Zagadnienia logistyczne i ekonomiczne transportu węgla brunatnego w kopalniach z zastosowaniem przenośników o regulowanej prędkości taśmy
- Szymański Jerzy
- Kategoria: Transport i spedycja
Powierzchniowe węglowe przenośniki taśmowe to maszyny górnicze, które zużywają do 10% energii elektrycznej w kopalniach węgla brunatnego. Zwykle stosowane są w Polsce przenośniki węglowe o stałej prędkości taśmy. Poprzez zastosowanie nowych technik do budowy układów napędowych przenośników węglowych, umożliwiających regulację prędkości taśmy, można zmniejszyć zużycie energii elektrycznej nawet do 50%. Transport węgla jest bardzo energochłonny i proces ten musi być obecnie szczególnie nadzorowany w aspekcie minimalizowania zużywania energii elektrycznej. Polska jest jednym z największych producentów węgla brunatnego na świecie i przy wydobyciu rocznym około 62 mln ton, to także ważny czynnik klimatyczny przyczyniający się pośrednio do zmniejszenia emisji CO2.
Ciąg węglowy z przenośnikami o regulowanej prędkości taśmy
Wiele kopalń stosuje jeszcze silniki pierścieniowe średniego napięcia 6kV z rezystorami rozruchowymi, a czasami silniki klatkowe ze sprzęgłem hydrokinetycznym, które zapewniają łagodny rozruch przenośnika węglowego, ale bez możliwości regulacji prędkości taśmy.
Przenośniki bez regulacji prędkości taśmy powinny być głównie wykorzystywane do transportu nadkładu i pracować przy nominalnym obciążeniu. Praca przenośnika z nominalnym obciążeniem taśmy zapewnia najmniejszą energochłonność transportu. W wielu ciągach transportu węgla w polskich kopalniach wykorzystywane są przenośniki o stałej prędkości taśmy.
Moce silników w stacjach napędowych przenośników nadkładowych i węglowych zawierają się w granicach 250 kW - 1,2 MW, w ilości 1 - 4, zależnie od długości przenośnika i szerokości taśmy. Górnicza sieć zasilania, to sieć IT. Silniki stacji napędowych przenośników taśmowych zasilane są zwykle napięciem 6 kV, przy mniejszych mocach z sieci niskonapięciowej (na przykład 3 x 0,5 kV).
Nie jest możliwe, ze względu na zróżnicowaną strukturę geologiczną pokładów węgla, zapewnienie stałej wydajności koparki węglowej, aby jednocześnie zapewniła nominalne obciążenie przenośnika taśmowego o stałej nominalnej prędkości (5,24 m/s). W takich zastosowaniach, dla zapewnienia nominalnego wypełnienia taśmy, niezbędne staje się dopasowanie prędkości taśmy przenośnika do chwilowej wydajności koparki (fot. 1).
W artykule przeprowadzono studium rzeczywistego zespołu węglowych przenośników o regulowanej prędkości taśmy, oddanego do eksploatacji w KWB "Konin" z początkiem 2006 roku na nowej odkrywce "Drzewce". Jest to dotychczas jedyna tego typu aplikacja w Polsce. Na świecie są one już coraz częściej stosowane.
Ciąg węglowy zawiera zestaw 7 przenośników taśmowych o różnych długościach, od około 200 m do około 2 000 m, poziomych lub wznoszących. W analizowanym ciągu węglowym stacje napędowe przenośników wyposażone są w energooszczędne silniki klatkowe i elektroniczne przemienniki częstotliwości, umożliwiające regulację prędkości obrotowej silników, a tym samym prędkości taśmy przenośnika.
Kopalnia "Konin", jedna z trzech kopalni węgla brunatnego w Polsce, wydobywa rocznie, a więc i transportuje około:
[65-70] mln m3 nadkładu (x1,5 ton),
[90-95] mln m3 wody (x1,0 ton),
[10-11] mln ton węgla.
Wydobycie węgla w kopalni "Konin" to blisko 20% krajowej produkcji. Odkrywka "Drzewce", gdzie zastosowano przenośniki o regulowanej prędkości taśmy, ma ciąg węglowy o długości około 5,9 km (rysunek 1).
Kopalnia "Konin" eksploatuje także 3 inne odkrywki z przenośnikami o nieregulowanej prędkości taśmy (v = 5,24 m/s) i silnikami pierścieniowymi 320kW/6kV, o całkowitej długości przenośników węglowych rzędu 20 km i przenośników nadkładowych o łącznej długości rzędu 35 km. Energochłonność ciągu węglowego odkrywki "Drzewce", pracującego ze zmniejszoną prędkością taśm wszystkich przenośników do wartości 2,5 - 3 m/s, jest prawie o 50% mniejsza od energochłonności przenośników pracujących ze stałą prędkością 5,24 m/s w pozostałych odkrywkach.
Zagadnienia kosztów transportu węgla w odkrywce górniczej przenośnikami z nieregulowaną i regulowaną prędkości taśmy będą przedmiotem analizy w dalszej części artykułu. Podstawowym celem tej analizy jest wykazanie konieczności szybkiej modernizacji stacji napędowych przenośników, które nie zapewniają możliwości regulacji prędkości taśmy. Według autora, należy pilnie wyeliminować przenośniki z nieregulowaną, stałą (nominalną) prędkością taśmy z ciągów transportu węgla.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2009.