Arbitraż w transporcie drogowym - czy jest możliwy?

Odpowiedź eksperta: Arbitraż to jedna z polubownych form rozwiązywania konfliktów. Polega on na rozstrzyganiu sporów prawnych zaistniałych w biznesie między współpracującymi firmami przez instytucje prywatne, tj. niepaństwowe (np. izby gospodarcze). Jest on coraz bardziej popularny w środowisku biznesowym, dlatego też często można spotkać się z tzw. klauzulą arbitrażową w umowach podpisywanych przez współpracujące firmy.

Postępowanie arbitrażowe ma wiele zalet. Z pewnością można do nich zaliczyć:
- Szybkość i tajność postępowania;
- Uproszczenia w prowadzeniu postępowania;
- Możliwość wyboru odpowiedniego arbitra przez strony skonfliktowane;
- Niższe koszty przeprowadzenia postępowania arbitrażowego w porównaniu do kosztów prowadzenia postępowania przed sądem powszechnym.

Jeśli chodzi o przewozy krajowe, to warto zwrócić uwagę, że ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o prawie przewozowym nie reguluje wprost, jaki sąd jest właściwy do rozstrzygnięcia sporu powstałego między stronami umowy. Adekwatnym jest zatem stosowanie przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r., który umożliwia rozpatrzenie sprawy cywilnej przed sądem polubownym. W tym celu wymagane jest złożenie zgodnego oświadczenia stron pozostających w sporze, które zgadzają się na taką formę rozwiązania ich sprawy. Zgoda ta musi zostać wyrażona pisemnie. Może ona przybrać formę tzw. klauzuli arbitrażowej. Wówczas do treści zawieranej umowy wprowadza się zapis skutkujący rozstrzyganiem przyszłych sporów właśnie przed sądem polubownym. Inną możliwością jest zawarcie osobnej umowy przez strony, która określi w swojej treści, jaka sprawa będzie podlegała rozstrzygnięciu przez sąd arbitrażowy.

Konwencja CMR natomiast w swoich przepisach w sposób jasny określa, jaki sąd jest właściwy do rozstrzygania sprawy o przewóz międzynarodowy. Zgodnie z art. 31 we wszystkich sporach, które wynikają z przewozów podlegających Konwencji, powód może wnosić sprawę do sądów umawiających się krajów, określonych przez strony w drodze wspólnego porozumienia, a ponadto do sądów kraju, na którego obszarze:

- pozwany ma stałe miejsce zamieszkania, główną siedzibę lub filię albo agencję, za której pośrednictwem zawarto umowę o przewóz, albo
- znajduje się miejsce przejęcia towaru do przewozu lub miejsce jego dostawy,
- i nie może wnosić sprawy do innych sądów.

Nie przekreśla ona jednak możliwości zastosowania postępowania polubownego w sprawach podlegających Konwencji CMR. Zgodnie bowiem z art. 33 Konwencji umowa przewozu może zawierać klauzulę przyznającą właściwość trybunałowi arbitrażowemu pod warunkiem, aby klauzula ta przewidywała, że trybunał arbitrażowy stosować będzie niniejszą Konwencję.

Odpowiadając zatem na pytanie – arbitraż w sprawach związanych z przewozem towarów jest możliwy i jest on coraz częściej wybieraną formą rozwiązywania konfliktów przez strony umowy. Przed wyborem arbitrażu warto jednak przeanalizować jego wszystkie za i przeciw, zwłaszcza w kontekście przyszłych sporów, ponieważ wartym wskazania jest fakt, że postępowanie arbitrażowe co do zasady jest jednoinstancyjne, zatem nie przysługuje od niej żadna forma odwołania, chyba, że zmodyfikuje się zapis klauzuli arbitrażowej tak, aby forma dwuinstancyjności została przewidziana.


Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego
• Konwencja o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów (CMR) i Protokół podpisania sporządzone w Genewie dnia 19 maja 1956 r.

Stan prawny publikacji (data): 2017-11-06