Logistyka - "modna moda" czy potrzeba czasu? - cz. 3

Współcześnie logistyka wkroczyła w każdą dziedzinę życia. Jednak jej charakter i wymiar bywa różny. Coraz częściej spotykamy się z takimi terminami jak logistyka globalna, eurologistyka, logistyka państwa, miasta, aglomeracji, przedsiębiorstwa, szpitalna, redakcji prasowej itd. Bez zastosowania teorii systemów trudno byłoby o właściwe poziomy klasyfikacyjne logistyki, zaprojektowanie racjonalnych struktur logistycznych czy też sterowanie procesami logistycznymi w przedsiębiorstwie. Teoria systemów pozwoliła wyodrębnić w przedsiębiorstwach system logistyczny, w którym zidentyfikowano procesy logistyczne, będące punktem wyjścia do utworzenia łańcuchów logistycznych. One same poprzez linearny, wewnętrzny, bilateralny, zewnętrzny przekształciły się w łańcuchy wielowymiarowe, określane dziś mianem sieciowych łańcuchów logistycznych. [9]

Ewolucyjny i interdyscyplinarny charakter logistyki powoduje, że trudno jest przytoczyć jedną uniwersalną definicję logistyki. Różnorodne interpretacje definicji logistyki można spotkać w licznych monografiach, które są dostępne na rynku polskim. Synteza definicji wskazuje, że logistyka jest platformą łączącą teorię z praktyką. Stanowi dział wiedzy zajmujący się racjonalnym zarządzaniem procesami logistycznymi, a w głębszym ujęciu łańcuchem logistycznym. Podkreśla konieczność pokonywania bariery czasowej w określonym horyzoncie czasowym, tworząc procesy logistyczne. Rozpatrywana powinna być w trzech aspektach:

• funkcjonalnym – jako proces konfiguracji zdarzeń i zarządzania w łańcuchu logistycznym;
• przedmiotowym – jako system usprawniający przepływy materialne i towarzyszące im informacje;
• ocenowym – jako efektywny proces wypracowujący wartość dodana w systemie, którym jest oceniany.

Tym samym logistyka jako teoria i praktyka fizycznych przepływów dóbr materialnych i niematerialnych oraz towarzyszącym im informacji – stale ulega procesom ewolucyjnym. Dychotomiczny charakter logistyki świadczy o jej złożoności i naukowości. Z jednej strony – w aspekcie praktycznym - mnogość i złożoność procesów i zjawisk jakie zachodzą w logistycznym łańcuchu dostaw z drugiej strony – w aspekcie teoretycznym - jest to atrybut naukowości logistyki, który pozwala wyraźnie łączyć teorię z praktyką działania. Mnogość zjawisk i procesów powoduje, że staje się przedmiotem badań naukowych, tworząc teorię. Poznawanie owych zjawisk wymusza na badaczach systematykę, klasyfikację, formułowanie hipotez, problemów badawczych i definicji oraz tworzenie nowych koncepcji w zarządzaniu logistycznym. [8]

Eksplikacja powyższych konstatacji pozwala w praktyce na rozpatrywanie logistyki jako systemu uczestniczącego w czasowo-przestrzennej transformacji dóbr materialnych (towary, materiały) i niematerialnych (usług) oraz towarzyszących im informacji. Zjawiskom tym towarzyszą strumienie przepływu nazywane procesami logistycznymi.
Procesy logistyczne to zintegrowane, celowe układy (łańcuchy) czynności, stanowiące rezultat integracji i strukturyzacji elementarnych zdarzeń zachodzących w systemach logistycznych. Ich głównym celem jest zamiana czasowo-przestrzenna, ilościowa i jakościowa atrybutów towarów i towarzyszącej im informacji. W ten sposób zwiększana jest wartość określonych obiektów działania, wyrażana w podstawowych funkcjach logistycznych.
Teoria systemów daje podstawy do postrzegania logistyki jako sytemu działania, który w skali mikro staje się integralną częścią wspierającą działalność przedsiębiorstwa, a skali makro wspierającą działalność rynku europejskiego i światowego.

Logistyka a teoria systemów
Wykorzystanie elementów teorii systemów w logistyce wynika z charakteru i zadań, realizują jakie systemy logistyczne. Systemy logistyczne tworzą elementy realizują procesy logistyczne, które tworzą strukturę systemu w postaci elementów i relacji między nimi. W systemach logistycznych następuje pokonywanie czasu i przestrzeni przez przepływ dóbr między punktami nadania i odbioru. Przepływy te mogą być przerywane w punktach, w których muszą się odbywać dodatkowe procesy składowania i ruchu. Ich kontynuacja następuje zawsze zazębianie tworząc ciąg dalszy procesu. W każdym systemie logistycznym występują dwie sfery: przepływów fizycznych i informacyjnych. W sferze przepływów fizycznych podstawowymi elementami są procesy transportu, magazynowania, opakowania, oznakowania, operacje manipulacyjne, przeładunkowe, kontrola jakości. Sfera przepływu informacji wiąże się z procesami zarządzania całym systemem logistycznym, a więc planowaniem, organizowaniem, sterowaniem i kontrolowaniem.

Logistyka jako teoria wyrosła z innych dziedzin i coraz bardziej doskonalonych form zarządzania gospodarką. Jako stosunkowo młoda dziedzina naukowo-badawcza wnosi bardzo istotny wkład do zarządzania gospodarką narodową, w tym głównie zarządzania w przedsiębiorstwach. Istotą współczesnej logistyki jest systemowe powiązanie procesów przemieszczania, magazynowania i dystrybucji dóbr w łańcuchach logistycznych, tj. od momentu pozyskania surowca na określony zgodnie z potrzebami towar, poprzez jego wytworzenie i dystrybucję, aż do ostatecznego konsumenta. Dzięki temu, w stosunkowo krótkim czasie osiągnięcia współczesnej logistyki wdrażane są z powodzeniem do praktyki gospodarczej w postaci zintegrowanych koncepcji zarządzania logistycznego. [9]

W aspekcie pragmatycznym podejście logistyczne rozumiane jest przez menedżerów jako zintegrowany system zarządzania fizycznym przepływem surowców, materiałów, towarów i usług oraz towarzyszących im przepływów strumieni informacyjnych od źródeł pozyskania, poprzez wszystkie ogniwa pośrednie aż do odbiorców końcowych produktów lub usług. W ostatnich latach podejście to zostało rozszerzone o procesy wtórne rozumiane jako utylizacja i zarządzanie odpadami. Działalność logistyczna realizowana jest na gruncie podmiotów gospodarczych w formie systemów logistycznych, które zajmują się czasowo-przestrzenną transformacją dóbr i informacji.