Logistyka - "modna moda" czy potrzeba czasu? - cz. 2

W dziedzinie praktycznych zastosowań nauk o systemach najbardziej rozwinęły się i osiągnęły w swojej klasie najwyższy stopień dojrzałości badania operacyjne. Badaniom operacyjnym poddawane są zagadnienia dopiero wtedy, gdy za pomocą analizy systemów został poprawnie zidentyfikowany system, dla którego został sformułowany problem badawczy oraz określono założenia skutecznego rozwiązania i praktycznego wdrożenia wyników. Do tej grupy badań należy inżynieria systemów, najczęściej rozumiana jako projektowanie (synteza) systemów lub analiza wartości, która doprowadziła do powstania teorii układów ogólnych. W zakres inżynierii systemów wchodzi:

• filozofia systemów działania (zwana podejściem systemowym);
• teoria systemów działania, obejmująca modele analizy identyfikacyjnej, ocenowej i optymalizacyjnej systemów;
• stosowana inżynieria systemów działania obejmująca metody analizy i syntezy systemowej.

Przedmiotem rozważań omawianej teorii są systemy działania, do których należą m. in. systemy logistyczne, zaś zamierzonym wynikiem tych rozważań modele identyfikacyjne, ocenowe, optymalizacyjne i inne.[2]
Istotnej wiedzy o budowie systemów dostarcza nam analiza systemowa. W praktyce posługuje się ona rozmaitymi zestawami metod i narzędzi badawczych. Jej wielką zaletą jest wprowadzenie naukowo-badawczych przez pryzmat pojęć cybernetyczno-matematycznych. Wybór narzędzia poprzedzony jest całościowym badaniem problemu, w którym stosuje się analityczne schematy rozumowania, poszukuje się celów zmiennych, wariantowych rozwiązań oraz porównuje się konsekwencje wprowadzonych zmian. W samej analizie systemów rozwinęły się trzy zasadnicze kierunki badań:

• analiza systemów materialnych, z wykorzystaniem metod niezbędnych do działania, oceniania i projektowania doskonalszych rozwiązań badanych systemów;
• analiza systemów informacyjnych, przepływów materialnych i niematerialnych, jakie zachodzą w łańcuchach działania;
• analiza systemów kierowania i zarządzania jako procesów decyzyjnych.

Przedstawiona charakterystyka analizy systemów wskazuje na wielostronne powiązanie z innymi dyscyplinami – zarówno systemowymi, jak i tradycyjnymi dziedzinami wiedzy, w tym m. in. z logistyką. Współczesna logistyka, traktowana jest jako dyscyplina wiedzy, która wymaga w pełni systemowego podejścia do badań. Podejście to dotyczy rozpatrywania logistyki oraz jej systemów logistycznych w różnych aspektach. Przyjęcie właściwych kryteriów w analizie systemów logistycznych pozwala określać otoczenie zewnętrzne, w których funkcjonują systemy logistyczne. Ponadto umożliwia systematyzację zjawisk, jakie zachodzą wokół systemów logistycznych, co w konsekwencji pozwala na właściwe klasyfikowanie i analizowanie struktur logistycznych.

Analiza koncepcji i definicji logistycznych wyraźnie wskazuje na konieczność aplikacji teorii systemów. Tożsamości zostały zestawione w tabeli 1.

Teoria systemów	Logistyka w układzie systemu
1	2
Interdyscyplinarna dziedzina badań naukowych.	Dziedzina wiedzy zajmująca się racjonalnym zarządzaniem łańcuchami logistycznymi.
Opis i ujawnienie teoretycznej prawidłowości zachowania się, rozwoju praktycznych systemów działania.	Teoria i praktyka sterowania przepływem dóbr od producenta do ostatecznego konsumenta.
Badane układy traktuje jako względnie odizolowane z otoczenia systemy.	Układ uczestniczący w przestrzenno-czasowej transformacji dóbr logistycznych tworzy system logistyczny.
System zbiór elementów i relacji jakie między nimi zachodzą.	System logistyczny to uporządkowany organizm, może być rozpatrywany w skali mikro np. przedsiębiorstwa, mezo, makro, euro lub globalnie, których powiązania konkretyzują logistyczne struktury organizacyjne.
Strukturę systemu określa tworzywo materialne i niematerialne.	Strukturę systemu tworzą przepływy dóbr materialnych i usług (dóbr niematerialnych) oraz towarzyszących tym przepływom informacji.
Pośród wielu atrybutów systemu wyróżnia się m.in. łańcuchy działania, procesy i inne.	Transformacja dóbr materialnych i niematerialnych w czasie w układzie systemu logistycznego tworzy proces logistyczny. Zintegrowane procesy logistyczne tworzą łąńcuchy logistyczne.

Tabela 1. Tożsamości między teorią systemów a systemowym ujęciem logistyki.
Źródło: Opracowanie własne.