Uwarunkowania prawne bezpieczeństwa transportu materiałów niebezpiecznych

Podczas kolizji - wypadku drogowego, istnieje duże ryzyko, że substancja przewożona wydostanie się na zewnątrz, co spowoduje skażenie środowiska naturalnego (gruntu, wód gruntowych i powierzchniowych), rozprzestrzenianie się chmury toksycznej lub palnych par, które stworzą zagrożenie dla całego środowiska. Konsekwencje uwolnienia materiału niebezpiecznego mogą być tragiczne. W efekcie tych zdarzeń powstaje konieczność prowadzenia długotrwałych działań ratowniczych mających na celu usunięcie skutków wycieku, wymagają one zaangażowania znacznych środków finansowych, które muszą być wydawane zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi. Pierwszym etapem norm prawnych określających transport materiałów niebezpiecznych było opublikowanie przez Komisję Ekonomiczną ONZ w Nowym Jorku, w 1949 r., "Zaleceń dla transportu towarów niebezpiecznych, regulacje modelowe / wzorcowe" (United Nations Recommendations on the Transport of Dangerous Goods, Model Regulations) to jest zbioru podstawowych reguł bezpiecznego transportu oraz spisu towarów, które przewożone w skali masowej mogłyby spowodować poważne zagrożenie dla ludzi i bezpieczeństwa przewozów. Zasady określone w "Orange Book" (nazwa potoczna od koloru okładki) zostały następnie adaptowane dla poszczególnych rodzajów transportu, dostosowane do ich specyfiki i przyjęte, jako regulacje obowiązujące w skali światowej. Dla transportu drogowego w Europie, Europejska Komisja Gospodarcza przy genewskiej siedzibie ONZ / UN ECE opracowała reguły systemu bezpiecznego transportu materiałów niebezpiecznych po drogach, opartego na zaleceniach "Orange Book". Efektem tych prac było przygotowanie Umowy Europejskiej o Transporcie Drogowym Materiałów Niebezpiecznych - The European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road (ADR). Pierwszymi sygnatariuszami opublikowanej 30 września 1957 r. w Genewie Umowy europejskiej było kilka krajów, współtworzących wówczas "Europejską Wspólnotę Węgla i Stali", protoplastę obecnej Unii Europejskiej. Tworzyły ją: Holandia, Belgia, Niemcy Zachodnie, Luksemburg, Francja i Włochy. Liczba sygnatariuszy stopniowo rosła. Obecnie sygnatariusze Umowy europejskiej ADR to 41 państw Europy, Kaukazu, Środkowego Wschodu i Północnej Afryki. W Europie sygnatariuszami Umowy nie są do dziś Islandia, Watykan i Malta, ta ostatnia respektuje wymogi ADR bez ratyfikacji.

Specyfika prawa europejskiego przewiduje paralelne funkcjonowanie obok siebie dwóch systemów klasyfikacji substancji niebezpiecznych. Jeden z nich funkcjonuje w dziedzinie transportu (ADR, RID, ADN, IMAG, ICIAO), a drugi w szeroko pojętej dziedzinie obrotu konsumpcyjnego. System ten rozwija się w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa konsumenta oraz jest skoncentrowany na długofalowe skutki wynikające z kontaktu z substancją, preparatem chemicznym, powiązany jest on z ustawą z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222). (...)