Zrównoważona odpowiedź na przemiany w mobilności miejskiej

We wrześniu 2019 r. wystartował europejski projekt badawczy pod akronimem SPROUT (Sustainable Policy RespOnse to Urban Mobility Transition) mający podjąć tematykę transformacji mobilności miejskiej. Projekt finansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Horyzont 2020, a realizuje go konsorcjum składające się z 29 partnerów z Europy, Stanów Zjednoczonych, Chin i Izraela.

W ramach projektu prowadzonych jest 6 pilotaży, które koncentrują się na nowych rozwiązaniach w obszarze mobilności miejskiej (towarowej i pasażerskiej), w tym na modelach operacyjnych i biznesowych dla transportu publicznego i prywatnego. Wśród miast pilotażowych znajdują się m.in. Walencja, Padwa, Budapeszt, Tel Awiw, Ningbo z Chin oraz położony w Wielkopolsce Kalisz. Pilotaże obejmują szerokie spektrum zagadnień, w tym m.in.: intermodalne huby konsolidacyjne w miastach, mobilność współdzieloną w oparciu o wypożyczalnie rowerów i samochodów czy wykorzystujące duże ilości danych planowanie ruchem niezmotoryzowanych.

Fot.: Wiktor Żuchowski

Łukasiewicz – Instytut Logistyki i Magazynowania wraz z Miastem Kalisz oraz Kaliskim Inkubatorem Przedsiębiorczości realizuje projekt, którego celem jest poprawa organizacji i zarządzania operacjami załadunku/rozładunku w centrum miasta poprzez wdrożenie inteligentnej zatoczki rozładunkowej. Pilotaż pozwala nie tylko na zbadanie przepływów i liczby operacji transportowych, ale także praktycznie zweryfikuje wiedzę na temat mobilności w mieście i umożliwi opracowanie rekomendacji dla rozwijanych w tym zakresie polityk.

W ramach kaliskiego pilotażu opracowano i sprawdzono w praktyce koncepcję wprowadzenia cyfrowego rozwiązania. Koncepcja opiera się na wdrożeniu sieci czujników, wykorzystujących technologię Internetu Rzeczy (IoT), która umożliwia dostęp do danych transportowych w czasie rzeczywistym oraz dynamiczne zarządzanie operacjami rozładunkowymi w mieście. Docelowymi użytkownikami są kierowcy miejskiego transportu towarowego, którzy mogą zarezerwować miejsce parkingowe, wykorzystując aplikacje w telefonach komórkowych – interfejs pomiędzy użytkownikami a systemem zarządzania IoT.

Fot.: Wiktor Żuchowski

Opracowane pilotażowe rozwiązanie umożliwia kierowcom dokonanie z wyprzedzeniem rezerwacji miejsca postojowego, zapewniając możliwość bezpośredniego przejazdu do miejsca przeładunku i zaparkowania na z góry wybranym miejscu w pobliżu celu. Celem rozwiązania jest ograniczenie niepotrzebnego ruchu i manewrowania ciężarówek, a także zwiększenie bezpieczeństwa pieszych i kierowców podczas całej operacji transportowej.

W rezultacie projektu udało się ustalić, że zatoki są wykorzystywane średnio 9 razy dziennie. Stanowi to stosunkowo niewielką liczbę, jednak analizując ten rezultat, należy mieć na uwadze dwa istotne zjawiska, mające wpływ na finalną popularność rozwiązania. Pierwszym z nich jest pandemia o nieznanym wpływie na dostawy miejskie. Drugim jest bardzo krótki przeciętny czas operacji przeładunkowych (blisko 40% trwa mniej niż 5 minut), umożliwiający kierowcom parkowanie w miejscach niewyznaczonych, a tym samym unikanie opłat. Ma to również logiczne wytłumaczenie – parkowanie w miejscu niedozwolonym (jak najbliżej miejsca docelowego) zwykle skraca drogę transportu ręcznego, a tym samym dodatkowo redukuje czas trwania całej operacji.

Większość czynności przeładunkowych odbywa się w godzinach od 6:00 do 18:00. W innych godzinach zatoki przeładunkowe mogłyby być wykorzystywane do parkowania dla samochodów prywatnych, w szczególności na obszarach gęsto zaludnionych. Wprowadzenie takich zasad wymagałoby zmian w polityce lokalnej i zdyscyplinowania kierowców do opuszczania miejsc parkingowych we wczesnych godzinach porannych. Pozwoliłoby to jednak na bardziej efektywne wykorzystanie dostępnych miejsc parkingowych w zatłoczonym centrum miasta.

Kolejnym wnioskiem z projektu jest konieczność każdorazowego zweryfikowania zapotrzebowania na rezerwacje zatok przed rozpoczęciem ewentualnego wdrożenia. Trudno jest wskazać, jaki poziom wykorzystania zatok uzasadnia wprowadzenie rezerwacji – przy jakim poziomie dostępności kierowcy zdecydują się na korzystanie z możliwości rezerwacji.

Autor: RysAnka

Kolejnym filarem projektu, pozwalającym na osiągnięcie założonych celów, była seria warsztatów kreatywnych, aktywizujących interesariuszy z Kalisza do rozmów o trendach, wpływających na rozwój miasta w przyszłości i przewidywanych kierunkach zmian na przestrzeni najbliższych dziesięciu lat. Kluczowym aspektem działań był dobór jak najbardziej przekrojowej grupy interesariuszy – czyli z jednej strony organizacji, przedsiębiorstw, stowarzyszeń i osób, które mają wpływ na kształtowanie mobilności miejskiej w Kaliszu, a z drugiej – grup użytkowników, którzy aktywnie korzystają i będą korzystać z obecnej oraz przyszłej infrastruktury logistycznej miasta, oraz wprowadzanych rozwiązań i usług. Spotkania stanowiły doskonałą płaszczyznę do wymiany poglądów i wzajemnego wysłuchania oczekiwań różnych grup interesariuszy – przedstawicieli administracji, biznesu, społeczeństwa. W rezultacie wspólnych prac powstały trzy alternatywne scenariusze rozwoju "Kalisza 2030".

Pierwszy warsztat skupiał się na analizie, jak różnego rodzaju trendy o globalnym znaczeniu mogą zmienić funkcjonowanie miasta, w zależności od tego, jaki będzie kierunek zmian w przyszłości. Najważniejszym pytaniem, na które musieli odpowiedzieć uczestnicy warsztatów, było: jak będzie wyglądała przyszłość mobilności miejskiej za 10 lat i jaki wpływ na jej transformację będą miały globalne trendy i różne kierunki ich rozwoju? Analizie poddano między innymi aspekty polityki podatkowej, ekonomii, demografii, turystyki, cyfryzacji, zmian społecznych w obszarze świadomości ekologicznej i szeroko pojętego stylu życia mieszkańców. Na tym etapie nie oceniano prawdopodobieństwa wystąpienia poszczególnych czynników (np. kryzysu lub wzrostu gospodarczego), celem było przewidzenie hipotetycznych konsekwencji dla mobilności w Kaliszu.

Kolejne spotkanie miało na celu opracowanie alternatywnych scenariuszy rozwoju sytuacji w zakresie mobilności w mieście do 2030 r. Przybrały one formę spójnych historii, opisujących potencjalną ewolucję mobilności. Użytkownicy otrzymali pierwszy szkic, uzyskany dzięki oprogramowaniu, które w spójny i logiczny sposób zestawiło ze sobą zdefiniowane wcześniej czynniki i trendy, tworząc tym samym trzy różne wizje przyszłości. Głównym zadaniem interesariuszy było doprecyzowanie scenariuszy i wzbogacenie ich treści. Podczas warsztatów wykorzystano różne techniki kreatywne. Dla każdego z alternatywnych scenariuszy opracowano m.in. nagłówki artykułów, które mogłyby się pojawić w gazetach w 2030 roku. Omówiono także, jakie elementy infrastruktury, urządzenia, pojazdy i usługi należałoby umieścić na wizualizacji "typowej miejskiej ulicy" Kalisza w 2030 roku i jak szereg zmian wpłynie na różne grupy społeczne. Pomysły, spostrzeżenia i uwagi były rejestrowane na żywo w postaci notatek graficznych, dzięki czemu od razu po zakończeniu warsztatów uczestnicy mogli zobaczyć efekt swojej pracy. Rozmawiając o potencjalnych trendach i próbując przewidzieć skutki różnych zjawisk Interesariusze Kalisza mają możliwość przygotowania się do nadchodzących zmian.

Efekty projektu SPROUT są gotowe do wykorzystania przez włodarzy miasta, a skala ich ewentualnego wdrożenia pozostaje w ich gestii. Wykonawcy projektu są gotowi na realizację podobnych działań w innych, otwartych na innowacje aglomeracjach.

Artykuł pochodzi z czasopisma LOGISTYKA 2/2021.
Ten numer czasopisma jest dostępny w sprzedaży!