WIEDZA

Wzrost zainteresowania zużytymi produktami i materiałami jest jedną z konsekwencji zwiększenia liczby przedsiębiorstw zajmujących się ich zagospodarowaniem i ochroną środowiska. Redukcja odpadów stała się jednym z głównych obszarów zainteresowania nauki w krajach uprzemysłowionych. Ze względu na ograniczenia prawne, ekonomiczne oraz techniczne, przedsiębiorstwa poszukują nowych rozwiązań, które umożliwiłyby ponownie wykorzystać zużyte już produkty i odzyskać z nich wartość. Dlatego też wdrażane są rozwiązania w sferze produkcji i logistyki, zmierzające do przywrócenia zużytym produktom utraconej w czasie eksploatacji wartości i ich ponownego wprowadzenia na rynek. Kreowanie zielonego wizerunku stało się ważnym elementem strategii przedsiębiorstw. Ponowne użycie produktów jest ekonomicznie atrakcyjne z powodu ograniczoności zasobów i nowych możliwości kreowania wartości do danej. Pojawiające się w tym zakresie możliwości stanowią szczególny obszar zainteresowania logistyki zwrotnej, która dostarcza metod i technik umożliwiających odzyskanie produktów i materiałów wycofywanych z obiegu i zarządzania ich strumieniem.

Korporacje gospodarcze o zasięgu światowym, będące liderami w segmencie rynku ciągników i maszyn rolniczych, posiadają rozbudowane systemy logistyczne pozwalające w efektywny sposób łączyć zakłady produkcyjne z odległymi rynkami zbytu. Elementami tych struktur są podsystemy logistyczne, które funkcjonują w firmach dealerskich. Przedsiębiorstwa handlowo - usługowe stanowią ogniwa w systemie logistycznym wyższego rzędu, tworzonym przez koncerny. Obecnie konkurencja z poziomu jednostek gospodarczych, została przeniesiona na całe łańcuchy dostaw w poszczególnych segmentach rynku.
Proces integracji w ramach Unii Europejskiej oraz globalizacja rynków zbytu wyznaczyły nowe trendy w systemach logistycznych przedsiębiorstw handlowo - usługowych obsługujących sektor producentów żywności. Zmienność otoczenia gospodarczego wywarła również istotny wpływ na polskie rolnictwo, co w konsekwencji decyduje obecnie o jego rozwoju, także na szczeblu regionalnym.

Zarządzanie łańcuchami dostaw niewątpliwie należy do najbardziej obiecujących i najbardziej przyszłościowych obszarów w rozwoju współczesnych strategii zarządzania - a równocześnie najtrudniejszych w zastosowaniach praktycznych. Perspektywy korzyści jakie wydają się być w zasięgu ręki są ogromne, szczególnie w zakresie możliwości zyskiwania przewagi konkurencyjnej, poprawy efektywności biznesu oraz konieczności sprostania wymaganiom gospodarki globalnej. Rozważając różnorakie problemy jakie napotyka się przy wdrażaniu tej idei (a może raczej: tej filozofii zarządzania) nie sposób pominąć kwestii bezpieczeństwa i wrażliwości - zwłaszcza globalnych łańcuchów dostaw - widzianych przede wszystkim w kontekście intensywnej ekspozycji, na rozmaite zagrożenia, ale również jako konieczność dostosowywania się do szybko zmieniających się warunków działania i wymagań rynku. Tą częścią strategii zarządzania łańcuchami dostaw zajmuje się nowa, bardzo szybko rozwijająca się dziedzina biznesu jaką jest zarządzanie ryzykiem w łańcuchach dostaw (SCRM - Supply Chain Risk Management).

Logistyka odpadów polega na tworzeniu łańcuchów logistycznych łączących miejsca wytwarzania odpadów z miejscami ich utylizacji lub przerobu i powtórnego zagospodarowywania. Proces ten powinien przebiegać w sposób uporządkowany i kompleksowy. Dlatego też przedsiębiorstwa przystępują do tworzenia systemów logistycznych, ułatwiających racjonalne gospodarowanie odpadami. Poszczególne elementy (podsystemy) muszą być odpowiednio uporządkowane i współpracować ze sobą w procesie realizacji celu, jakim jest zapobieganie i minimalizacja odpadów, aby osiągnąć zjawisko synergii, to jest wzmocnienia efektów działań w realizacji strategii zrównoważonego rozwoju. Potocznie można przyjąć, że system umożliwia systematyczne wykonywanie czegoś. W przypadku systemów logistycznych stosowanych w gospodarce odpadami, wyróżnia się między innymi podsystem utylizacji odpadów (segregowanie, przemieszczanie, składowanie, przetwarzanie, udostępnianie surowców wtórnych) i powtórnego ich zagospodarowania (wewnątrz przedsiębiorstwa lub przez inne podmioty gospodarcze). Systemy logistyczne stosowane w gospodarce odpadami oparte są na modelach dynamicznych ochrony środowiska (przede wszystkim mają zapobiegać negatywnym oddziaływaniom przedsiębiorstwa na środowisko). Niniejszy artykuł stanowi jedynie wprowadzenie do systemowego podejścia w zakresie gospodarowania odpadami. Jako studium przypadku posłużyło przedsiębiorstwo hutnicze.

Warunkiem sprawnej realizacji procesów logistycznych jest istnienie i właściwe funkcjonowanie infrastruktury logistycznej, w tym centrów logistycznych i nowoczesnych powierzchni magazynowych. Stan aktualny rozwoju centrów logistycznych w Polsce w dalszym ciągu określić można mianem "brakującego ogniwa krajowego systemu logistycznego". Pomimo powstałych wielu koncepcji i planów budowy centrów logistycznych, ich stan realizacji w dalszym ciągu jest niezadowalający. System infrastruktury logistycznej kraju oparty jest o funkcjonowanie małych, branżowych centrów logistycznych o lokalnym zasięgu.

Dekoniunktura wprowadziła pewne trwałe zmiany w zachowaniach kontrahentów. Zmiany te polegają głównie na poszukiwaniu możliwości redukcji kosztów działalności gospodarczej. W takich okolicznościach najczęstszym sposobem postępowania jest tradycyjne "cięcie kosztów". Okazuje się jednak, że okres spowolnienia gospodarczego może być także inspiracją do poszukiwania nowych, acz innowacyjnych rozwiązań. Wśród rozwiązań tych z pewnością mieszczą się procesy, opisywane jako odzyskiwanie surowców wtórnych. W związku z tym, że przedmiotem przepływów w takich procesach jest najczęściej odpad, nie jest póki co możliwe wprowadzenie prostych procedur postępowania, gwarantujących sukces na tym polu. Obszar ten jednak jest bezkresną płaszczyzną możliwości tworzenia wartości do danej dla firm. Można go porównać do racjonalnie zarządzanego gospodarstwa, gdzie każda rzecz ma wartość, którą się docenia. Podejście takie wymaga zaangażowania zarówno odbiorców końcowych procesu dystrybucji, czyli konsumentów, jak i wszystkich pozostałych podmiotów logistycznych sieci dostaw. Dzięki sprawnej organizacji procesów logistycznych możliwe będzie efektywne gromadzenie surowców do recyklingu. Szansę stanowi rozwój nowej dziedziny - logistyki odzysku. Opracowanie w ramach badań nad tym obszarem cyklu życia odpadu, byłoby zaczątkiem dla stworzenia możliwości wypracowywania przez profesjonalne firmy rozwiązań standardowych, powtarzalnych, kompleksowo traktujących gospodarkę odpadami w firmach, które mogłyby w sposób masowy zostać wdrażane w przedsiębiorstwach.