Zrównoważony rozwój transportu a jakość usług w sektorze TSL

Z drugiej jednak strony, jakość usług w sektorze TSL nie powinna być jednak rozpatrywana li tylko z punku widzenia samego sektora, czy też nawet rynku, gdyż charakter i siła ich oddziaływania jest znacznie głębsza, niż by się mogło wydawać, lecz powinna być również przedmiotem znaczenie szerszych rozważań związanych z zagadnieniami reprezentowanymi przez koncepcję zrównoważonego rozwoju. Zrównoważony rozwój transportu jest wprawdzie koncepcją integracji celów ekologicznych, społecznych i gospodarczych rozpatrywanych z perspektywy chociażby polityki transportowej rządów poszczególnych państw, czy też Unii Europejskiej, lecz również staje się współcześnie, jak się okazuje na podstawie badań przeprowadzonych przez autora, przedmiotem zainteresowania niektórych przedsiębiorstw sektora TSL w kontekście jakości realizowanych przez nie usług.

Celem artykułu jest prezentacja wyników autorskich badań nad jakością usług wśród przedsiębiorstw sektora TSL, ze szczególnym uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju transportu w warunkach polskiego rynku. Przedmiotem rozważań, jakie podejmuje autor, jest analiza charakteru i istoty relacji, jaka występuje pomiędzy zrównoważonym rozwojem transportu a jakością usług w przedsiębiorstwach sektora TSL.

Geneza i rozwój koncepcji zrównoważonego rozwoju transportu
Koncepcja zrównoważonego rozwoju transportu, będąca owocem poszukiwań gospodarczych ludzkości w zakresie koegzystencji z przyrodą, ma na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu mobilności ładunków i osób w społeczeństwie, przy możliwie najniższym obciążeniu środowiska i jest bez wątpienia kluczowym zagadnieniem do rozwiązania. Koncepcja zrównoważonego rozwoju transportu wiąże się bowiem z uwarunkowaniami zapewnienia stabilnego rozwoju gospodarczego, w którym sektor TSL ma swój istotny wkład przyczyniając się do powiększania kręgów dobrobytu, przy konieczności jednoczesnego poszanowania zasobów naturalnych. Sektor TSL i poziom jakości realizowanych usług jest obecnie jednym z najważniejszych czynników determinujących egzystencję gospodarczą ludzkości. Współcześnie większość działań gospodarczych człowieka związana jest z koniecznością przemieszczania ładunków oraz osób i znajduje się pod rosnącą presją, związaną z ochroną środowiska przyrodniczego. W takiej sytuacji istnieje nagląca potrzeba dostosowania funkcjonowania sektora TSL, a ściślej poziomu jakości usług do wymagań, jakie stawia środowisko naturalne.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju jest zagadnieniem wywodzącym się z raportu ONZ z 1969 roku, zwanym raportem U Thanta. Początkiem zmiany myślenia o zasobach środowiska naturalnego i kluczowym momentem ewolucji poglądów w tej kwestii, był kryzys energetyczny z 1973 roku. Gwałtowna podwyżka cen ropy naftowej, dokonana przez państwa OPEC, uświadomiła społeczeństwom wielu krajów, że integracja celów ochrony środowiska jako osobnej i najważniejszej dziedziny życia musi być brana pod uwagę. Ani wizja zahamowania rozwoju gospodarczego transportu - spedycji - logistyki i dalszego funkcjonowania w pogarszających się warunkach środowiska, ani też wizja super rozwoju tego sektora gospodarczego w zanieczyszczonym środowisku nie spełnia oczekiwań społecznych. W ten sposób zrodziła się koncepcja zrównoważonego rozwoju, której podstawą jest zintegrowanie w sobie dążenia do wzrostu dobrobytu i poprawy stanu środowiska naturalnego. Koncepcja zrównoważonego rozwoju opiera się zatem na:

• efektywności ekonomicznej - zysk dla zbiorowości uwzględniający koszty społeczne i środowiskowe
• trosce o środowisko - ochrona naturalnych, nieodnawialnych zasobów, zminimalizowanie negatywnego oddziaływania na otoczenie
• równowadze społecznej - tworzenie nowych miejsc pracy i aktywne działania w celu podnoszenia jakości życia.

Zrównoważony rozwój transportu powinien umożliwiać integracje celów związanych z dążeniem do osiągnięcia satysfakcjonującego wyniku ekonomicznego dla przedsiębiorstw realizujących usługi związane z transportem - spedycją - logistyką z jednej strony oraz z głęboką troską o otoczenie społeczne i środowisko naturalne z drugiej strony.
Samo pojęcie zrównoważonego rozwoju pojawiło się po raz pierwszy na Konferencji Sztokholmskiej w 1972 roku, a dokładnie zostało sformułowane na III sesji Zarządzającej Programem Ochrony Środowiska ONZ w 1975 roku. Oficjalnie koncepcja zrównoważonego rozwoju została przyjęta na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro dopiero w 1992 roku. Owocem szczytu było przyjęcie globalnego programu działań pt. Agenda 21 - Program na XXI wiek; wymienia się tu 3 główne zasady, na których opierają się działania zrównoważonego rozwoju:

• solidarność wszystkich ludzi - zarówno w przestrzeni (to jest dziś na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym czy globalnym), jak i w czasie (to jest między obecnym a przyszłymi pokoleniami)
• orientacja na przyszłe pokolenia - wybory dokonywane dzisiaj nie mogą ograniczyć swobody wszystkich przyszłych uczestników życia społeczno - ekonomicznego
• współuczestnictwo - zaangażowanie wszystkich uczestników życia społeczno - gospodarczego w regionie.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju znalazła również odzwierciedlenie w najwyższym akcie prawnym w Polsce, a mianowicie w Konstytucji RP, gdzie w artykule 5 stwierdza się, iż "Rzeczpospolita Polska (….) zapewnia ochronę środowiska kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju". Równocześnie Polska przyjęła ustawowy obowiązek postanowień z Rio de Janeiro w postaci Agendy 21 - Program na XXI wiek w Ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska, w której zdefiniowano pojecie zrównoważonego rozwoju - jako rozwój społeczno gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu równoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczności lub obywateli - zarówno współczesnego, jak i przyszłych pokoleń.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 6/2009.