Czas pracy kierowców. Definicje ustawowe. Pojęcie czasu pracy kierowców

Definicje ustawowe
Uwagi ogólne. Każdy z trzech podstawowych aktów prawnych dotyczących czasu pracy kierowców, to jest Ustawa, Rozporządzenie oraz Umowa, zawiera swój własny katalog definicji, przy czym katalogi te różnią się między sobą liczbą definicji (najszerszy jest katalog zawarty w Rozporządzeniu, a najwęższy w Ustawie). Ponadto tylko jeden akt prawny, a mianowicie Ustawa, nie wprowadza własnych definicji niektórych pojęć, lecz odsyła w odniesieniu do tego pojęcia do innych aktów prawnych, a konkretnie do Rozporządzenia oraz do Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. 01.125.1371 z późn. zm.).

Wyjaśnienie pojęć. W tym miejscu wyjaśnione zostaną niektóre pojęcia używane w omawianych aktach prawnych, to jest te, które wzbudzają wątpliwości interpretacyjne, przy czym same definicje przytaczane będą wyłącznie w zakresie niezbędnym do omówienia danego pojęcia, tak więc w celu zapoznania się z daną definicją w całości należy sięgnąć do odpowiedniego aktu prawnego. Ponadto w tym artykule omówione zostaną tylko pojęcia ogólne, to jest niezwiązane bezpośrednio z czasem pracy. Te, które bezpośrednio odnoszą się do czasu pracy, omówione zostaną w kolejnych artykułach.

Kierowca. Legalna definicja kierowcy znajduje się wyłącznie w Rozporządzeniu i Umowie, i obie definicje są do siebie bardzo zbliżone. W obu aktach prawnych pojęcie kierowcy sprowadza się do faktycznego wykonywania czynności kierowcy. Co do pojęcia kierowcy w rozumieniu Ustawy, to z porównania orzecznictwa i doktryny można również z całą pewnością stwierdzić, iż kierowcą będzie osoba faktycznie wykonująca czynności kierowcy. Tak więc nie wystarczy samo formalne zatrudnienie danej osoby na takim stanowisku. Problem pojawia się również w przypadku łączonych stanowisk, na przykład kierowca - serwisant czy kierowca - magazynier - czy do takiej osoby należy stosować przepisy o czasie pracy kierowców? Decydować będzie dominująca cecha zatrudnienia, co jednak w praktyce może nastręczyć sporo kłopotów. Stąd każdy przypadek należy oceniać indywidualnie. I tak na przykład jeśli pracownik wysyłany jest z reguły w celu świadczenia usług serwisowych, choćby sam dojazd trwał dłużej niż usługa, to - zdaniem autorki - dominować będzie cecha stanowiska serwisanta; jeśli głównym obowiązkiem pracownika jest dowożenie towaru (na przykład z hurtowni do sklepu) i jedynie pomoc przy rozładowaniu i rozmieszczeniu towaru w magazynie, to decydować będzie cecha stanowiska kierowcy. W każdym jednak przypadku wyłączną kompetencję do oceny, czy dana osoba jest kierowcą w rozumieniu przepisów o czasie pracy kierowców, mają sądy, co potwierdza Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z dnia 11 sierpnia 2008 roku (znak: GPP-302-4560-609/08/PE). Tak więc inspektor pracy w trakcie kontroli nie ma uprawnień do rozstrzygania takich wątpliwości.

Transport drogowy. Ustawa odsyła w tym zakresie do Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, gdzie stosowna definicja znajduje się w art. 4 pkt. 1-3. Analizując tę definicję należy zwrócić uwagę na kilka aspektów.
Po pierwsze, wykonywanie transportu drogowego nie może być rozumiane jako wykonywanie czynności faktycznych związanych z przemieszczaniem się pojazdu po drogach. Nie chodzi bowiem o prowadzenie pojazdu przez kierowcę, tylko o prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług transportowych. Po drugie, orzecznictwo sądów administracyjnych stoi na stanowisku, że wykonywanie transportu drogowego traktowane być musi jako działanie faktyczne polegające na przewozie osób lub rzeczy (a właściwie świadczeniu usług w tym zakresie), odpowiadające definiowanemu transportowi drogowemu, z tym jednak, że nie musi stanowić przedmiotu trwale prowadzonej działalności gospodarczej, a tym bardziej ewidencjonowanej. Oznacza to, że nawet jeśli dana osoba dokonuje okazjonalnego odpłatnego przewozu osób lub rzeczy, albo prowadzi działalność w tym zakresie bez jej zgłoszenia do właściwego organu, to i tak podlega przepisom dotyczącym transportu drogowego. Z drugiej strony, sam wpis określonego podmiotu do ewidencji działalności gospodarczej nie powoduje, iż winien on być postrzegany jako przedsiębiorca we wszystkich aspektach swego działania. Bez trudu bowiem można wyobrazić sobie sytuację, że przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie transportu drogowego będzie używał pojazdu do celu niemającego nic wspólnego z prowadzoną działalnością, na przykład do własnej przeprowadzki.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 6/2010.