Instrumenty usprawniania przepływów materiałowych w produkcji - cz. 2

Służy on do wizualnego przedstawienia przepływów, pozwala dostrzec straty i doskonalić proces. Ocenę procesów można przeprowadzić na 3 sposoby: retrospektywną, bieżącą, czyli operatywną i prospektywną, która obejmuje analizę różnych wariantów rozwiązań przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji, przy równoczesnym zastosowaniu rachunku ekonomicznego. Mapowanie strumienia wartości powinno przebiegać zgodnie z pewną określoną kolejnością. Początkowy etap mapowania polega na graficznym zobrazowaniu mapy przedstawiającej aktualny stan przebiegu procesów dla wybranej grupy (rodziny) produktów. W praktyce na jednej mapie przedstawia się zwykle jedną rodzinę produktów, a nie wszystkie części z grup, gdyż mapa taka utraciłaby przejrzystość. Ważnym krokiem w początkowym etapie analizy jest wybór rodziny produktów, które są najbardziej narażone na marnotrawstwo, czyli przykładowo takich, dla których występują zbyt długie czasy przezbrojeń maszyn, nierównomierność dostaw i sprzedaży. Aktualna mapa strumienia wartości polega na odtworzeniu drogi, jaką przebywają produkty danej rodziny oraz związane z nimi informacje, włączając w wizualizację dostawcę i finalnego klienta. Mapę tworzy się zgodnie z prądem strumienia wartości, czyli od dostawcy do klienta. Informacje niezbędne do wykreślenia aktualnej mapy strumienia wartości trzeba zbierać przede wszystkim z obserwacji procesów logistycznych i produkcyjnych. Stworzenie aktualnego strumienia wartości stanowi podstawę do zastosowania różnych instrumentów wykorzystywanych w koncepcji Lean celem opracowania mapy stanu przyszłego, jako pożądanego efektu przepływu strumienia wartości.

Schemat postępowania w metodzie mapowania strumienia wartości przedstawiono na rysunku 4. Rysunek 5 przedstawia mapę strumienia wartości uzyskaną w wyniku przeprowadzonej diagnozy w przedsiębiorstwie. Na podstawie przeprowadzonej analizy dokonano identyfikacji nieprawidłowości w funkcjonowaniu przepływu materiałów i informacji w analizowanym procesie produkcji. W celu przeprowadzenia szczegółowej analizy zidentyfikowanych problemów i przyczyn nieprawidłowego przepływu materiałów, wykorzystano zestaw narzędzi, za pomocą których możliwe stało się ustalenie źródeł ich występowania. Zastosowano między innymi diagram Ishikawy, który jest właściwym narzędziem stosowanym do prowadzenia analizy związków przyczynowo - skutkowych. Istotą narzędzia jest graficzna prezentacja analizy wzajemnych powiązań przyczyn wywołujących określony problem. Diagram został skonstruowany na podobieństwo szkieletu ryby. Ogólny obraz schematu rybiego wykresu symbolizują: głowa ryby - skutek, czyli analizowany problem; kręgosłup, który skupia promieniście rozłożone przyczyny; ości - powodujące dany skutek (rysunek 6).

Przyczyny umieszczane na diagramie Ishikawy generowane są najczęściej podczas analizy danego obiektu czy procesu. Aby uszczegółowić wskazane przyczyny powstawania problemu, jakim w danym przypadku jest nieprawidłowy przepływ materiałów, posłużono się metodą "5 why", czyli "5 razy dlaczego". Jest to metoda poszukiwania i graficznego przedstawienia przyczyn danego zjawiska (na przykład wady, braki). Jej walorem jest głębokość analizy ze względu na to, że analiza prowadzona jest od przyczyn bezpośrednich pierwszego rzędu, poprzez ich źródła, aż do przyczyn piątego rzędu, każdorazowo zadając pytanie "dlaczego". W przeciwieństwie do diagramu Ishikawy analiza "5 why" ukierunkowana jest na jednościeżkowe drążenie problemu dla znalezienia możliwie najgłębszej, lecz (jeśli to możliwe) pojedynczej przyczyny źródłowej, której eliminacja mogłaby pozwolić na skuteczne i definitywne zamknięcie problemu (rysunek 7).

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 1/2012.