Rynek usług TSL w Polsce - Analiza i perspektywy wzrostu - cz. 1

W 2002 r. nastąpiło zatrzymanie się tendencji recesyjnych w gospodarce. Rok 2003 przyniósł symptomy nieznacznego ożywienia gospodarczego. Na koniec 2003 r. PKB wzrósł o ponad 3% wobec prognozowanych 2,3-2,9%. Pod koniec 2003 r. odnotowano również znaczny wzrost eksportu oraz niewielki przyrost inwestycji. Wzrost PKB nie pociągnął jednak za sobą spadku bezrobocia, co może świadczyć o słabych podstawach ożywienia gospodarczego.

W branży TSL można było zauważyć trend wyprzedzający w stosunku do całej gospodarki, ponieważ tempo wzrostu rynku, mierzone stosunkiem przychodów ze sprzedaży w 2002 r. do 2001 r., ukształtowało się na poziomie 12,4%, i ponad dwukrotnie przekraczało dynamikę w 2001 roku. Średnia dynamika przychodów w grupie firm generujących ponad 100 mln zł sprzedaży wyniosła 7,5%. Najbardziej dynamicznie rozwijały się firmy generujące od 50-100 mln zł, w tempie 23,9%, prawie dwukrotnie przekraczającym średnią. Również powyżej średniej, na poziomie 18,6%, kształtowała się dynamika wzrostu firm o przychodach 10-50 mln zł. Najsłabszą dynamikę - 9,8% - wykazywały firmy o przychodach poniżej 10 mln zł. Znaczące wahnięcia w dynamice rynku w ciągu poprzednich lat świadczą z jednej strony, że zapotrzebowanie na usługi z branży TSL wzrasta w warunkach kształtowania się gospodarki rynkowej, z drugiej zaś - o wpływie działań konsolidacyjnych na wartość rynku. W 2002 r. doszło do fuzji bądź zapowiedziano przejęcia w przypadku trzech firm, obecnych na polskim rynku: Servisco-DHL, Euroad i P&O. W 2002 r. całość udziałów Servisco została wykupiona przez Deutsche Post, które również stało się właścicielem DHL. Po przejęciu Danzasa proces konsolidacji następował w kolejnych etapach. Zakończenie przewidziane jest w 2005 r. Już obecnie następuje jednak proces powolnej integracji obu firm. Z kolei Euroad, w który zainwestował fundusz inwestycyjny, został ostatecznie odsprzedany holenderskiej firmie, ale działającej na rynkach międzynarodowych - VOS Logistics. P&O przejęte zostało przez brytyjski koncern Wincanton. Obecnie podejmowane są działania w kierunku integracji Hartwigów i Pekaesu, bądź też (alternatywnie) sprzedaży części udziałów inwestorom starategicznym. Nadal zakupem udziałów PSM C. Hartwig Katowice zainteresowana jest firma JAS-FBG. W Spedpolu w grudniu 2003 r. doszło do odkupienia przez BTL AB (należącego w 100% do Schenker AG) całości udziałów, należących do Skarbu Państwa. Obecnie 99,2% udziałów znajduje się w posiadaniu BTL AB, a 0,8% dysponują prywatni właściciele. W ten sposób został zamknięty proces prywatyzacji obecnego operatora logistycznego.

Dynamika zatrudnienia w analizowanych firmach osiągnęła poziom 7,7%, co oznacza, że wzrastała również wydajność pracy w branży TSL. Wartość przychodów realizowana na 1 zatrudnionego wzrosła o 4,6% (z 334,12 tys. zł do 319,53 tys. zł), a wartość zysku brutto na 1 pracownika - o 18% (z 9,46 tys. zł do 11,17 tys. zł).

Analizowane spółki prezentowały głównie kapitał polski (59 firm polskich). Kapitał zagraniczny był reprezentowany przez 45 firm - tzn. 43% (zagraniczny lub mieszany). Najbardziej ekspansywne w branży są spółki niemieckie, następnie holenderskie, francuskie i duńskie. Jako pojedyncze pojawiają się również na polskim rynku spółki brytyjskie, irlandzkie, włoskie, szwedzkie, greckie, szwajcarskie, kanadyjskie, fińskie, rosyjskie, białorusko-chińskie. Występuje też spółka z kapitałem z Singapuru. W grupie firm powyżej 100 mln zł przychodów znajduje się 13 firm z kapitałem mieszanym i zagranicznym (76%). W poszczególnych grupach, wydzielonych ze względu na wartość generowanych przychodów, udział firm z kapitałem zagranicznym maleje (w grupie o przychodach 50 - 100 mln zł stanowi 61%, a w grupie od 10-50 mln zł - 33% i w ostatniej grupie, poniżej 10 mln zł - 16%). Na podstawie powyższych informacji można wnioskować, że kapitał zagraniczny lokuje się przede wszystkim w dużych firmach, o najwyższej rentowności zatrudnienia. Jednocześnie wielkość i zakres działania spółek wpływają na wybór alokacji kapitału zagranicznego.