Zarys rozwoju logistyki zwrotnej
- Sadowski Adam
- Kategoria: Logistyka
Ogólne tendencje w rozwoju logistyki zwrotnej
Logistyka zwrotna stanowi stosunkowo nowy obszar badawczy, zarówno w warstwie teoretycznej, jak i empirycznej. W literaturze anglojęzycznej można spotkać takie pojęcia, jak dystrybucja odwrotna (reverse distribution), logistyka zwrotów (return logistics), odwrócona logistyka (reversed logistics) czy logistyka działająca wstecz (retro logistics), które w istocie odnoszą się do takich samych zagadnień.
Logistyka zwrotna w sposób zasadniczy różni się od takich dziedzin, jak zarządzanie odpadami, które odnosi się głównie do skutecznego i efektywnego zbierania oraz przetwarzania odpadów. W zarządzaniu odpadami przyjmuje się, że pojęcie odpadów określa produkty, dla których nie istnieje nowe zastosowanie. Wypływa stąd wniosek, iż problemy z uściśleniem koncepcji logistyki zwrotnej oraz jej rozgraniczeniem w stosunku do innych, pokrewnych dziedzin nauki, sprowadzają się do rozumienia pojęcia odpady wraz ze wszystkimi wynikającymi z definicji konsekwencjami. Logistyka zwrotna dotyczy takich strumieni przepływów, w których istnieje możliwość od tworzenia wartości z wycofywanych produktów oraz sytuacji, gdy wyjście stanowi zasilenie dla nowego łańcucha dostaw.
Logistyka zwrotna różni się także od koncepcji zielonej logistyki (green logistics), która zajmuję się aspektami ochrony środowiska naturalnego w całej działalności logistycznej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na tradycyjne przepływy do przodu czyli od producenta do klienta. Wiodące sprawy z zakresu ochrony środowiska w logistyce to wykorzystywanie nieodnawialnych źródeł naturalnych, emisje do powietrza, kongestia transportowa i użytkowanie dróg, nadmierny hałas oraz usuwanie odpadów, w tym także niebezpiecznych.
Problemy logistyki zwrotnej w życiu gospodarczym istniały od dawna. Jednak dopiero w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w publikacjach zaczęły pojawiać się pojęcia precyzujące ich istotę. Były one przedstawiane w różnych ujęciach, stąd współczesna koncepcja logistyki zwrotnej może być uznana jako interdyscyplinarna dziedzina wiedzy logistycznej. Tabela 1 prezentuje ewolucję poglądów na logistykę zwrotną uwzględniając najważniejsze ujęcia koncepcji.
Najnowsze opracowania z zakresu logistyki zwrotnej opierają się głównie na definicji logistyki zwrotnej zaproponowanej przez REVLOG (por. tabela 1). Brak jest w niej odniesienia do miejsca przeznaczenia oraz miejsca pochodzenia. Powoduje to rozszerzenie zakresu stosowania logistyki zwrotnej. Obiektem zainteresowania mogą być przepływy zwrotne obejmujące surowce, zapasy oraz wyroby gotowe, które nie były nigdy użyte i nie trafiły do sprzedaży. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku dokonywania korekty poziomu i struktury zapasów części zamiennych na które nie ma na rynku popytu. Brak odwołania się w definicji do miejsca pochodzenia powoduje z kolei, że przepływ zwrotny może być kierowany do różnych miejsc odzysku, które nie muszą być pierwotnym miejscem pochodzenia. W ten sposób istnieje możliwość włączania przepływów zwrotnych do nowych łańcuchów dostaw. Inną, ważną konsekwencją takiego podejścia do logistyki zwrotnej, jest użycie sformułowania "przepływy zwrotne". Uwzględnienie w definicji odwrotnego kierunku przepływów wyklucza sytuacje, w których następuje odzysk w ramach przepływów do przodu. Definicja logistyki zwrotnej ulegała znaczącym zmianom w czasie, od momentu, kiedy zagadnienia logistyki zwrotnej pojawiły się po raz pierwszy na gruncie nauki oraz praktyki gospodarczej. Wychodząc od zagadnień związanych z recyklingiem, podkreślając w późniejszym okresie rozwoju aspekty związane z ochroną środowiska i ekologią, nastąpił ostatecznie powrót do początkowych filarów koncepcji przy jednoczesnym rozszerzeniu zakresu zainteresowań logistyki zwrotnej.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 5/2009.