Odpowiedzialność za produkt w łańcuchach dostaw w kontekście korzyści i kosztów
- Maternowska Małgorzata
- Kategoria: Logistyka
Z pozoru wydaje się oczywiste, że przedsiębiorstwa funkcjonujące w ramach określonego łańcucha dostaw są bezwzględnie zmuszone stawić czoła ryzyku. Trzeba jednak pamiętać, że tak zwane zarządzanie ryzykiem, najczęściej rozumiane jako podejmowanie określonych działań mających na celu redukcję, rozproszenie i wykorzystanie ryzyka, ma wysoką cenę, zatem musi być opłacalne. Działania te są uzasadnione jedynie wtedy, gdy ryzyko bezpośrednio zagraża realizacji głównych celów i zadań łańcucha dostaw.
Podstawą tworzenia łańcucha dostaw jest produkt. Wirtualna architektura łańcucha dostaw łączy dostawców i odbiorców w świetle definicji produktu, jego budowy oraz działań związanych z zarządzaniem firmą.
Celem głównym łańcucha dostaw jest generowanie zysków pochodzących z "dostarczania właściwego dobra, we właściwym stanie, czasie i miejscu" (obsługa klienta). Obecne w łańcuchach dostaw różnice kulturowe, niejednorodny poziom stosowanych technologii, również niechęć do dzielenia się pełnymi informacjami o niebezpiecznych właściwościach produktów - w konfrontacji z rosnącym stopniem skomplikowania wyrobów i złożonością procesów oraz presją na osiąganie zysków, powiększyły ryzyko związane z wystąpieniem wad produktu. Powodem utraty zysków może być zatem nietrafiona bądź niesprzedana produkcja i koszty ponoszone w związku z niedostatecznym poziomem bezpieczeństwa produktu. Zagadnienie nabiera szczególnej wagi w sytuacji gwałtownego rozwoju przemysłu i postępu technologicznego, który łączy się z nowymi zagrożeniami, przekraczającymi prawie zawsze określone wcześniej granice. Skutkuje to stwierdzeniem, że każdy nowy produkt jest obarczony dużym ryzykiem powstania szkód. Czy reżim odpowiedzialności za produkt ma istotne znaczenie w procesie kontroli ww. ryzyka? Czy faktycznie przyczynia się do podejmowania działań zwiększających poziom bezpieczeństwa wprowadzanych do obrotu produktów?
W pierwszym momencie wydaje się, że odpowiedź na te pytania jest twierdząca. Uwzględnienie kwestii odpowiedzialności za produkt w analizach szczegółowych problemów związanych z ryzykiem w łańcuchach dostaw umożliwia - przynajmniej teoretycznie - kształtowanie postaw decydentów, zobowiązując ich do podejmowania działań ex ante w zakresie kształtowania wysokiego poziomu bezpieczeństwa produktów. Szczególnie ważna dla omawianego zagadnienia wydaje się być funkcja prewencyjna odpowiedzialności za produkt, która realizuje się przez zabezpieczenie uczestników obrotu przed doznaniem szkody w przyszłości. Producent, w związku z surowym reżimem odpowiedzialności, będzie się starał wyeliminować ryzyko wystąpienia niebezpieczeństwa tkwiącego w produkcie. To pociąga za sobą wzrost dbałości o jakość produktu (wielopoziomowa kontrola produkcji), rzetelność w sposobie informowania odbiorców/użytkowników o zagrożeniach związanych z nieprawidłowym użytkowaniem produktu, a także powstrzymuje przed wprowadzeniem do obrotu produktów, które nie spełniają wymagań bezpieczeństwa, jakich się od nich oczekuje. Z założenia, produkt bezpieczny ma bowiem stymulować odbiorców do jego nabycia (co dla producenta oznacza wzrost sprzedaży).
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 6/2009.