Współczesna giełda towarowa w światowym agrobiznesie - cz. 2

Chociaż giełdy towarów rolnych są miejscem gdzie historycznie, jako pierwsze, powstały towarowe kontrakty terminowe, to jednak dziś większość zawieranych tam transakcji dotyczy instrumentów finansowych. Według badań Futures Industry Association, które swoim zasięgiem objęło 69 największych giełd na świecie, w 2009 roku 18%, czyli 3 204 838 617 wszystkich kontraktów terminowych, zostało zawartych na stopę procentową. Towary rolnicze w tej strukturze stanowiły 5% ogółu transakcji (rysunek 3). Bezwzględna jednak liczba zawartych kontraktów terminowych na towary rolnicze w roku 2009 wzrosła o 3,7% w porównaniu do roku poprzedniego i wynosiła 927 609 111 transakcji, (w roku 2008 wynosiła 894 633 132 kontrakty), co świadczy o utrzymującej się dynamice rozwoju rynków rolniczych na świecie, a także olbrzymim potencjale tego sektora.

Notowane na giełdach kontrakty na waluty, stopę procentową, towary rolnicze, metale oraz energię w 2008 roku łącznie stanowiły 32% wszystkich zawartych kontraktów futures oraz opcyjnych (rysunek 3). Oznacza to, że co trzecia spośród 17 678 777 203 transakcji zawartych w 2008 roku dotyczyła kontraktów, które tradycyjnie zawierane są na giełdach towarowych. Niemniej z przedstawionej (rysunek 3) statystyki wynika, że inwestorzy kupowali najwięcej kontraktów opartych na indeksach giełdowych. Zawarto ich łącznie 6 488 621 284 co stanowiło aż 37%. Kontrakty na indeks oraz handel akcjami w 2008 roku były zdecydowanie dominujące, bo stanowiły razem 68% globalnego handlu giełdowego. Rok później udział ten zmniejszył się do 67%. Warto też zauważyć, że rok 2009 przyniósł niewielki ogólny wzrost obrotów na giełdach w stosunku do 2008 roku o ponad 1,2%. Szczególnie dotyczy to rynku metali i energii, co może wiązać się z tendencją do wzrostu zainteresowania rynkami surowcowymi przy bessie na rynku akcji (rysunek 3).

Pośród surowców rolniczych najwięcej kontraktów terminowych w 2009 roku zawarto na mączkę sojową (22%) oraz cukier biały (21%). Następnie, na czwartym miejscu znajduje się rynek kauczuku (13%) oraz oleju sojowego, którego udział wynosił również 13%. Pszenica, która w Polsce jest jednym z głównych rynków towarów masowych, w światowym rankingu ilości zawieranych kontraktów znajduje się dopiero na 10 pozycji i wynosi 3% ogółu zawartych kontraktów (rysunek 4).
Jak wynika z danych liczbowych, najczęściej zawieranymi transakcjami na rynku instrumentów pochodnych są kontrakty terminowe (futures) oraz opcje. Sukcesywny wzrost bezwzględnej liczby zawieranych kontraktów na giełdowym rynku towarów rolnych wynika z rosnącej potrzeby zarządzania ryzykiem cenowym surowców rolnych.

Na rynku towarowych instrumentów pochodnych podstawowym bowiem celem uczestniczenia w obrocie giełdowym nie jest fizyczne nabywanie towarów, lecz przede wszystkim zabezpieczenie ich ceny zakupu lub sprzedaży w transakcjach dokonywanych w późniejszym terminie na rynku gotówkowym, bądź też działalność spekulacyjna. Jest to zatem obrót instrumentami finansowymi, których towarem bazowym jest na przykład: pszenica lub inny surowiec albo też waluta.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 1/2012.