Logistyka a wartość i metody jej tworzenia
- Maternowska Małgorzata
- Kategoria: Logistyka
Mówi się, że świat, w którym żyjemy, jest światem wartości, że można w nim wyróżnić wartości ekonomiczne, estetyczne, moralne, prawne, poznawcze i religijne, że wszystkie te wartości tworzą system określany mianem sieci wartości. Rzadko mówi się natomiast o tym, co to jest wartość i jakie są metody jej tworzenia. Z reguły przyjmuje się, że wartość oznacza coś ważnego, pożądanego czy użytecznego, ale trudno jest podać jedną definicję wartości. Istnieje ich wiele, a samo słowo zależne jest od kontekstu.
Analiza piśmiennictwa z obszaru logistyki i łańcucha dostaw wskazuje na używanie słowa "wartość" w różnych znaczeniach. Publikowane (także w "Logistyce") artykuły na temat "wartości logistycznej" pobudzają do zastanowienia i dyskusji na temat niektórych niuansów wartości. Prezentowany obecnie artykuł zawiera jedynie kilka refleksji na ten temat. Nie wyczerpując go, może stanowić punkt wyjścia do szerszej dyskusji.
Najczęściej używana przeze mnie definicja logistyki mówi, iż jest to: "ta część procesu w łańcuchu dostaw, która planuje wdraża i steruje skutecznym i efektywnym przepływem towarów, usług i odpowiedniej informacji od miejsca wytworzenia do miejsca wykorzystania (i odwrotnie) w celu spełnienia wymagań klientów" (Council of Logistics Management, 2001).
Zatem logistyka to zarządzanie i, jako taka, funkcjonuje w obrębie nauk ekonomicznych. Pojęcie "wartość", używane w kontekście ekonomicznym lub biznesowym, oznacza wartość czegoś. Rodzą się jednak pytania: czy wartość powinna być mierzona kosztami (produkcji), ceną, czy zyskami? W jaki sposób wyznacza się ją dla łańcucha dostaw jako całości i czy może być rozłożona na części przynależne (odpowiadające) każdej z organizacji, będącej integralną jego częścią? Wreszcie, czy jest to jedyne dobre podejście? Twierdzenie Adama Smitha (1723 - 1790), że wolny rynek prowadzi do zaspokojenia konkretnych potrzeb, jest fundamentalne, gdy chodzi o dalsze wywody. "Zaspokojenie potrzeb nie odbywa się poprzez działalność gospodarczą samą w sobie, lecz dzięki wynikającym z niej korzyściom". W przypadku logistyki to przede wszystkim korzyść powstająca w obszarze dystrybucji, wynikająca z informacji, miejsca i czasu, która jako "wartość dodana" wzbogaca produkt czy usługę. Czy w tym kontekście obiegowe już pojęcie "wartość logistyczna" ma sens? Według mnie - nie. Wspomniany wyżej Adam Smith był jednym z pierwszych, którzy poruszyli temat "wartości". Rozróżniał on dwa odmienne znaczenia tego słowa pisząc, iż wartość danego dobra może być rozumiana jako ilość innych dóbr jakie właściciel może za nie nabyć (wartość wymienna, rynkowa) lub jego użyteczność dla właściciela (wartość użytkowa). Mówienie o wartości w sensie wartości wymiennej to tradycyjne podejście (orientacja na produkt). Podejście alternatywne jest związane z wartością użytkową i dotyczy "orientacji na usługi".
Jeżeli chodzi o logistykę
Według R. Largego (1995), istotna z punktu widzenia tworzenia wartości w przypadku logistyki jest różnica pomiędzy przydatnością i wartością użytkową produktu. Produkt (towar) posiada wartość użytkową jeśli:
1) jest przydatny do zaspokojenia określonej potrzeby;
2) istnieje jego faktyczna dyspozycyjność.
Dyspozycyjność w systemie dystrybucji posiada 2 wymiary: prawny i faktyczny. Poprzez fakt związku pomiędzy dyspozycyjnością faktyczną a skutecznością działań logistycznych można powiedzieć, że działania logistyczne są niezbędne do wytworzenia wartości użytkowej. Pogląd ten podzielają Coyle, Bardi i Langley (2003). W szczególności wyróżniają 4 wspomniane już użyteczności formy, czasu, miejsca i posiadania, które wzbogacają produkt lub usługę, a jednak... to zysk traktują jako substytut wartości. Często też używają ceny w kontekście wartości.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 6/2010.