Nowe zasady wydawania zaświadczeń A1 dla cudzoziemców

Odpowiedź eksperta: Od momentu wprowadzenia przez poszczególne kraje płac minimalnych, obejmujących także kierowców międzynarodowych (jako pracowników delegowanych), dla przedsiębiorców zatrudniających kierowców z państw trzecich oprócz obowiązków związanych z legalizacją pobytu oraz pracy pojawił się kolejny wymóg dotyczący uzyskania tzw. zaświadczenia A1.
Zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego, mające zastosowanie do osoby uprawnionej to dokument służący potwierdzeniu, któremu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego podlega dana osoba. Zaświadczenie może zostać wydane, jeśli spełnione zostaną warunki wynikające z przepisów prawa unijnego.

Standardowo, aby uzyskać zaświadczenie A1 pracodawca składa Informację w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym dla osoby, która wykonuje pracę najemną w dwóch lub kilku Państwach Członkowskich UE na podstawie art. 13.1 Rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) Nr 883/2004 oraz oświadczenie pracownika o miejscu zamieszkania. O ile w przypadku kierowców z Polski poprawnie wypełniony wniosek wraz z oświadczeniem o miejscu zamieszkania, złożony do jednostki ZUS właściwej ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej/siedzibę pracodawcy okazywał się wystarczający do uzyskania zaświadczenia A1 (organ ma 7 dni na wydanie wnioskodawcy przedmiotowego dokumentu), to w przypadku kierowców na przykład z Ukrainy był to dopiero początek problemów…
Zakład Ubezpieczeń Społecznych przestał wydawać zaświadczenia A1 na podstawie dokumentów, o których była mowa powyżej co w istotny sposób ograniczało możliwość swobodnego wykorzystania pracowników na przykład w przewozach realizowanych na terenie Francji.

Zarówno sami przedsiębiorcy jak i organizacje ich zrzeszające alarmowały o nieujednoliconych wymogach, których spełnienie skutkowałoby wydaniem powyższego dokumentu. Podstawowy problem polegał na tym, iż poszczególne oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, stały na stanowisku, że kierowca - cudzoziemiec powinien mieć miejsce zamieszkania na terenie Polski, przy czym termin zamieszkania w znacznej części przypadków interpretowany był w sposób niezwykle administracyjny jako na przykład adres stałego zameldowania czy też poprzez odwołanie do art. 11 Rozporządzenia nr 987/2009, które służy ustaleniu miejsca zamieszkania pracownika w przypadku gdy pomiędzy "instytucjami unijnymi w dwóch lub więcej państwach członkowskich istnieje rozbieżność opinii w tym temacie".

2 maja br. weszły w życie nowe, ujednolicone wytyczne dotyczące wydawania zaświadczeń A1, których założeniem jest wprowadzenie jednolitej interpretacji w powyższym zakresie na terenie całego kraju oraz niewątpliwie uproszczenie całej procedury.

Aby uzyskać zaświadczenie A1 przedsiębiorca oprócz wniosku powinien złożyć we właściwym oddziale ZUS formularz US-54 "Informacja o legalności zamieszkania obywatela państwa trzeciego" tak aby organ mógł ocenić czy osoba wskazana we wniosku spełnia ten warunek przez co konieczne będzie załączenie również jednego z niżej wymienionych dokumentów, który uprawnia ją do pobytu w Polsce:
- zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE,
- zezwolenie na pobyt stały,
- zezwolenie na pobyt czasowy oraz pracę,
- wiza Schengen lub wiza krajowa wydana w celu:

• wykonywania pracy w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na podstawie wpisanego do ewidencji oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi - art. 60 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2017 r. poz. 2206, z późn. zm.),
• wykonywania pracy, o której mowa w art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w okresie nieprzekraczającym 9 miesięcy w roku kalendarzowym - art. 60 ust. 1 pkt 5a ustawy o cudzoziemcach,
• wykonywania pracy innej niż określona w art. 60 pkt 5 i 5a ustawy o cudzoziemcach - art. 60 ust. 1 pkt 6 tej ustawy.

Dodatkowo wnioskodawca powinien załączyć certyfikat rezydencji podatkowej, który uzyskuje się we właściwym dla miejsca zamieszkania urzędzie skarbowym.
Powyższy certyfikat to nic innego jak potwierdzenie miejsca zamieszkania dla celów podatkowych.
Odpowiadając na pytanie: w obecnej sytuacji spełnienie powyższych warunków zgodnie z nowymi wytycznymi powinno skutkować wydaniem zaświadczenia A1 dla kierowcy z Ukrainy. W mojej ocenie jest to niezwykle istotna zmiana, która zakończy praktykę różnorodnej interpretacji przepisów i może pozytywnie wpłynąć na całą branżę TSL.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Parlamentu i Rady (WE) Nr 883/2004
• Rozporządzenie Parlamentu i Rady (WE) Nr 987/2009
• Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. 2013 poz. 1650)

Stan prawny publikacji (data): 2018-05-10