Transport szynowy w obsłudze przewozowej Zagłębia Ruhry i konurbacji górnośląskiej
- Sośnicki Paweł
- Kategoria: Transport i spedycja
Na obszarach cechujących się dużym natężeniem zaludnienia oraz koncentracją działalności wytwórczej, a takimi niewątpliwie są okręgi przemysłowe, identyfikuje się liczne potrzeby transportowe w zakresie przemieszczeń ładunków oraz osób. Wszelkie zakłócenia w funkcjonowaniu transportu rzutują na życie milionów osób, ale także na działalność wielu podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na danym terenie. W związku z tym zapewnienie optymalnej obsługi transportowej, przy uwzględnieniu społecznego kontekstu działalności transportowej, staje się dużym wyzwaniem. Okręgi przemysłowe mogą odgrywać niezwykle istotną rolę na logistycznej mapie Europy, koncentrując na swoim obszarze dużą część infrastruktury transportowo - logistycznej kraju oraz stanowiąc huby - zarówno w przewozach ładunków, jak i osób. Rozwój sektora logistycznego wpisuje się również w nurt przekształceń transformacyjnych, przebiegających według scenariusza od zanieczyszczonych okręgów przemysłowych do nowoczesnych regionów opartych na działalności usługowej, będących motorami wzrostu nie tylko dla najbliższego otoczenia, ale również całego kraju. Analiza systemów transportowych Zagłębia Ruhry i konurbacji górnośląskiej, ze szczególnym wskazaniem na transport szynowy, stanowi punkt wyjścia do określenia podobieństw i różnic oraz wskazania rozwiązań, które mogą być wzajemnie zaadoptowane.
Charakterystyka obszarów objętych badaniem
Zagłębie Ruhry (w jęz. niem. Ruhrgebiet - nazwa pochodzi od rzeki Ruhra) to obszar zlokalizowany w Nadrenii Północnej - Westfalii, cechujący się koncentracją działalności wydobywczej i przemysłowej. Największymi miastami są Essen (578 000 mieszkańców, 2 751 os./km kw.), Dortmund (582 000 mieszk., 2 076 os./km kw.), Duisburg (493 000 mieszk., 2 116 os./km kw.) i Bochum (377 000 mieszk., 2 593 os./km kw.). Od pewnego czasu na terenie tym wyraźnie zaznaczają się tendencje metropolizacyjne, które w sferze instytucjonalnej przejawiają się w stworzeniu komunalnego związku Kommunalverband Ruhrgebiet, przemianowanego następnie na Regionalverband Ruhr (Regionalny Związek Zagłębia Ruhry). Warte podkreślenia jest to, że w najbliższym otoczeniu Zagłębia zlokalizowane są takie duże miasta, jak Kolonia, Bonn, Dusseldorf - razem tworząc jeden z największych zespołów miejskich w Europie.
Konurbacja śląska jest natomiast zlokalizowana w centralnej części Województwa Śląskiego i tworzy ją kilkanaście miast z Katowicami (312 000 mieszk., 1 892 os./km kw.) na czele. Innymi głównymi miastami są: Sosnowiec (223 000 mieszk., 2 446 os./km kw.), Gliwice (197 000 mieszk., 1 473 os./km kw.), Zabrze (189 000 mieszk., 2 363 os./km kw.) oraz Bytom (185 000 mieszk., 2 678 os./km kw.). Władze 14 miast, zrzeszonych w Górnośląskim Związku Metropolitalnym (GZM), dążą do uzyskania dla tego obszaru statusu metropolii oraz zwiększenia jego znaczenia na arenie krajowej oraz międzynarodowej.
Często też występuje określenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, jako obszaru o szczególnie wysokim stopniu koncentracji działalności przemysłowej. Jakkolwiek dokonywać delimitacji obszaru konurbacji górnośląskiej i jakie miasta zostaną w wyniku jej przypisane, w artykule wyrażono pogląd, że konurbację tworzy 19 miast. Z uwagi na zachodzące przekształcenia obu gospodarek lokalnych i definiowanie nowego wizerunku tych obszarów, popularyzowane są nazwy Metropolia Ruhr (Metropolie Ruhr) oraz Metropolia Silesia, odnosząca się do 14 miast GZM. Obie nazwy, bez względu na ich stopień sformalizowania i uprawomocnienia, pozwalają na jednoznaczną identyfikację regionów, których dotyczą.
Łączna analiza obu systemów transportowych jest celowa ze względu na liczne podobieństwa i analogie występujące pomiędzy oboma regionami, a które w syntetyczny sposób przedstawiono w tabeli 1. Natomiast liczbę mieszkańców największych miast przedstawiono na rysunku 1.
Istota podobieństwa przejawia się w przemysłowo - wydobywczym charakterze tych obszarów, który mimo rozwoju również innych branż nadal jest zauważalny w lokalnej gospodarce. Dynamiczny rozwój obu ośrodków przypadł na XIX wiek, kiedy to kapitał i środki inwestycyjne zaczęły być lokowane na obszarach zasobnych w surowce mineralne. Rozwój przemysłu stał się silnym bodźcem dla procesów urbanizacyjnych, w wyniku których powstały liczne jednostki osadnicze o dużym zagęszczeniu ludności. Z czasem ulegały one rozrostowi tworząc określony układ (konurbację). Prawidłowe funkcjonowanie gospodarki w tych organizmach było uzależnione właśnie od rozwoju i odpowiednio kształtujących się systemów transportowych.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 5/2010.