Transport intermodalny w Polsce i Europie

Artykuł stanowi próbę wskazania kierunków promowania w Europie i Polsce alternatywnych gałęzi transportu w celu ograniczenia dynamicznego wzrostu przewozów drogowych. Omawia rekomendacje Komisji Europejskiej w stosunku do rozwoju transportu intermodalnego. Przedstawia strukturę i wielkość przewozów intermodalnych w Europie. Ponadto dokonuje próby określenia prognozy przewozów intermodalnych w Polsce i przedstawia podstawowe przedsięwzięcia warunkujące rozwój transportu intermodalnego w Polsce.

Wprowadzenie
Sytuację na rynku transportu intermodalnego w Europie oraz układ i strukturę powiązań pomiędzy jego głównymi uczestnikami można przedstawić następująco:
• w krajach Unii Europejskiej brak jest jednej i scentralizowanej struktury organizacyjnej, która pełniłaby funkcje organizowania i zarządzania operacjami transportu intermodalnego, co jest oczywiste z uwagi na konieczność przestrzegania zasad wolnej i uczciwej konkurencji;
• wiodącą rolę w organizowaniu przewozów intermodalnych odgrywają Narodowe Towarzystwa Transportu Intermodalnego, pełniące funkcje operatora transportu intermodalnego i będące równocześnie członkami UIRR (International Union of combined Road - Rail transport companies – Międzynarodowego Związku Towarzystw Transportu Intermodalnego); towarzystwa te, kupując usługi przewozowe od kolei, organizują i nadzorują usługi kolejowe w relacjach terminal-terminal;
• przewoźnik drogowy zajmuje się akwizycją przewozów, transportowaniem przesyłek z miejsca załadunku do terminalu i organizowaniem jej odwozu z terminalu docelowego do odbiorcy własnym taborem lub taborem partnerów.

Właściwa współpraca transportu kolejowego i drogowego jest podstawą powodzenia działalności operatorów transportu intermodalnego, zgodnie z podstawową zasadą, że transport kombinowany będzie się mógł rozwijać jedynie wówczas, gdy uwzględnione będą zarówno interesy transportu drogowego, jak i kolejowego.

Sposoby wspierania transportu intermodalnego przez Komisję Europejską
Komisja Europejska podejmie wiele działań zarówno o charakterze legislacyjnym, jak i przedsięwzięć inicjujących (łącznie ze współfinansowaniem), mających na celu wspieranie rozwoju transportu intermodalnego w Europie. Komisja ta, uznając za celowe i w pełni zasadne kontynuowanie promowania alternatywnych w stosunku do drogowego gałęzi transportu, na okres 7 lat i z rocznym budżetem ok. 30 mln euro, uruchomiła w 2003 roku nowy program, zwany Marco Polo (sukcesor programu PACT), który promując intermodalność, ma być otwarty na wszystkie propozycje i projekty ukierunkowane na przesunięcie przewozów towarowych z transportu drogowego na alternatywne i bardziej przyjazne środowisku gałęzie i technologie transportu: kolej, żeglugę morską bliskiego zasięgu, żeglugę śródlądową i transport kombinowany.

Według Komisji Europejskiej, osiągnięcie znaczących zmian strukturalnych na rynku przewozów towarowych zgodnie z rekomendowaną zasadą rozwoju zrównoważonego transportu będzie możliwe poprzez wdrażanie pakietu następujących środków promujących przesunięcie części przewozów towarowych z transportu drogowego na transport kolejowy i kombinowany:
1) znaczące usprawnienie efektywności i jakości usług kolejowych, w tym przede wszystkim eliminowanie opóźnień w kursowaniu zwartych pociągów towarowych oraz zwiększenie niezawodności i częstotliwości usług kolejowych, zwłaszcza świadczonych w systemie przewozów intermodalnych;
2) zapewnienie interoperacyjności kolei w układzie międzynarodowym poprzez eliminowanie istniejących wąskich gardeł o charakterze technicznym, eksploatacyjnym i organizacyjnym w międzynarodowych towarowych przewozach kolejowych;
3) usprawnienie partnerskich związków i współpracy między operatorami pociągów i operatorami kolejowej infrastruktury oraz między nimi a operatorami transportu intermodalnego;
4) usprawnienie kosztów operacji kolejowych oraz zapewnienie elastyczności cenowej;
5) zapewnienie długoterminowego finansowania kolejowych inwestycji infrastrukturalnych;
6) wprowadzenie efektywnych i spójnych podatków oraz opłat za ciężarowe pojazdy drogowe;
7) efektywne wdrożenie podstawowych regulacji dotyczących ciężarowego transportu drogowego, zwłaszcza w zakresie limitów ciężaru, bezpieczeństwa, czasów jazdy, pracy i odpoczynku kierowców, z równoczesną weryfikacją stosowanych procedur i sankcji.

Należy jednak mieć świadomość, że bez jakiejkolwiek pomocy zewnętrznej koleje nie będą w stanie wygrać walki konkurencyjnej z transportem drogowym. Eksperci Unii podkreślają, że koleje nie staną się nowoczesną gałęzią transportu, na miarę nowego stulecia, jeśli nie stworzy się im warunków do pełnej i rzeczywistej liberalizacji, jak również jeśli transport kolejowy, a w konsekwencji i kombinowany nie otrzymają niezbędnej pomocy.

Cały artykuł w formacie PDF.