Potencjałowa koncepcja bezpieczeństwa w modelowaniu ryzyka i niezawodności łańcucha dostaw

Ryzyko prowadzenia jakiejkolwiek działalności, szczególnie działalności gospodarczej, jest immanentnie związane z zagrożeniami, które mogą stać się źródłami potencjalnych strat, a więc "źródłami ryzyka". Ponadto każda działalność gospodarcza prowadzona jest w warunkach niepewności i losowości. Natomiast każdy analizowany system (obiekt, proces) ma mniejszą lub większą wrażliwość (odporność) na destruktywne oddziaływanie wszelkich zakłóceń wewnętrznych (własnych) oraz zakłóceń zewnętrznych. Trzeba też przypomnieć, że efektem decyzji gospodarczych (także logistycznych) mogą być - oprócz prawdopodobnych zagrożeń - także zamierzone sukcesy. Wynikami "gier decyzyjnych" są sukcesy i/lub porażki (straty). W zarządzaniu bezpieczeństwem systemów termin "ryzyko" odnosi się do wyników tego drugiego rodzaju.

Jednak tak sukces, jak i strata zależą jednocześnie od:

• zdolności systemu (obiektu, procesu) do realizacji zadania
• wymogów jakie stawia systemowi on sam i jego otoczenie: bliższe i dalsze.

Definiując relacje porządku (większy, mniejszy) pomiędzy zdolnościami, a wymogami systemu, można w nowy sposób interpretować pojęcia ryzyka i niezawodności. W artykule przedstawiono szkic modelu takiej właśnie interpretacji ryzyka i niezawodności łańcucha dostaw. Wykorzystano tak zwaną potencjałową koncepcję bezpieczeństwa, opracowaną przez autora kilkanaście lat temu.

Łańcuch dostaw jako przedmiot modelowania niezawodności i ryzyka
Współczesne sieci logistyczne są coraz bardziej złożone, wzrasta przez to ich ekspozycja na zakłócenia i zagrożenia. Rośnie znaczenie zarządzania ryzykiem w tego typu strukturach logistycznych. Łańcuch dostaw, to współdziałające w różnych obszarach funkcjonalnych firmy wydobywcze, produkcyjne, handlowe, usługowe oraz ich klienci, między którymi przepływają strumienie produktów, informacji i środków finansowych. W interpretacji strukturalno - podmiotowej łańcuch dostaw może być:

• pojedynczym przedsiębiorstwem (wewnętrzny łańcuch dostaw)
• parą lub łańcuchem przedsiębiorstw będących w relacjach: dostawca - odbiorca
• siecią, czyli grupą współpracujących i/lub konkurujących ze sobą przedsiębiorstw.

W interpretacji przedmiotowej, przez łańcuch dostaw przepływają:

• dobra materialne (materiały, półprodukty, wyroby gotowe)
• informacje (w tym z rynku)
• środki pieniężne
• zasoby (fizyczne, ludzkie, technologiczne).

[…] Przedsiębiorstwo może być ogniwem kilku łańcuchów logistycznych jednocześnie; wówczas należy do tak zwanej sieci logistycznej, a jednym z efektów takiej przynależności mogą być konflikty pomiędzy wymogami sąsiednich OŁL, a możliwościami przedsiębiorstwa.
Wydaje się, że przy dekompozycji łańcucha dostaw ogniwa łańcucha logistycznego oraz zadania logistyczne są odpowiednimi "poziomami" w modelowaniu niezawodności oraz ryzyka łańcuchów dostaw. A zatem należałoby mówić o niezawodności ogniwa logistycznego oraz ryzyku zadania logistycznego, przy czym tam, gdzie niedostateczna niezawodność skutkuje stratą, trzeba analizować obie charakterystyki. Jak wiadomo, determinantami niezawodności i ryzyka w łańcuchach dostaw są "słabe ogniwa"; wobec tego uproszczona analiza niezawodności i ryzyka łańcuchów dostaw sprowadzała by się w szczególności do analizy tych ogniw oraz zadań logistycznych, które zidentyfikowano by jako "słabe punkty" łańcucha, czy też sieci logistycznej.
Z definicji zadania logistycznego wynika, że właściwe dla niego jest ryzyko operacyjne, czyli ryzyko poniesienia strat wynikających z: niewłaściwych lub zawodnych procesów wewnętrznych, ludzi, techniki, zdarzeń zewnętrznych. Natomiast ryzyko strategiczne jest efektem superpozycji wszystkich ryzyk operacyjnych dla wszystkich zadań logistycznych realizowanych w dłuższej perspektywie czasowej w rozpatrywanym łańcuchu dostaw.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 2/2010.