Nauczanie logistyki na wyższych uczelniach technicznych - funkcje, zadania i zakres
- Marek Fertsch
- Kategoria: Konferencje
Referat został zaprezentowany na Polskim Kongresie Logistycznym "Logistics 2000 - Wyjść naprzeciw logistycznym wyzwaniom XXI wieku". Poznań 1-2 czerwca 2000 r.
Wprowadzenie
Analizując otoczenie w którym odbywa się nauczanie logistyki na wyższych uczelniach technicznych a więc struktury organizacyjne, kierunki studiów i programy nauczania stwierdzić trzeba, że otoczenie to charakteryzuje się silną dynamiką i podlega ciągłym zmianom. Dynamika ta wynika głównie z faktu, że przed uczelniami technicznymi, podobnie jak przed resztą kraju stanęło zadanie dostosowania swojego działania do warunków gospodarki rynkowej i przemian jakie zachodzą w funkcjonowaniu gospodarki.
Podstawowym zadaniem uczelni technicznych w obszarze kształcenia jest efektywne ekonomicznie przygotowywanie wysokokwalifikowanych kadr dla potrzeb krajowego (a w niedługiej przyszłości i europejskiego) przemysłu. Do momentu zapoczątkowania przemian ustrojowych zadanie to było nieco inne. Realizowano w sposób będący pochodną ówczesnej organizacji przemysłu. Charakteryzował tę organizację branżowy rozdział obszarów działalności gospodarczej i kreowanie struktur w których zasada autarkii dominowała nad kryteriami technicznymi i organizacyjnymi. Szczególnie widoczne to było w przypadku wielu typowych zakładów budowy maszyn, które na skutek przyjęcia omawianego modelu organizacji przemysłu znalazły się w takich branżach jak górnictwo, energetyka czy transport.
Opisanej wyżej organizacji przemysłu podporządkowana była organizacja kształcenia na wyższych uczelniach technicznych. Kierunki studiów i programy kreowane były pod kątem kształcenia specjalisty dla określonej branży, z punktem ciężkości na realizowane w jej obszarze podstawowe procesy. W takiej strukturze dyscypliny i przedmioty mające charakter przekrojowy (procesowy), dotyczące całości działalności produkcyjnej i oferujące wiedzę znajdującą zastosowanie w różnych obszarach działalności przedsiębiorstwa i w wielu branżach z trudem znajdowały sobie miejsce (chyba że miały szczęście zostać zaliczone do dyscyplin podstawowych i znaleźć się w tak zwanych „minimach programowych”). Uprawianie tych dyscyplin w ramach badań prowadzonych przez nauczycieli akademickich ograniczały bariery związane z uzyskiwaniem stopni naukowych. Zaplecze badawczo-rozwojowe przemysłu (poza nielicznymi wyjątkami) również zorganizowane było w układzie branżowym. Dyscypliny o charakterze przekrojowym były w nim uprawiane w skromnym zakresie.
Zmiany ustrojowe wymusiły przesunięcie punktu ciężkości kształcenia na uczelniach technicznych. Miejsce dotychczasowego zapewniania stałego dopływu specjalistów poszczególnym branżom zająć musiała troska o przygotowanie wszechstronnie wykształconego inżyniera radzącego sobie na współczesnym, opartym na zasadach konkurencji rynku pracy. Młodzież stanęła przed ofertą wolnego wyboru kierunków kształcenia. Kierując się subiektywną oceną szans na zrobienie kariery nisko oceniła ofertę wyższych uczelni technicznych. Wiele kierunków studiów na tych uczelniach borykać się zaczęło z problemem braku chętnych. Postawiło to przed trudnymi problemami również przemysł. Nie był on nigdy odpowiednio nasycony specjalistami z wyższym wykształceniem technicznym. W wielu przypadkach inżynierowie zastępowani byli substytutem, jaki stanowili absolwenci średnich szkół technicznych. Naturalny odpływ kadry, mała mobilność pracowników i ograniczony dopływ nowej kadry inżynierskiej doprowadził do sytuacji, że w wielu zakładach produkcyjnych typowo „inżynierskie” stanowiska pracy obsadzane są w chwili obecnej z konieczności absolwentami kierunków ekonomicznych czy nawet humanistycznych. Utrzymywanie takiego stanu przez dłuższy okres nie jest wyłącznie zagrożeniem dla funkcjonowania wyższych uczelni technicznych ale przede wszystkim prowadzi do obniżenia potencjału innowacyjnego krajowego przemysłu i ograniczenia jego szans rozwojowych.
Opisana wyżej sytuacja stała się przyczyną zmian. Zmiany te przejawiły się w dwóch formach. Forma modernizacyjna, charakteryzująca się węższym zakresem zmian, polega na wprowadzaniu nowych przedmiotów do programów studiów. Forma innowacyjna, wprowadzająca zmiany w szerszym zakresie, polega na tworzeniu nowych kierunków studiów. W obu tych formach istotna jest rola logistyki.
Analizując otoczenie w którym odbywa się nauczanie logistyki na wyższych uczelniach technicznych a więc struktury organizacyjne, kierunki studiów i programy nauczania stwierdzić trzeba, że otoczenie to charakteryzuje się silną dynamiką i podlega ciągłym zmianom. Dynamika ta wynika głównie z faktu, że przed uczelniami technicznymi, podobnie jak przed resztą kraju stanęło zadanie dostosowania swojego działania do warunków gospodarki rynkowej i przemian jakie zachodzą w funkcjonowaniu gospodarki.
Podstawowym zadaniem uczelni technicznych w obszarze kształcenia jest efektywne ekonomicznie przygotowywanie wysokokwalifikowanych kadr dla potrzeb krajowego (a w niedługiej przyszłości i europejskiego) przemysłu. Do momentu zapoczątkowania przemian ustrojowych zadanie to było nieco inne. Realizowano w sposób będący pochodną ówczesnej organizacji przemysłu. Charakteryzował tę organizację branżowy rozdział obszarów działalności gospodarczej i kreowanie struktur w których zasada autarkii dominowała nad kryteriami technicznymi i organizacyjnymi. Szczególnie widoczne to było w przypadku wielu typowych zakładów budowy maszyn, które na skutek przyjęcia omawianego modelu organizacji przemysłu znalazły się w takich branżach jak górnictwo, energetyka czy transport.
Opisanej wyżej organizacji przemysłu podporządkowana była organizacja kształcenia na wyższych uczelniach technicznych. Kierunki studiów i programy kreowane były pod kątem kształcenia specjalisty dla określonej branży, z punktem ciężkości na realizowane w jej obszarze podstawowe procesy. W takiej strukturze dyscypliny i przedmioty mające charakter przekrojowy (procesowy), dotyczące całości działalności produkcyjnej i oferujące wiedzę znajdującą zastosowanie w różnych obszarach działalności przedsiębiorstwa i w wielu branżach z trudem znajdowały sobie miejsce (chyba że miały szczęście zostać zaliczone do dyscyplin podstawowych i znaleźć się w tak zwanych „minimach programowych”). Uprawianie tych dyscyplin w ramach badań prowadzonych przez nauczycieli akademickich ograniczały bariery związane z uzyskiwaniem stopni naukowych. Zaplecze badawczo-rozwojowe przemysłu (poza nielicznymi wyjątkami) również zorganizowane było w układzie branżowym. Dyscypliny o charakterze przekrojowym były w nim uprawiane w skromnym zakresie.
Zmiany ustrojowe wymusiły przesunięcie punktu ciężkości kształcenia na uczelniach technicznych. Miejsce dotychczasowego zapewniania stałego dopływu specjalistów poszczególnym branżom zająć musiała troska o przygotowanie wszechstronnie wykształconego inżyniera radzącego sobie na współczesnym, opartym na zasadach konkurencji rynku pracy. Młodzież stanęła przed ofertą wolnego wyboru kierunków kształcenia. Kierując się subiektywną oceną szans na zrobienie kariery nisko oceniła ofertę wyższych uczelni technicznych. Wiele kierunków studiów na tych uczelniach borykać się zaczęło z problemem braku chętnych. Postawiło to przed trudnymi problemami również przemysł. Nie był on nigdy odpowiednio nasycony specjalistami z wyższym wykształceniem technicznym. W wielu przypadkach inżynierowie zastępowani byli substytutem, jaki stanowili absolwenci średnich szkół technicznych. Naturalny odpływ kadry, mała mobilność pracowników i ograniczony dopływ nowej kadry inżynierskiej doprowadził do sytuacji, że w wielu zakładach produkcyjnych typowo „inżynierskie” stanowiska pracy obsadzane są w chwili obecnej z konieczności absolwentami kierunków ekonomicznych czy nawet humanistycznych. Utrzymywanie takiego stanu przez dłuższy okres nie jest wyłącznie zagrożeniem dla funkcjonowania wyższych uczelni technicznych ale przede wszystkim prowadzi do obniżenia potencjału innowacyjnego krajowego przemysłu i ograniczenia jego szans rozwojowych.
Opisana wyżej sytuacja stała się przyczyną zmian. Zmiany te przejawiły się w dwóch formach. Forma modernizacyjna, charakteryzująca się węższym zakresem zmian, polega na wprowadzaniu nowych przedmiotów do programów studiów. Forma innowacyjna, wprowadzająca zmiany w szerszym zakresie, polega na tworzeniu nowych kierunków studiów. W obu tych formach istotna jest rola logistyki.
Cały artykuł w formacie PDF.
Ostatnio zmieniany w piątek, 03 sierpień 2007 13:39
Zaloguj się by skomentować