znaczenie usług logistycznych w gospodarce
Warunkiem zidentyfikowania specyfiki usług, które w sposób znaczący wskazują na ich odmienność od dóbr materialnych, stanowi zestaw ich cech (niematerialność, jednoczesność procesu świadczenia i konsumpcji, niejednolitość, nietrwałość, brak możliwości nabycia usług na własność, substytucyjność i komplementarność). Ciężar gatunkowy poszczególnych cech bywa zmienny i jest on uzależniony między innymi od rodzaju usługi, miejsca i czasu jej świadczenia oraz podmiotu, który daną usługę świadczy. Niekiedy na te cechy wpływają sami usługobiorcy, jak i inne czynniki, takie jak: uwarunkowania historyczne, społeczne, ekonomiczne itp.
Te same warunki odnoszą się do usług logistycznych, których głównym zadaniem jest zaspokajanie potrzeb logistycznych podmiotów gospodarczych i ludności. Usługa logistyczna jest swoistym produktem, który zawiera zbiór życzeń i oczekiwań klienta. W takiej interpretacji usługa logistyczna stanowi zorganizowanie przez firmę zewnętrzną procesu transportowania i magazynowania produktów wraz z pełną obsługą formalno - prawną. W takim rozumowaniu należy podkreślić, że usługa logistyczna nie jest tożsama z klasyczną usługą transportową czy spedycyjną, ze względu na to, że zawiera w sobie znacznie szerszy zakres obsługi. Analogicznie, przedsiębiorstwa logistyczne świadczą znacznie szerszy zakres usług niż przedsiębiorstwa świadczące podstawowe usługi transportowe czy czystą spedycję. Należy jednakże za znaczyć, że w palecie usług logistycznych zazwyczaj znajduje się usługa transportu, co wynika z substytucyjności usług logistycznych wobec usług transportowych. Stąd też, w zakres usług logistycznych wchodzą wykonywane zarobkowo różnorodne usługi z branży spedycji, transportu, magazynowania, wraz z pełnym zakresem tak zwanych usług pokrewnych oraz takich, które wspomagają i usprawniają proces przepływu dóbr w systemie logistycznym.
Rola usług w gospodarce nabrała szczególnego wymiaru w chwili, gdy rozwój przedsiębiorstw uwarunkowany został dążnością do posiadania jak najnowocześniejszych (w tym najsprawniejszych) rozwiązań techniczno - organizacyjnych. Wynikiem tego jest coraz powszechniejsze korzystanie przez przedsiębiorstwa produkcyjne jak i usługowe z ofert firm zewnętrznych (outsourcingu), również w od niesieniu do usług logistycznych.