Kontroling operacyjny łańcucha dostaw
- Śliwczyński Bogusław
- Kategoria: Logistyka
Decyzje dotyczące pełnego łańcucha dostaw są najczęściej podejmowane w zespole menedżerów kluczowych obszarów zarządzania w przedsiębiorstwie – sprzedaży, produkcji, finansów, logistyki (rozumianej jako obszar odpowiedzialności za zakupy i gospodarkę materiałową, magazynowanie, transport i spedycję, dystrybucję). Szerokie spektrum zagadnień – kształtowanie i rozwój produktu według wymagań klienta, sterowanie ofertą produktów na obsługiwanych rynkach, zabezpieczenie sprzedaży poprzez planowanie produkcji i dostaw, zakupy materiałów, współpraca z dostawcami i podwykonawcami, obsługa magazynowa i transportowa, analiza kosztów i korekty budżetów, planowanie kapitału pracującego – wymaga ciągłego uzgadniania wielu decyzji, zgrywania planów oraz ciągłego kontrolowania i korygowania działań. Praca zespołowa i integracja działań w łańcuchu jest nieodłącznym czynnikiem wspólnego sukcesu. Decyzje dotyczące produktów istotnie rzutują na procesy w całym łańcuchu dostaw. Tym samym wzajemnie powiązane decyzje, kształtujące przychody ze sprzedaży, a także koszty ich osiągnięcia, określają poziom zysku przedsiębiorstwa. Obsługa logistyczna (zaopatrzenie i gospodarka materiałowa, magazynowanie, transport i spedycja) stanowi w przedsiębiorstwie centrum kosztów, natomiast łańcuch dostaw, łącząc przychody (centrum przychodów stanowi na przykład dział sprzedaży) i koszty (centra kosztów stanowią na przykład działy: magazynu, produkcji, transportu, techniczny), jest często rozliczany w przedsiębiorstwie jako centrum zysku.
Analiza sytuacyjna
Decyzje dotyczące rynku sprzedaży, ceny, ilości, asortymentu, klienta, czasu sprzedaży produktów, wpływają na przychód ze sprzedaży. Jednocześnie poprzez wymagania jakości materiałów, sposobu produkcji, elastyczności i jakości wykonania wyrobu, dostępności zapasów, czasu realizacji zamówienia, sposobu dostarczania, wpływają istotnie na koszty produktów. Z kolei realizowane procesy (tworzące koszty) stanowią o jakości produktu i poziomie obsługi klienta, dostępności w sprzedaży, elastyczności i szybkości reakcji na potrzeby klienta, wpływają na poziom sprzedaży. Przypisane do produktów w łańcuchu dostaw przychody i koszty tworzą na podstawie wypracowanego zysku, możliwość oceny organizacji i działania łańcucha. Dynamika zmian i wielkość odchylenia wartości zysku dla różnych wariantów przepływu w łańcuchu dostaw, według porównania PLAN – WYKONANIE, stanowią podstawę oceny efektywności łańcucha. Przykład rachunku wyników łańcucha dostaw, z uwzględnieniem kolejnych marż pokrycia kosztów, przedstawiono w tabeli 1.
Odzwierciedlenie w zbiorczym rachunku wyniku konsekwencji decyzji operacyjnych, podejmowanych w łańcuchach dostaw – na przykład współpracy z dostawcą materiałów według zasady VMI (Vendor Management Inventory), outsourcingu produkcji podzespołów, zlecenia operatorowi logistycznemu kompletacji i dostaw produktów, dostaw bezpośrednich do klienta z pominięciem centrum dystrybucji, czy utrzymania wyższych zapasów w centrum dystrybucji – umożliwiają ocenę kształtowania wartości sprzedaży i kosztów oraz ich wpływu na zysk, w krótkim i długim horyzoncie czasu. Analiza wrażliwości wyniku łańcucha dostaw, rozliczanego jako centrum zysków, uwzględnia wiele powiązanych i wzajemnie uwarunkowanych czynników działań operacyjnych. Opisany przykład wskazuje na potrzebę wprowadzenia kontrolingu łańcucha dostaw już na etapie planowania. Planowane do wdrożenia zmiany i rozwiązania organizacyjne powinny być spójne w ramach całego łańcucha dostaw (w przykładzie: potrzeby i możliwości sprzedaży, powinny być spójne z działaniami marketingu i zaopatrzenia), mieć oszacowaną opłacalność wszystkich wariantów organizacyjnych w łańcuchu dostaw oraz konfigurację cen i kosztów już na etapie planowania, a także mieć opracowany sposób pomiaru i kontroli celu (wyniku). Stąd np. wdrożenie systemu JiT dla dostaw, wymaga wcześniej wykonania analizy XYZ i wydzielenia stabilnej grupy X, najbardziej podatnej na wdrożenie synchronizacji czasowej dostaw, a przedstawione w przykładzie decyzje poprawy jakości materiałów i wzrostu ceny, rzutujące na działania w łańcuchu zaopatrzenia, powinny być poprzedzone wielowymiarową analizą wrażliwości sprzedaży, w systemie zależności produkt – rynek.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2008.