EiT Urban Mobility jako wsparcie dla innowacyjnych rozwiązań logistyki miejskiej

Zarówno adresy odbiorców, jak i miejsca odbioru paczek (np. automaty paczkowe) często ulokowane są właśnie w miastach. Nie tylko klienci e-commerce, ale niezmiennie również punkty sprzedaży detalicznej bardzo często umiejscowione są w miastach. To z kolei generuje konieczność organizacji dostaw zaopatrzeniowych do licznych sklepów, ale także restauracji czy punktów usługowych, zlokalizowanych nierzadko w ścisłych centrach miast. Co więcej, same miasta z roku na rok ulegają tzw. zjawisku rozlewania (ang. urban sprawl), co zwiększa zakres terytorialny koniecznych do zorganizowania działań logistycznych, jednocześnie potęgując ich skalę i poziom skomplikowania. Równocześnie coraz głośniej słychać deklaracje miast związane z byciem eko i coraz powszechniej widać działania propagujące niskoemisyjne rozwiązania w logistyce miejskiej czy aktywności wspierające rozwój przestrzeni miejskich przyjaznych zarówno obywatelom, jak i środowisku. Wszystkie wymienione czynniki i zjawiska, stanowiąc jedynie przykład wyzwań w obszarze mobilności miejskiej, dowodzą jednocześnie ogromnego znaczenia tego obszaru. Wysoki potencjał rozwoju logistyki miejskiej, jak również mnogość wyzwań w tym obszarze już kilka lat temu zostały dostrzeżone przez Łukasiewicz - Instytut Logistyki i Magazynowania. Wynikiem tego są liczne projekty współfinansowane przez Komisję Europejską, które Łukasiewicz - ILiM współrealizował w ramach partnerstw europejskich.

Przykład stanowią takie projekty jak:
- POLITE - Exchange of good practices in the field of infomobile systems in public transport; celem projektu była poprawa lokalnych, regionalnych oraz narodowych polityk w zakresie "infomobility" poprzez wymianę doświadczeń pomiędzy partnerami projektu, oraz poprzez transfer dobrych praktyk. Kraje w projekcie: Włochy, Belgia, Wielka Brytania, Czechy, Litwa, Polska.
- SULPITER - Sustainable Logistics for Urban and Regional Planning - celem projektu była poprawa efektywności i konkurencyjności transportu w funkcjonalnych obszarach miejskich poprzez kształtowanie i poprawę miejskich strategii oraz polityk dotyczących transportu (z uwzględnieniem kontekstu regionalnego). Miasta biorące udział: Bolonia, Budapeszt, Poznań, Brescia, Stuttgart, Maribor i Rijeka.
- SPROUT - Sustainable Policy RespOnse to Urban Mobility Transition, nadrzędnym celem projektu jest zbadanie oddziaływania innowacyjnych rozwiązań na przewozy w mieście, zbadanie popytu i podaży na transport pasażerski i towarowy w miastach oraz rozwój lub dostosowanie istniejących Zrównoważonych Planów Mobilności Miejskiej. Łukasiewicz - ILiM, wraz z Miastem Kalisz i Kaliskim Inkubatorem Przedsiębiorczości przeprowadził pilotaż dotyczący zarządzania transportem towarowym w mieście w oparciu o infrastrukturę IoT (sieć sensoryczną).

Praktyczna istotność tematyki z zakresu mobilności miejskiej dostrzeżona została w ostatnich latach przez organizację o nazwie EiT. EiT to w pełnym brzmieniu European Institute of Innovation and Technology, organizacja z siedzibą w Budapeszcie, stanowiąca organ Unii Europejskiej utworzony w 2008 r. w celu wzmocnienia zdolności Europy do innowacji. EIT stanowi integralną część programu ramowego Horizon 2020, tworząc tym samym przestrzeń do kreowania badań naukowych i innowacji. EIT zrzesza wiodące podmioty biznesowe oraz organizacje edukacyjne i badawcze, tworząc dynamiczne partnerstwa międzynarodowe oparte na tzw. "trójkącie wiedzy" [rys. 1]. Partnerstwa te przyjęły formę Wspólnot Wiedzy i Innowacji (ang. Knowledge and Innovation Communities), które działając w różnych obszarach gospodarki, opracowują innowacyjne produkty i usługi, zakładają nowe firmy i szkolą nowe pokolenie przedsiębiorców.

Rys. 1. Wizualizacja tzw. "trójkąta wiedzy" EiT.

Celem nadrzędnym jest znalezienie efektywnych rozwiązań globalnych problemów i zapewnienie możliwości zrównoważonego wzrostu gospodarczego dla Europy. Wspomniany obszar mobilności miejskiej (ang. urban mobility) stał się motywem przewodnim jednej ze Wspólnot Wiedzy i Innowacji w ramach EiT. W ten sposób powstało EiT Urban Mobility (EiT UM) [rys. 2]. Wspólnota EiT Urban Mobility funkcjonuje relatywnie krótko, bo zaledwie od stycznia 2019 r.

Począwszy od tego czasu wzmacnia zdolność europejskich miast do innowacji, oraz podejmuje i wspiera liczne inicjatywy, angażujące różne podmioty oraz grupy społeczne ukierunkowane na rozwój zielonej i zrównoważonej logistyki miejskiej. Organizacja EiT UM funkcjonuje w ramach pięciu ośrodków innowacji zlokalizowanych w całej Europie. Podział oparty jest na alokacji geograficznej: Centrum, Wschód, Zachód, Północ, Południe. Polska, ze względu na swoje położenie w Europie, została przyporządkowana do Innovation Hub East z główną siedzibą w Pradze. Wschodni hub obejmuje oprócz Polski takie kraje jak: Czechy, Niemcy, Węgry, Izrael, Rumunię, Serbię i Słowację.

Rys. 2. Wspólnoty Wiedzy i Innowacji EiT.

- Tematyka miejska staje się dla Europy bardzo istotna, powołanie do życia EIT Urban Mobility, który docelowo ma być największym i najprężniej działającym odłamem EIT, jest potwierdzeniem wagi tego obszaru. Ponad 70% mieszkańców Europy mieszka w obszarach miejskich, generując 85% produktu krajowego brutto (europejskiego), jednocześnie zużywając 60-80% energii - mówi Przemysław Zawodny, Zastępca Dyrektora ds. Badań Łukasiewicz - Instytutu Logistyki i Magazynowania. - Nie można osiągnąć celów związanych z zeroemisyjną gospodarką nie skupiając się na miastach. Miasta coraz szybciej stają się oczkiem w głowie Unii Europejskiej, a nasz instytut od razu z zapałem włączył się w ten nurt.

Organizacja EiT UM przewiduje różne poziomy partnerstwa, determinujące zakres praw i obowiązków poszczególnych podmiotów. Najwyższy poziom uczestnictwa reprezentują tzw. Core Partnerzy poziomu 1 i 2 (Tier 1 i Tier 2). Łukasiewicz - ILiM, biorąc pod uwagę profil swej działalności, dotychczasowe doświadczenia oraz dostrzeganą od lat potrzebę rozwoju inicjatyw z zakresu logistyki miejskiej, w 2020 roku zgłosił wniosek o przyjęcie w poczet partnerów EiT UM. Finalnie Walne Zgromadzenie EIT Urban Mobility 14 grudnia 2020 roku podjęło decyzję o włączeniu Łukasiewicz - ILiM do swojej wspólnoty, w wyniku czego Instytut uzyskał status partnera pierwszej kategorii (Tier 1). Łącznie z nami do grona partnerów zostało włączonych jedynie pięć podmiotów z Europy, w tym tylko 3 jako partnerzy pierwszej kategorii.

Pomimo relatywnie krótkiego czasu, jaki obejmuje współpraca Łukasiewicz - ILiM oraz EiT UM, mamy już na koncie dwa projekty, których celem było propagowanie idei rozwoju mobilności miejskiej oraz kreowanie innowacyjnych rozwiązań w tym obszarze. Pierwszy z wymienionych projektów zainicjował funkcjonowanie Łukasiewicz - ILiM w roli Hub Poland, czyli organizacji współpracującej ze wspólnotą EiT UM, która ma na celu podniesienie świadomości na temat EIT UM wśród przedstawicieli biznesu, środowiska akademickiego i miast w Polsce. Projekt został zrealizowany na drodze organizacji wielu spotkań, seminariów internetowych i warsztatów, a także poprzez generowanie informacji za pośrednictwem mediów społecznościowych i stworzonej strony internetowej hubu. Drugi z wymienionych projektów realizowany był w konsorcjum z Miastem Poznań oraz Uniwersytetem w Mariborze. Projekt dotyczył inteligentnych zatok przeładunkowych (IoT enabled urban logistics smart reloading bays IoTBAYS). Jego głównym celem było przetestowanie technologii komunikacji stanu zatok rozładunkowych i możliwości ich rezerwacji w warunkach rzeczywistych w formie "living lab". Opracowany i zaimplementowany koncept inteligentnej zatoki rozładunkowej rozwiązuje problem małej przepustowości ruchu na terenie miasta, umożliwiając niwelowanie niepotrzebnych tras dla samochodów ciężarowych i unikanie tym samym negatywnego wpływu transportu na środowisko i bezpieczeństwo w mieście. Aktualnie wspólnota EiT UM pracuje nad wykreowaniem nowych projektów wspierających rozwój mobilności miejskiej. 19 marca 2021 roku ogłoszony został nabór projektów w obszarach tematycznych: Academy, Business Creation, Citizen Engagement, Innovation, Regional Innovation Scheme (RIS), Public Realm. W ramach zaproszenia do składania wniosków dotyczących innowacji (obszar Innovation) w 2022 r. wspierane będą bezpośrednio cztery obszary wyzwań z zakresu mobilności miejskiej: Mobilność aktywna (Active Mobility), Zrównoważona logistyka miejska (Sustainable City Logistics), Mobilność przyszłości (Future Mobility) oraz Mobilność i energia (Mobility and Energy). Nabór projektów trwa do 18 maja, a wnioskodawcą mogą być konsorcja międzynarodowe zrzeszające podmioty z sektora akademickiego, badawczego, przemysłowego oraz miasta europejskie, które finalnie będą kreowały przestrzeń do pilotażowych implementacji wyników projektu. Łukasiewicz - ILiM podjął już działania, zmierzające do wykreowania wspólnie z naszymi partnerami biznesowymi innowacyjnych projektów, które doprowadzą do rozwoju przestrzeni miejskich i pozwolą nam wykorzystać doświadczenie w obszarze logistyki miejskiej. Zapraszamy do kontaktu i aktywnego wsparcia inicjatyw projektowych z zakresu Urban Mobility.

Artykuł pochodzi z czasopisma LOGISTYKA 2/2021.
e-wydanie czasopisma jest dostępne w naszej ofercie!

Bądź na bieżąco, zamów prenumeratę czasopisma LOGISTYKA!