Polityka transportowa państw Unii Europejskiej - cz. 1
- Barcik Ryszard,Biesok Grzegorz
- Kategoria: Transport i spedycja
Geneza wspólnej polityki transportowej państw Unii Europejskiej
Istotą wspólnotowości Unii Europejskiej jest uzgadnianie i prowadzenie przez państwa członkowskie wspólnej i zharmonizowanej polityki w poszczególnych obszarach życia społeczno-gospodarczego. Dotychczasowy dorobek UE (aquis) obejmuje wspólne polityki, np. w zakresach energetyki, handlu, konkurencji, ochrony środowiska, edukacji itp. Niektóre z nich są bardzo zaawansowane (unia gospodarczo-monetarna), niektóre, jak wspólna polityka rolna, mimo zaawansowania wymagają pewnych zmian, inne zaś obszary są w większym lub mniejszym stopniu zharmonizowane. Takim obszarem jest również wspólna polityka transportowa.
U podstaw zainteresowania się Unii (a wcześniej EWG) obszarem transportu była znaczna jego ekspansja i rozwój w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Było to pokłosiem utrzymującego się w Europie wysokiego wzrostu gospodarczego oraz znacznego nasilenia się tendencji do liberalizacji wymiany dóbr i usług między państwami EWG.
Pierwsze zapisy dotyczące wspólnej polityki transportowej sformułowane w Traktacie Rzymskim. Zakładały one wprowadzenie zasad wspólnej polityki transportowej EWG w zakresie transportu lądowego do 1970 roku, a harmonizacji całości obszaru do 1979 r. Celem, jaki założono, było stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu transportowego, zapewniającego zaspokojenie wszystkich potrzeb przewozowych po najniższych kosztach, stymulującego rozwój handlu między poszczególnymi krajami członkowskimi. Zakładano, że polityka transportowa EWG powinna być oparta na zasadach sprawiedliwej konkurencji, z wyjątkami w zakresie usług publicznych lub rekonstrukcji gałęzi transportu.
Realizacja tych uzgodnień okazała się jednak ponad siły EWG. Do wspólnoty dołączały kraje o gorszym stanie infrastruktury, komplikował się proces decyzyjny, procedury jednogłośności uniemożliwiały wynegocjowanie i przyjęcie zasad integrujących i liberalizujących politykę transportową zgodnie z wytycznymi Traktatu Rzymskiego.
Brak rozstrzygnięć w tej kwestii doprowadził do tego, iż w 1982 r. Parlament Europejski zaskarżył odpowiedzialną za proces harmonizacji Radę Ministrów EWG do Trybunału Sprawiedliwości zarzucając jej złamanie Traktatu Rzymskiego. Trybunał uznał w 1985 r. winę Rady, co dało nowy impuls do podjęcia zagadnienia wspólnej polityki transportowej, m.in. zmusiło państwa członkowskie do zaakceptowania legislacyjnego prymatu Wspólnoty w tej sprawie.
Porządkujący i wzmacniający wspólnotowość Traktat z Maastricht upewnił podstawy polityki transportowej. Ułatwił proces decyzyjny wprowadzają większość kwalifikowaną w miejsce jednomyślności, wprowadził koncepcję sieci transeuropejskich, która otwarła możliwość rozwoju infrastruktury transportowej przy wykorzystaniu środków finansowych Unii. W 1992 opublikowano pierwszą Białą Księgę (The White Paper) zawierającą program rozwoju wspólnej polityki transportowej. Program ten miał na celu otwarcie rynku transportowego Wspólnoty i zaczął być konsekwentnie realizowany w latach 90.
Dziesięć lat funkcjonowania Białej Księgi dało wymierne rezultaty. Za wyjątkiem dość sztywnego sektora kolejnictwa w pozostałych gałęziach nastąpiła liberalizacja rynku, wzrost konkurencji oraz obniżka kosztów, a co za tym idzie wzrost jakości usług i możliwości wyboru. Stałym elementem rynku stał się kabotaż, staniał transport lotniczy przy jednoczesnym zapewnieniu najwyższego poziomu bezpieczeństwa. W 1970 r. statystyczny obywatel Wspólnoty przebywał 17 km dziennie, za to w 1998 było to już 35 km. Te pozytywne rezultaty zachęciły Unię do stworzenia drugiego, długofalowego programu rozwoju transportu, który pod tytułem "Europejska polityka transportowa do 2010 - czas na decyzje" ukazał się w 2001 roku.
Europejska polityka transportowa do 2010 - czas na decyzje
Nowe realia rozszerzenia Unii, wzrost dynamiki gospodarczej oraz coraz większy nacisk na zrównoważenie rozwoju, wymusiły na państwach członkowskich rewizję polityki transportowej. Efektem tego jest dokument "Europejska polityka transportowa do 2010 - czas na decyzje" stanowiący wizję rozwoju wspólnotowego transportu do 2010 roku z pełną świadomością jego strategicznej roli w systemie gospodarczym Wspólnoty znajdującą swój wyraz w nakładach na tę gałąź gospodarki sięgających 10 % PKB Unii. Dodatkowo u podstaw stworzenia nowej polityki transportowej stanęły następujące założenia :
• nasilające się zatłoczenie (kongestia) szlaków transportowych wynikająca z breku równowagi miedzy różnymi dziedzinami transportu
• rozwój zapotrzebowania na transport w poszerzającej się Unii
• potrzeba integracji transportu ze zrównoważonym rozwojem
• konieczność stworzenia spójnej strategii transportowej wykraczającej poza UE.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 2/2004.
• rozwój zapotrzebowania na transport w poszerzającej się Unii
• potrzeba integracji transportu ze zrównoważonym rozwojem
• konieczność stworzenia spójnej strategii transportowej wykraczającej poza UE.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 2/2004.