Działalność zagranicznych kolejowych operatorów przewozów pasażerskich na rynku polskim. Szanse i zagrożenia

Przyczyny takiego stanu rzeczy wynikają z jednej strony z uwarunkowań natury technologiczno – organizacyjnych, a z drugiej – ekonomicznych. Pierwsze wiążą się z faktem występujących w poszczególnych państwach różnic związanych z organizacją i prowadzeniem ruchu pociągów, co wiąże się z koniecznością posiadania odpowiednio przeszkolonego personelu mającego kwalifikacje w zakresie zasad realizacji kolejowego procesu przewozów pasażerskich w danym kraju, jak i odpowiedniego taboru, zwłaszcza korzystającego z sieci trakcyjnej o innym systemie zasilania. Z drugiej strony wobec deficytowości kolejowych przewozów pasażerskich (zwłaszcza w ruchu regionalnym) i związanej z tym konieczności ich dotowania, występuje naturalna niechęć poszczególnych państw do dopuszczenia na terytorium swojego państwa w przewozach międzynarodowych (a zwłaszcza krajowych) operatorów z innych państw. Zachodzi tutaj obawa, że ich wejście może oznaczać uszczuplenie dochodów przewoźników z własnego państwa (szczególnie na najbardziej dochodowych trasach), co może pogłębić ich deficytowość i w konsekwencji dać efekt w postaci wzrostu obciążeń budżetu (zwiększonych dotacji).

Pomimo tych problemów proces tworzenia jednolitego europejskiego rynku przewozów pasażerskich transportem kolejowym jest cały czas pogłębiany, przy czym w pierwszej kolejności dotyczyło to przewozów międzynarodowych, a w przyszłości obejmie również krajowe rynki przewozów pasażerskich.
Zamierzenia otwarcia rynku kolejowych pasażerskich przewozów międzynarodowych zostały wyartykułowane już w Białej Księdze z 2001 r., w której stwierdzono wśród zadań do realizacji w najbliższych latach między innymi doprowadzenie do stopniowego otwierania się międzynarodowych przewozów pasażerskich. W dyskusjach na ten temat podkreślano, że choć generalnie usługi te są deficytowe (i objęte w związku z tym dotacjami państw), to jednak są relacje, w których z uwagi na duże potoki podróżnych przychody mogą przewyższać ponoszone koszty (przede wszystkim zmienne). Dotyczy to przede wszystkim relacji międzynarodowych na liniach kolei dużych prędkości, gdzie obserwuje się (wraz z rozwojem tej sieci) dynamiczny wzrost wolumenu przewozów pasażerskich. Podejmowane działania w sferze legislacyjnej doprowadziły w konsekwencji do otwarcia z dniem 1 stycznia 2010 r. dostępu do infrastruktury we wszystkich państwach członkowskich do celów świadczenia międzynarodowych kolejowych usług pasażerskich.