Przesłanki i zakres stosowania logistyki w gospodarowaniu zasobami krwi
- Szołtysek Jacek,Twaróg Sebastian
- Kategoria: Logistyka
Złożoność procesów zachodzących w gospodarce, turbulentność otoczenia, nieprzewidywalność trendów ekonomicznych, globalizacja rynku, powodują, że gospodarowanie, w szczególności zasobami, staje się wyjątkowo złożone, a zatem stanowi wyzwanie dla współczesnych menedżerów. Zdaniem wielu, gospodarowanie wymaga ugruntowanej wiedzy, doświadczenia i szczęścia. Te cechy związane są jednak z jakością zarządzania, a ta - ze wzrostem znaczenia planowania, organizowania, realizowania i kontroli. Coraz częściej menedżerowie w poszukiwaniu drogi do uzyskiwania przewagi konkurencyjnej sięgają po narzędzia i metody stosowane w logistyce. Umiejętność rozpoznania procesów i funkcji logistycznych w organizacji staje się zatem jedną z pożądanych kompetencji menedżerskich.
Postrzeganie logistyki jako czynnika sukcesu w przedsiębiorstwie oraz poszukiwanie oszczędności kosztowych spowodowało, że znajduje ona zastosowanie niekiedy w bardzo odległych od tradycyjnych obszarach działalności praktycznej (gospodarczej). Autorzy niniejszej pracy skoncentrowali się na nowym obszarze stosowania logistyki, a mianowicie na logistyce w gospodarowaniu zasobami krwi i/lub preparatami krwiopochodnymi w Polsce.
Istota krwiodawstwa, system krwiodawstwa i krwiolecznictwa
Krew płynąca w żyłach i tętnicach jest źródłem sił życiowych u każdego człowieka już od momentu poczęcia. Bez krwi, której składniki tworzą wysokorozwinięty system obronny i transportowy, od istnienia których zależy nasze życie i zdrowie, nie możemy w wielu przypadkach leczyć i ratować drugiego człowieka. Krew w tym celu potrzebna jest codziennie, a jej zapotrzebowanie z roku na rok wzrasta średnio o około 6-8%. Jest to spowodowane wykonywaniem zabiegów bardziej skomplikowanych i w coraz większej ich liczbie. W Polsce krew (jako bezcenny lek) nie jest towarem - produktem przeznaczonym do sprzedaży - a jego pozyskanie odbywa się honorowo w systemie, który w warunkach polskich można podzielić na cywilny i służb mundurowych. System gospodarowania krwią to zbiór zadań funkcjonalnych, obejmujących operacje ośrodków pozyskiwania i przechowywania oraz przetwarzania krwi, kształtowanie polityki w zakresie składowania zapasów krwi, realizowanie dostaw oraz infrastrukturę niezbędną do wykonania tych zadań. System umożliwia zarządzanie przepływami krwi między jednostkami systemu a finalnym odbiorcą. Krew w Polsce pozyskiwana jest w centrach, oddziałach terenowych, również podczas akcji wyjazdowych, do których służą specjalnie skonstruowane w tym celu ambulanse. W systemie cywilnym, będącym w polu badawczym autorów, funkcjonują Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (zwane dalej RCKiK), które powstawały sukcesywnie. Obecnie (2010 rok) działa 21 Regionalnych Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa wraz ze 184 oddziałami terenowymi. Rozmieszczenie RCKiK przedstawia rysunek 1. RCKiK zabezpieczają potrzeby szpitali (których w Polsce według danych z 2008 roku było 7324) w krew i/lub preparaty krwiopochodne. Do zadań RCKiK należy w szczególności:
-
kwalifikowanie kandydatów na dawców i dawców do oddania krwi
-
prowadzenie rejestru dawców krwi oraz rejestru dawców krwi rzadkich grup
-
pobieranie krwi oraz dokonywanie zabiegów z tym związanych
-
gromadzenie, konserwacja, przechowywanie i wydawanie krwi
-
propagowanie honorowego krwiodawstwa i pozyskiwanie dawców krwi
-
zaopatrywanie zakładów opieki zdrowotnej w krew i jej składniki oraz produkty krwiopochodne
-
zaopatrywanie wytwórni farmaceutycznych w osocze
-
udzielanie konsultacji związanych z leczeniem krwią
-
prowadzenie rejestru powikłań poprzetoczeniowych
-
sprawowanie nadzoru w dziedzinie krwiodawstwa i krwiolecznictwa
-
organizowanie szkoleń w dziedzinach krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
W Polsce system ten jest jednolity, funkcjonuje w oparciu o jednolite, obowiązujące w całym kraju przepisy, jednolity nadzór nad krwiolecznictwem, co prawdopodobnie w efekcie powoduje mniejszą częstość powikłań poprzetoczeniowych, jak również - i co najważniejsze z punktu widzenia zasad gospodarowania - zapewnia samowystarczalność kraju w zaopatrzenie w krew i/lub preparaty krwiopochodne. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization) Polska jest krajem samowystarczalnym w dostarczaniu krwi i/lub preparatów krwiopochodnych, natomiast preparaty osoczopochodne kupowane są za granicą w postaci gotowych leków, ponieważ w Polsce nie ma fabryki frakcjonowania czyli przetwarzania osocza. Zatem ów opisywany system jest systemem otwartym, mimo że zasady gospodarowania krwią przewidują funkcjonowanie w systemie zamkniętym. Stąd opisując przesłanki stosowania logistyki w systemie krwiodawstwa i krwiolecznictwa będziemy je odnosić do semi-zamkiętych systemów. Nawiązując do określenia systemu krwiodawstwa warto podkreślić jego aspekt funkcjonalny - mowa w niej o "umożliwianiu zarządzania przepływami krwi między jednostkami systemu a finalnym odbiorcą", zatem o systemie (w dużej mierze samowystarczalnym), w którym realizowane są na zasadzie ciągłej przepływy krwi, która w tym procesie jest pobierana od człowieka (zwanego "dawcą"), przetwarzana, znakowana, wielokrotnie składowana, dystrybuowana i wreszcie podawana pacjentowi (zwanemu "biorcą"). Tym przepływom towarzyszą strumienie informacyjne. W takiej konfiguracji logistycy od razu rozpoznają potencjalne możliwości stosowania logistyki. Dodatkowo, zadania RCKiK w dużej mierze nawiązują do doświadczeń logistyki, czerpanych z jej biznesowych oraz militarnych zastosowań. Zatem - konkludując tę część rozważań - autorzy zauważają pola stosowania logistyki w systemie krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 3/2010.