Potrzeba tworzenia nowych paradygmatów w naukach o zarządzaniu - implikacje dla zarządzania łańcuchami dostaw - cz. 1

Czy rozpatrywane teorie są kontynuacją paradygmatu neoklasycznego wyjaśniającego powstanie subdyscypliny zarządzania łańcuchami dostaw w ramach dyscypliny nauk o zarządzaniu?
Czy po rewolucji menedżerskiej i odrzuceniu założeń ekonomii neoklasycznej można mówić o nowym paradygmacie, umownie nazwanym "sieciowym" (stąd społeczeństwo sieci), wskazującym na kierunki badań dla wielu subdyscyplin zarządzania, w tym zarządzania łańcuchami dostaw?
Czy paradygmat sieciowy jest tylko cząstkowym paradygmatem dotychczas ustalonych paradygmatów zarządzania, spajającym podobne elementy z różnych paradygmatów?

Procesy organizacji i zarządzania towarzyszą ludzkości od zawsze. Przywództwo, podział pracy i tworzenie hierarchii stanowią część dziedzictwa ewolucyjnego naszego gatunku. Jednak powstanie nauk o zarządzaniu jako dyscypliny naukowej nastąpiło wraz z rewolucją menedżerską, zapoczątkowaną przez pracę amerykańskiego ekonomisty T. Veblena pt. "Teoria przedsiębiorstwa" (The Theory of Business Enterprise), w której zwrócił on uwagę na różnorodność celów właścicieli, zainteresowanych zyskiem finansowym, i kierowników - inżynierów, zainteresowanych produkcją. Nauki o zarządzaniu tworzą wiedzę nieuniwersalną, uwarunkowaną historycznie, przybliżoną i niepewną. Częściej odnosi się zarządzanie do dyscypliny praktycznej, niż teoretycznej. W związku z tym wielu autorów wskazuje, że powinno się podchodzić z dużą rezerwą do tworzenia tak zwanej "wielkiej teorii" organizacji i zarządzania. Powyższe rozważania mają wspólny mianownik, jakim jest pojęcie paradygmat. Najbardziej odpowiednią definicją paradygmatu jest twierdzenie T. S. Kuhna, który za paradygmat uważa osiągnięcia, "które dana społeczność uczonych aktualnie akceptuje i traktuje, jako fundament swej dalszej praktyki", uznając jednocześnie, że "pewne prawa, teorie, zastosowania oraz wyposażenie techniczne tworzą model, z którego wyłania się jakaś szczególna, zwarta tradycja badań naukowych". W naukach o zarządzaniu słowo "paradygmat" wywołuje wiele pytań. Można spotkać się z najróżniejszymi stanowiskami w odniesieniu do potrzeby używania tego pojęcia i konieczności wskazywania paradygmatu w badaniach, łącznie z opinią o całkowitej zbędności paradygmatów. Paradygmat to coś więcej niż teoria - to modelowe rozwiązanie w danej dziedzinie nauki. Tak więc paradygmaty odnoszą się zarówno do obserwacji, jak i interpretacji. Można, więc powiedzieć, że paradygmat obejmuje podstawowy światopogląd, cechy dobrej teorii, teoretyczne ramy analizowania problemów, techniki i narzędzia empirycznego testowania prognoz i hipotez. Jednak w metodologii odpowiedź na pytanie, co to jest dobra teoria, oznacza otwarcie puszki Pandory. Słowo "teoria" pochodzi od greckiego thoerin oznaczającego przyglądanie się, kontemplację, rozważanie. Zarządzanie dąży do tworzenia spójnych i logicznych teorii opartych na faktach naukowych, które mogą jednak opierać się na różnych paradygmatach. Zatem następuje kumulacja dorobku naukowego, ale na gruncie każdego z paradygmatów. Ze względu na niewspółmierność, często trudny jest transfer wiedzy pomiędzy różnymi paradygmatami i szkołami. Dobrym rozwiązaniem w formułowaniu paradygmatów zarządzania jest odniesienie się do pojęcia "teoretyzowanie", będącego szerszym terminem, obejmującym nie tylko udane próby stworzenia spójnych teorii, ale również podejmowanie refleksji teoretycznej, nie zawsze uwieńczone odkryciem teorii naukowej. Niezależnie od przyjętego poziomu teoretyzowania, wspólnota badaczy opiera tworzone koncepcje na pewnych wspólnie podzielanych założeniach poznawczych, które zostały przez T. S. Kuhna określone właśnie, jako paradygmat.

Artykuł zawiera 22580 znaków.

Źródło: Czasopismo Logistyka

Potrzeba tworzenia nowych paradygmatów w naukach o zarządzaniu - implikacje dla zarządzania łańcuchami dostaw - cz. 2