Zielona logistyka, ekologistyka, zrównoważony rozwój w logistyce

Stany Zjednoczone, nadal liderzy we wprowadzeniu nowych rozwiązań logistycznych, w lutym 2009 roku zorganizowały już drugie forum Zielonej Logistyki, w którym udział wzięli liderzy branży logistycznej w przemyśle, informatyce i konsultingu. Zastanawiano się, na ile koncepcje związane z Zieloną Logistyką są już wpisane w strategie firm, jakie będą konsekwencje (pozytywne i negatywne, przede wszystkim związane z kosztami) wdrożenia takich zmian oraz co zmienią one w za kresie układu łańcucha dostaw i współpracy uczestników. Na doświadczenia nałożyły się perturbacje, związane z globalnym załamaniem się gospodarki światowej, choć czynnik ten w różnym stopniu dotknął po szczególne regiony.
Artykuł wskazuje nowy obszar działań (ale też ryzyka) dla firm, funkcjonujących w obrębie łańcuchów dostaw, oraz zwraca uwagę na konieczność podjęcia kroków w celu adoptowania nowej strategii. Amerykańskie firmy w większości określają fazę wdrożenia powyższych założeń jako wczesną. Sytuacja jednak może się zmieniać dynamicznie. Jeśli chcemy uczestniczyć w globalnych łańcuchach dostaw, konieczne jest również przygotowanie się do nad chodzących zmian. Wówczas mamy szansę aktywnie wpływać na przepływy w ramach globalnych łańcuchów dostaw.

Zmiany w przebiegu globalnego łańcucha dostaw
Nierównomierny rozkład zjawisk kryzysowych w poszczególnych krajach spowodował znaczne zakłócenia w globalnym łańcuchu dostaw, związane z efektem osłabienia lub nawet zaniku niektórych ogniw. Sprawowanie kontroli nad "rwącym się" w różnych miejscach łańcuchem stało się bardzo utrudnione, co doprowadziło do znacznego wzrostu ryzyka załamania się dotychczasowego systemu operacji logistycznych oraz utraty kontroli nad przepływami towarowymi i zjawiskami im towarzyszącymi. Następowały procesy "obkurczania" się łańcuchów i powrotu do działań, nad którymi można będzie sprawować kontrolę (bardziej lokalnych, opartych o zasoby bliskie miejscu produkcji oraz skierowane na rynki, które są w większym stopniu kontrolowane).

Szybki wzrost umiędzynarodowienia rynków rozwijających się. Zmiany w kierunkach przepływów towarowych można było obserwować już od kilku lat. Coraz większego znaczenia nabierały nie tylko kraje, określane mianem BRIC (Brazylia, Rosja, Indie i Chiny), ale również Emiraty Arabskie i kontynent afrykański, zwłaszcza w kontekście coraz silniejszego wpływu chińskiej gospodarki. Kluczowa jednak jest w tej sytuacji dobra znajomość kultur nowych światowych "centrów towarowych", sieci lokalnych kontaktów, które pozwalają osobom decyzyjnym w globalnym łańcuchu dostaw na zmniejszenie poziomu niepewności z tytułu zachodzących zmian.

Nowe możliwości pozyskiwania zasobów. Zarówno offshoring, jak też outsourcing były dotychczas postrzegane jako strategie pozwalające na zmniejszenie kosztów operacyjnych, zamiany kosztów stałych na zmienne. Jednak wzrastające koszty pracy i wzrost kosztów energii spowodowały konieczność zwiększenia liczby wariantów w celu optymalnego zarządzania całym łańcuchem dostaw. Większego znaczenia nabrał proces "nearshoringu", czyli poszukiwania miejsc produkcji czy zakupu surowców w krajach bliżej położonych, gdzie można będzie bezpośrednio sprawować kontrolę nad przebiegiem łańcucha. Zaletą w przypadku wprowadzenia "nearshoringu" będzie również redukcja kosztów transportowych, krótszy czas dostaw i mniejsze ryzyko, związane z różnego rodzajami operacjami, odbywającymi się na obszarach znacznie oddalonych przestrzennie.

Wzrost zainteresowania zrównoważonym rozwojem. Zarówno rządy, jak też klienci, dostawcy i inni uczestniczy łańcucha dostaw, zaczynają oczekiwać większego poziomu odpowiedzialności ekologicznej ze strony przedsiębiorstw, z którymi współpracują. Podstawowym problemem nie jest już obecnie pytanie, jakie działania powinny podejmować przedsiębiorstwa, aby biznes był bardziej "zielony", ale w jaki sposób maksymalizować korzyści biznesowe związane z tą strategią działania.
Polityka zrównoważonego rozwoju, o której szerzej napisano poniżej, rozumiana jest na najwyższych szczeblach organizacji i wprowadzana jako kluczowy czynnik długookresowego rozwoju i utrzymania wartości marki.

Główne źródła kapitału. Główną cechą charakterystyczną spolaryzowanego otoczenia jest rzadsza dostępność kapitału w otoczeniu lokalnym lub regionalnym. Faktycznie finansowanie łatwiej pozyskać z Korei czy ze Stanów Zjednoczonych. Te środki pochodzą przede wszystkim z prywatnych funduszy firm, a częściowo z wymiany międzykontynentalnej, narodowych funduszy emerytalnych lub też z nowych i znaczących, suwerennych funduszy zdrowotnych. Praktycznie każdy biznes musi zrozumieć, że przewaga i ryzyko są związane z nowymi źródłami i przepływem kapitału. Ponieważ koncentracja następuje głównie na inwestycjach kapitałowych, znaczenie łańcucha dostaw rośnie. Decydenci w łańcuchu dostaw powinni rozumieć, że głównymi aktywami dla korporacji są aktywa związane z łańcuchem dostaw. Warto zadać sobie pytanie, czy gotówka wykorzystana w produkcji zapewnia wysoki (bądź niski) zwrot? Czy, przykładowo, dobre wykorzystanie sieci dystrybucji bądź też nowe podejście w zakresie outsourcingu lub też podział usług pozwoli firmie uniknąć znaczących inwestycji kapitałowych i zapewni wyższy zwrot z tej inwestycji?

Wzrost znaczenia kontynentu afrykańskiego. Liderzy biznesu, którym nie uda się "dotrzymać kroku" wzrostowi Chin, nie powinni być zaskoczeni, jeśli rozwój gospodarczy w wielu afrykańskich krajach przekroczy ich oczekiwania. Może to stanowić dużą szansę dla firm o rozwiniętym marketingu i elastycznych, skalowalnych łańcuchach dostaw. Wiele krajów afrykańskich dysponuje potencjałem do przejmowania roli outsourcingowych centrów telefonicznych (call center) oraz prowadzenia innych aktywności biznesowych, oczekiwanych przez ekspertów łańcuchów dostaw.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2009.