Logistyka 2030

Dr hab. Tomasz Nowakowski:

Zastanawiam się czy możliwe / celowe jest rozważanie przyszłego stanu tak złożonych systemów jakim jest system logistyczny w dość odległej perspektywie roku 2030.
Z jednej strony, dla zarządzania gospodarką, konieczne jest prognozowanie przyszłych zdarzeń mogących w istotny sposób wpływać na analizowane zjawiska. Prognozowanie wykorzystuje informację dotyczącą wielu czynników i ich wpływu na badane zjawisko. Z uwagi na charakter prognozowanych zjawisk, można je podzielić na:

• ilościowe (wynik prognozy wyrażony liczbowo); punktowe lub przedziałowe,
• jakościowe (wynik prognozy wyrażony słownie).

Zadane we wstępie pytanie pozwala tylko na wykorzystanie prognozowania jakościowego, wykorzystujące wiedzę ekspertów na temat prognozowanych zjawisk i procesów. Taki charakter mają np. prognozy sformułowane w dokumencie "Polska 2030. Wyzwania rozwojowe" określające główne wyzwania stojące przed państwem polskim w ciągu najbliższych 20 lat, w tym także problemy branży transportowo-logistycznej.
Z drugiej strony należy pamiętać o prognozach Klubu Rzymskiego i bardzo krytycznej ocenie jego działalności dokonanej na początku XXI wieku. Wykpiono szereg katastroficznych wizji głoszących załamanie obecnej cywilizacji. Na naszych oczach dokonuje się rewizja "jedynie słusznych" politycznie działań związanych z przeciwdziałaniem ociepleniu klimatu. Jednocześnie nie sposób przecenić wpływu tych prognoz na zmianę czysto technokratycznego postrzegania rozwoju społeczeństwa.
Rozsądne korzystanie z opracowywanych prognoz wymaga uwzględnienia stopnia niepewności oszacowanych wyników. Standardowym działaniem powinno być przeprowadzenie analizy niepewności. Znane są różne źródła niepewności, np. niepewność wynikająca z braku dostatecznej ilości danych, niepewność wynikająca z braku wiedzy o charakterze przebiegu zjawiska lub niepewność związana z niepełnym zakresem prowadzonej analizy. Próby przeprowadzenia oceny stopnia niepewności uzyskanych oszacowań podnoszą jakość publikowanych wyników.

Przyszły stan logistyki w Polsce można próbować oszacować odnosząc się do najlepszych, najbardziej zaawansowanych rozwiązań logistycznych funkcjonujących obecnie w świecie lub w Europie przyjmując, że w najbliższych latach będziemy wzorować się na najlepszych przykładach, odrabiając zacofanie cywilizacyjne. Najlepsze firmy w Polsce stosują rozwiązania zbliżone do rozwiązań światowych, natomiast istnieje bardzo duży rozrzut między przedsiębiorstwami wiodącymi a firmami przeciętnymi, nie mówiąc o najsłabszych. Punktem odniesienia mogą być rozwiązania nagradzane za najlepsze rozwiązania logistyczne w poszczególnych krajach europejskich, a w szczególności nagrodą Europejskiego Towarzystwa Logistycznego ELA - European Award for Logistics Excellence. W 2010 roku taką nagrodę otrzymała firma MARS Deutschland za projekt AGENDA 2017.

Projekt AGENDA 2017 dotyczył opracowania platformy wspierającej współpracę przedsiębiorstw przemysłu szybko rotujących produktów żywności. Sformułowano hasło: "konkurujemy na półkach (sklepowych) a nie w logistyce". Opracowano i wdrożono szereg rozwiązań ułatwiających i obniżających koszty współpracy w 5 obszarach: producent - producent, producent - handel, producent - partner logistyczny, partner logistyczny - partner logistyczny i partner  logistyczny - handel. Uważa się, że stosując metody klasyczne firma MARS byłaby w stanie uzyskać obniżkę kosztów do 2017 roku w analizowanym obszarze działalności logistycznej o 3 - 5%. Realizacja projektu dała już obniżenie kosztów dystrybucji o 10% i w perspektywie roku 2017 jest szansa na uzyskanie planowanego efektu redukcji o 25%.
Przykład tego projektu, jak również inne rozwiązania zgłoszone do nagrody (o bardzo różnych zakresie oddziaływania, np. przemysł motoryzacyjny, żywności, leków, itd.), wskazują na możliwe i efektywne kierunki rozwoju systemów logistycznych.
Dalszą perspektywę rozwoju logistyki pokazują różne badania prowadzone w ostatnich latach. Bardzo wartościowe wydają się badania opublikowane i omówione na Kongresie Logistycznym Niemieckiego Towarzystwa Logistycznego w Berlinie w 2008 roku. Co prawda, badania zostały zrealizowane przed wystąpieniem ostatniego kryzysu w gospodarce światowej, ale aktualne publikacje wskazują na ważność uzyskanych wówczas wyników.

Badania zostały przeprowadzone wśród kilkuset przedsiębiorstw (handlowych, przemysłowych, transportowych) w Niemczech, Chinach i Stanach Zjednoczonych. Niezależnie od obszaru działalności firmy (handel, produkcja, transport) za najważniejszą właściwość procesu logistycznego uznano zarówno obecnie, jak i w perspektywie 2015 roku, niezawodność realizacji procesu logistycznego (oceny od 3,9 do 4,2 w skali od 1 do 5).
Mniejsze znaczenie przywiązuje się do kosztów, zdolności do reagowania na zmiany, elastyczności czy zdolności do wykorzystywania zasobów. Należy podkreślić, że w ocenie respondentów globalne znaczenie logistyki dla efektywnego funkcjonowania firmy będzie rosło. Rozważając brakujące metody i narzędzia do podnoszenia niezawodności i bezpieczeństwa systemu logistycznego na pierwszych miejscach znalazły się procedury dotyczące identyfikacji, oceny i zarządzania ryzykiem w łańcuchu dostaw. Wśród wielu wartościowych wyników analizy warto także zwrócić uwagę na znaczenie zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonowania systemów logistycznych. Rozróżniono także działania prowadzące do powstania konfliktu, działania neutralne i działania komplementarne z rozwojem logistyki. Za najbardziej konfliktogenne uważają przedsiębiorcy działania w zakresie kosztów, najbardziej neutralne są problemy wykorzystania zasobów, a za najbardziej komplementarne oceniono działania podnoszące niezawodność. Tak formułowane oczekiwania przez przedsiębiorców z całego świata stanowią istotną informację dla osób kształtujących zadania stające przed firmami logistycznymi w Polsce w jeszcze dłuższym horyzoncie czasu.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 3/2010.