Przewóz ładunków przez obszary zurbanizowane - wybrane rozwiązania
- Kijewska Kinga,Iwan Stanisław
- Kategoria: Transport i spedycja
Od początku lat 90. obserwujemy rozwój procesów urbanizacyjnych, wynikających z postępu cywilizacyjnego, otwarcia granic oraz globalizacji. Obecnie na świecie zamieszkuje w miastach około 40% ludności, a przewiduje się, że do 2050 roku miasta zamieszkiwać będzie około 4,5 mld ludzi [Rijenbrij 2004]. W 1950 roku istniało zaledwie jedno miasto z ponad 10 mln mieszkańców - Nowy Jork. Szacuje się, że w 2015 roku będzie ich około 21 [Rijenbrij 2004]. Jakość życia większości ludzi będzie zatem w przyszłości zależna od jakości miast. Rosnąca liczba ich użytkowników prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na przewozy towarów - surowców, półfabrykatów, wyrobów gotowych oraz odpadów przemysłowych i komunalnych.
Problematyka przewozu ładunków przez obszary zurbanizowane
Badania przeprowadzone w Londynie wskazują, że około 18% ruchu kołowego na terenie miasta należy do samochodów zajmujących się zaopatrzeniem przedsiębiorstw [Browne et al. 2004]. Kolejne 22% ruchu na drogach miejskich stanowią pojazdy doręczycieli oraz firm spedytorskich, obsługujących indywidualnych klientów poprzez dostarczanie zamówień do rąk własnych [Browne et al. 2004]. Z badań przeprowadzonych na terenie Niemiec wynika, że 80% całego transportu realizowanego na obszarach miast dokonywanych jest transportem samochodowym [Sonntag et al. 1996]. Wybór tej gałęzi transportu do realizacji dostaw na terenach zurbanizowanych prowadzi do wielu negatywnych skutków, związanych głównie z zanieczyszczeniem środowiska, bezpieczeństwem na drogach, wizerunkiem miasta i jego funkcjonalności, które są szczególnie ważne dla miejscowości świadczących usługi z zakresu wypoczynku, turystyki i rekreacji.
Miejski system transportowy łączy system przewozu ładunków oraz system przemieszczania ludności zamieszkującej daną aglomerację lub do niej przybywającą. W tabeli 1 przedstawiono główne determinanty warunkujące zachowania 4 głównych grup bezpośrednio zaangażowanych w ten system. Każda z nich ma swoje specyficzne wymagania i dążenia, których zaspokojenie uważa za najważniejsze.
Wybrane rozwiązania
Inteligentne Systemy Transportowe. Wdrażanie projektów opartych na narzędziach z grupy inteligentnych systemów transportowych (ITS - Intelligent Transport System), związanych z telematycznymi systemami zarządzania ruchem, bezpieczeństwem i taborem, umożliwia optymalizację przepływów towarów w ramach łańcuchów logistycznych. ITS wykorzystywane dla celów sterowania przepływem ładunków w miastach powinno składać się z połączenia kilku podsystemów to jest: ATS (Advanced Traffic Information System), ATMS (Advanced Traffic Managment System), AVCS (Vehicle Control System) oraz CVO (Commercial Vehicle Operation) [Russo et al. 2009].
Jednym z miast europejskich wykorzystujących ITS jest Drezno (projekt Intermobil). System opiera się na 16 przemysłowych kamerach rejestrujących aktualny stan na drogach, umieszczonych w kluczowych punktach miasta. Dane po analizie i przetworzeniu oraz uzupełnieniu o informacje na przykład o miejscach parkingowych, aktualnym stanie pogody, raporty o wypadkach, udostępniane są na otwartej platformie internetowej. System wprowadzono w 1996 roku i jest on stale udoskonalany [Taniguchi 2001].
Ograniczanie ruchu w centralnej części miasta poprzez wprowadzanie opłat. Pierwsze zastosowanie tego typu rozwiązań na świecie miało miejsce w Singapurze pod koniec lat 70. i ograniczało się do pobierania opłat za wjazd do centrum samochodem osobowym, wiozącym wyłącznie kierowcę w porannych godzinach szczytu. W każdym pojeździe instalowano transponder na karty chipowe. Kwota zarejestrowana na karcie ulegała redukcji po przekroczeniu punktu poboru opłat. Kierowcy pojazdów spoza Singapuru mieli możliwość wypożyczenia transpondera [Suchorzewski 2003]. W Europie jednym z państw, które jako pierwsze wdrożyło system opłat, jest Norwegia. Opłaty pobierane są od 1990 roku w Oslo, później wprowadzono je w Bergen i Trondheim. Pobierane są za pomocą systemu AutoPass [Suchorzewski 2003].
Innym ciekawym projektem jest system poboru opłat stosowany od 2003 roku w Londynie. Wjazd do centrum miasta łączy się z opłatą dokonywaną na dowolny okres, na wiele sposobów (on-line, w wybranych sklepach, stacjach benzynowych, telefonicznie, SMS-em). Mieszkańcy terenu objętego opłatą korzystają z 90% zniżki. Całkowicie zwolnione z opłat są pojazdy napędzane alternatywnymi źródłami energii oraz pojazdy posiadające co najmniej 9 miejsc. System ten połączony jest z monitoringiem, który pozwala na porównywanie numerów rejestracyjnych pojazdów z rejestrem wniesionych opłat i uprawnień do bezpłatnego poruszania się po centrum. Wprowadzenie systemu doprowadziło do spadku natężenia ruchu o 16 - 20% [Baybaras et al. 2004].
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 5/2010.