Proekologiczny transport ładunków koleją

Poszczególne środki transportu nie są w Europie traktowane jednakowo: na przykład w międzynarodowych połączeniach kolejowych klient musi uiszczać podatek od wartości dodanej. W połączeniach lotniczych tego nie ma i w efekcie bilet lotniczy ma rabat w wysokości 19%. Kolej też musi płacić podatek od olejów mineralnych, który nie dotyczy transportu lotniczego, co oznacza, że jest on de facto subwencjonowany przez państwo. Ponadto kolej jest, jak dotąd, jedynym przewoźnikiem objętym (ze względu na zużywanie energii elektrycznej) europejskim handlem emisjami.

Nierówne traktowanie jest też w opłatach za użytkowanie infrastruktury. Każdy pociąg pasażerski czy towarowy musi w Europie uiszczać opłatę za trasę przejazdu, której wysokość jest bardzo zmienna. Trudny do zaakceptowania jest fakt, że kraje członkowskie UE żądają bardzo wysokich opłat za korzystanie z tras kolejowych, natomiast za użytkowanie dróg opłaty są bardzo niskie lub nawet żadne.
Ze względu na brak równego traktowania poszczególnych przewoźników UNIFE (Zrzeszenie Europejskiego Przemysłu Kolejowego) uważa, że konieczna jest nowelizacja istniejących ram prawnych dla określenia prawidłowych mechanizmów cenowych. Z uwagi na ochronę klimatu polityka cenowa powinna uwzględniać także koszty zewnętrzne, to znaczy wpływ na środowisko i społeczeństwo. Zasada Polluter Pays (płaci sprawca) powinna stanowić integralną część polityki transportowej. Do kosztów zewnętrznych transportu zaliczane są następujące składniki: wypadki, zanieczyszczenie powietrza, koszty zewnętrzne produkcji energii oraz infrastruktury, wpływ na zmianę klimatu (głównie emisji CO₂), kongestia, hałas.
W transporcie towarowym koszty zewnętrzne są następujące:

• samochód ciężarowy 10,5 euro/100 tkm (wszystkie elementy),
• kontenerowiec 7 euro/100 tkm (zanieczyszczenie powietrza 6,5 euro, wpływ na klimat 0,5 euro),
• żegluga śródlądowa 3,5 euro/100 tkm (zanieczyszczenie powietrza 3 euro, wpływ na klimat 0,5 euro),
• pociąg towarowy 2,5 euro/100 tkm (wypadki, koszty produkcji energii, oddziaływanie na klimat, hałas - po 25%).

W marcu 2011 roku Komisja Europejska ogłosiła plan obniżenia CO₂ w sektorze transportu o 60% do 2050 roku.
Aby osiągnąć zaplanowaną redukcję emisji spalin, Komisja wyznaczyła 10 celów, między innymi transfer do 2030 roku 30% ładunków z transportu drogowego - przy odległościach powyżej 300 km na kolej i żeglugę śródlądową (w 2050 roku ma być 50%).

Systemy przewozów kolejowych
W kolejowym transporcie ładunków wykonywanym przez przewoźników stosuje się głównie dwa systemy organizacji przewozów: system przewozów w zwartych składach pociągowych i system przewozów rozproszonych w składach pociągowych złożonych z wagonów pojedynczych lub grup wagonów o różnych miejscach docelowego przeznaczenia.
Transport systemem przewozów w składach zwartych jest znacznie bardziej opłacalny dla przewoźnika. Jednak rynek tych usług jest ograniczony. Poważniejsze możliwości rozwoju kolejowych usług transportowych leżą w systemie przewozów w składach pociągów złożonych z wagonów pojedynczych lub grup wagonów. Jednak w tym przypadku występuje ostra konkurencja ze strony transportu drogowego. Struktura procesów przewozu pojedynczych wagonów lub niewielkich ich grup jest bardzo złożona zarówno w sensie organizacyjnym, jak i technologicznym ze względu na:

• probabilistyczny charakter zgłoszeń ładunków do przewozu o zróżnicowanej rodzajowo i przestrzennie strukturze,
• rozproszenie punktów nadania i przeznaczenia przewożonych ładunków,
• dużą liczbę jednostek technologicznych (stacje manewrowe, stacje techniczne) o różnym wyposażeniu i zdolnościach przetwórczych.

Artykuł zawiera 22350 znaków.

Źródło: Czasopismo Logistyka 5/2012