Elektroniczna Gospodarka w Polsce - Raport 2008. Pełna wersja.

Pomimo wysokiego poziomu komputeryzacji przedsiębiorstw w 2008 roku (w grupie dużych przedsiębiorstw - 99,9 %, średnich 99% i małych 93,8%) oraz powszechnego dostępu do sieci Internet (99%), tylko 14% przedsiębiorstw w 2008 roku wymieniało dane elektroniczne z dostawcami i odbiorcami w ramach procesów zaopatrzenia czy sprzedaży. Na tle Europy wskaźnik ten sytuował polskie przedsiębiorstwa na końcowych pozycjach rankingu. W 2008 roku obserwowany był nadal brak równowagi w zakresie harmonijnego rozwoju i wykorzystania narzędzi e-gospodarki przez przedsiębiorstwa. Z danych statystycznych zawartych w raporcie wynika, że 73% przedsiębiorstw komunikowało się drogą elektroniczną z organami administracji publicznej, a tylko około 20% otrzymywało zamówienia od odbiorców lub wysyłało do dostawców drogą elektroniczną oraz zaledwie kilka procent przedsiębiorstw obsługiwało elektronicznie procesy zaopatrzenia, kooperacji produkcyjnej czy dostaw do odbiorców.

Wyniki kolejnego już roku potwierdzają prawidłowość, że problemem wykorzystania narzędzi e-gospodarki do poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw i ich produktów nie jest technologia i sprzęt, ale organizacja elektronicznej gospodarki w przedsiębiorstwach i ich łańcuchach dostaw. Dostępny zakres e-usług wciąż nie jest odpowiednio dostosowany do wymagań obsługi procesów gospodarczych i potrzeb przedsiębiorstw. Na oczekiwane w okresie 2007-2013 przyspieszenie dojrzałych przemian jakościowych e-gospodarki w polskiej gospodarce, chyba przyjdzie nam jeszcze poczekać.

Większość usług e-administracji założonych w Planie Informatyzacji Państwa do końca 2008 roku nie zostało uruchomionych zgodnie z założonymi terminami. Obraz informatyzacji w sektorze publicznym w Polsce jest kształtowany przede wszystkim przez wartość wniesioną realizacją dużych projektów na szczeblu centralnym. Raport opracowany przez Biuro Analiz Sejmowych, wskazuje na uzależnienie rozwoju polskiej e-administracji od realizacji wielu sektorowych i ponadsektorowych projektów teleinformatycznych, takich jak np. e-PUAP (Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej), PESEL2 (przebudowa rejestrów państwowych), e-Deklaracje oraz e-Podatki. Ze względu na swą złożoność funkcjonalną, projekty o charakterze ogólnokrajowym są najbardziej wrażliwe na niedociągnięcia organizacyjne i złe zarządzanie oraz wahania koniunktury politycznej w kraju. Obok skali planowanych przedsięwzięć, przyczyną opóźnień w realizacji projektów w 2008 roku były przedłużające się przetargi, za które przy inwestycjach ponadsektorowych odpowiada kilka resortów, co utrudnia synchronizację prac nad informatyzacją kraju. Według danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego stan wykorzystania środków unijnych w działaniu 1.5 SPO WKP na koniec listopada 2008 roku wynosił 65%, a problem wykorzystania środków unijnych dotyczył głównie projektów realizowanych przez organy centralne.

Znaczącym osiągnięciem wpływającym na rozwój e-administracji w Polsce, było wprowadzenie z dniem 1 maja 2008 roku (zgodnie z ustawą o informatyzacji urzędów) obowiązku stosowania przez urzędy administracji publicznej elektronicznej skrzynki podawczej. Złożenie dokumentu elektronicznego sygnowanego elektronicznym podpisem urzędowym prawnie równoważnym podpisowi własnoręcznemu bez osobistego stawiennictwa obywatela w urzędzie, zobowiązuje urząd do wydania petentowi Urzędowego Poświadczenia Odbioru.
Od początku minionego roku deklaracje on-line może składać każdy przedsiębiorca, a formularze rocznych zeznań podatkowych PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 również osoby fizyczne (łącznie 35 rodzajów dokumentów - deklaracji podatkowych i podań - można przesyłać drogą elektroniczną). Rozpoczęte w 2008 roku zmiany i ułatwienia w komunikacji obywatela z urzędem (C2A) mogą wpłynąć na wyeliminowanie szeregu barier rozwoju usług e-administracji oraz przyczynić się do wzrostu zaufania i popularności realizacji spraw administracyjnych drogą elektroniczną. Efektem działań o charakterze ogólnopolskim i horyzontalnym było opracowanie w 2008 roku Strategii Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, wyznaczającej ramy budowy społeczeństwa informacyjnego do 2013 roku. Nowy trend w transformacji cywilizacyjnej, zwiększający znaczenie technologii informacyjnych i usług świadczonych drogą elektroniczną w gospodarce, administracji publicznej i życiu społeczeństwa, jest potwierdzeniem zmiany podejścia Państwa, w którym społeczeństwo informacyjne jest postrzegane w układzie człowiek - gospodarka - państwo. Plany szczegółowe realizacji strategii obejmują m.in. reformę informacyjną i komputeryzację w polskim szkolnictwie, umożliwienie głosowania w wyborach z wykorzystaniem Internetu, usprawnienie funkcjonowania numeru alarmowego 112, informatyzację ochrony zdrowia i obsługi usług medycznych, cyfryzację zasobów bibliotecznych i muzealnych oraz wdrażanie e-usług w administracji publicznej.

Aktywniejsza w rozwoju usług e-administracji była administracja samorządowa - głównie urzędy marszałkowskie i miejskie. Powstały pierwsze regionalne platformy i e-urzędy, integrujące e-usługi dla województw, powiatów, miast i gmin. Elektroniczną obsługę obywatela uruchomiły m.in. urzędy marszałkowskie województw - dolnośląskiego (integrując funkcjonalnie 31 dolnośląskich samorządów), śląskiego, małopolskiego oraz mazowieckiego. Najdłuższą (5 letnią) historię i cieszące się coraz większą popularnością usługi e-urzędu świadczy UM Poznania, z których tylko w 2008 roku w zakresie rejestracji i zmian w prowadzonej działalności gospodarczej skorzystało 41 tys. osób. Stanowi to ponad połowę z 80 tys. rejestracji w ewidencji działalności gospodarczej w ciągu minionego roku w Poznaniu. Oprócz e-obsługi spraw urzędowych dużym zainteresowaniem cieszyły się elektroniczne akta stanu cywilnego, giełdy podręczników, wyszukiwarki grobów na cmentarzach i inne.

Z analiz wynika, że nie technologia, ale przekonanie społeczeństwa do e-usług administracji oraz łatwiejszy i tańszy dostęp do podpisu elektronicznego, jest podstawowym problemem powszechności ich stosowania. Miniony rok pokazał znaczące zróżnicowanie regionalne w możliwości i powszechności korzystania z usług e-administracji. Podczas, gdy w centralnych i zachodnich regionach Polski 40,6% osób komunikujących się przez Internet deklarowało korzystanie z usług e-administracji, to we wschodnich regionach Polski jedynie 26,1%.
W 2008 roku nadal rozwijał się handel elektroniczny, wzrosła liczba kupujących on-line oraz liczba nowych sklepów internetowych zarejestrowanych w Polsce. Internetowi liderzy, pomimo panującego kryzysu gospodarczego uzyskali lepsze wyniki sprzedaży, niż w roku 2007. Dojrzałe zmiany na rynku B2C oraz wysoka konkurencyjność spowodowały, że kapitał już nie był w 2008 roku wystarczającym atrybutem sukcesu w Internecie (zakończyło działalności wiele dużych serwisów i portali internetowych), a liczył się pomysł na rozwój i poszukanie niszy rynkowej. Umocniła się rola aukcji jako formy zakupu i sprzedaży, za pomocą których aż 57% sklepów sprzedawało swoje produkty. Rozwój e-handlu i rynku B2C oddziaływało w naturalny sposób na rozwój i poprawę jakości usług firm kurierskich i operatorów logistycznych oraz rozwój oferty banków i systemów obsługi płatności - jako usług komplementarnych. W powiązaniu z rozwijającym się handlem elektronicznym i rynkiem e-usług, niezmiennie od wielu lat rozwija się rynek usług bankowych i finansowych, a liczba korzystających z usług bankowych świadczonych przez Internet wzrastała o 1,2 mln corocznie w ciągu ostatnich 3 lat.

Narastające potrzeby społeczeństwa informacyjnego jak i oznaki kryzysu gospodarczego, spowodowały w minionym roku rozwój nowych, niespotykanych dotąd e-usług. Należą do nich m.in. serwisy typu social lending - umożliwiające wzajemne pożyczanie pieniędzy do wartości 500,00 zł. bez pisemnego potwierdzenia (zgodnie z art. 720 Kodeksu Cywilnego) oraz usługi korporacyjnych sieci wirtualnych, wskazujące na potrzeby decentralizacji pracy w przedsiębiorstwach i komunikację rozproszonych zespołów pracowniczych, świadczących pracę również w domu. Wprowadzone w 2008 roku bilety lotnicze wystawiane jedynie w wersji elektronicznej, katalogi elektroniczne obsługujące sieci handlowe, czy dane udostępniane przez Elektroniczny Urząd Podawczy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, to tylko niektóre z wielu rozwijających się e-usług opisanych w raporcie.

W 2008 roku kontynuowane były intensywne prace nad przepisami prawa, precyzujące i doskonalące dotychczas obowiązujące akty prawne, wychodzące naprzeciw rosnącym potrzebom dojrzałej e-gospodarki w Polsce.
Elektroniczna Gospodarka w Polsce – Raport 2008, prezentuje wyniki badań oraz statystyki, określające stan i dynamikę rozwoju elektronicznej gospodarki w Polsce, w odniesieniu do danych z Raportu 2007 oraz trendy zarysowane na przestrzeni kilku ostatnich lat. W treści raportu znajdują się dane źródłowe e-gospodarki ulokowanej w wielu branżach i sektorach gospodarczych, przydatne w analizach możliwości zwiększania produktywności i rentowności działalności gospodarczej oraz konkurencyjności produktów na rynku. Treść raportu, podobnie jak w latach poprzednich, stanowią dwie części, zorganizowane wg wzorców monitorowania przyjętych dla raportów ICT i e-business w Unii Europejskiej:
• Część B – prezentująca wyniki analizy rynku i obszarów zastosowań e-gospodarki w Polsce,
• Część C – prezentująca bazę rozwoju e-gospodarki w Polsce, obejmująca e-usługi, standardy, przepisy prawa i inicjatywy podejmowane w roku 2008 i wspomagające rozwój e-biznesu w Polsce.

Część B raportu została podzielona na cztery obszary tworzące podstawy elektronicznej gospodarki w Polsce, które jednocześnie stymulują jej rozwój:
• Społeczeństwo Informacyjne – będące beneficjentem i jednocześnie konsumentem przynoszącym przychód na rynku e-gospodarki,
• e-Biznes – przedsiębiorstwa i platformy gospodarcze, handel elektroniczny i rynek finansowy – które wykorzystują narzędzia e-gospodarki w podstawowej działalności gospodarczej lub których działalność jest wspomagana systemami ICT. Z tej działalności przedsiębiorstwa tworzą przychód własny oraz dochód dla budżetu państwa,
• e-Administracja – urzędy i instytucje, które w oparciu o systemy ICT obsługują działalność gospodarczą przedsiębiorstw i polskie społeczeństwo informacyjne.
• e-Edukacja – usługi elektroniczne polskich szkół i uczelni oraz kanały edukacyjne w systemie e-learning, które wykorzystując narzędzia e-gospodarki, tworzą jednocześnie podstawy nowoczesnej wiedzy pod przyszły i dynamiczny rozwój e-gospodarki w Polsce.

Wyniki badań elektronicznej gospodarki w Polsce, zamieszczone w Raporcie 2008, stanowią szczegółowe źródło danych dla wielu analiz i interpretacji zjawisk gospodarczych, ekonomicznych i społecznych. Intencją autorów jest dostarczenie obiektywnych i potwierdzonych wynikami badań informacji, pomocnych w ukierunkowaniu dalszego rozwoju zarówno gospodarki Polski, jak i coraz bardziej wspomagającej ją gospodarki elektronicznej. Wpływ tej synergii na poprawę poziomu obsługi przedsiębiorstw, społeczeństwa informacyjnego i rozwój e-administracji publicznej, jest zauważalny od wielu lat. Dane prezentujące efekty zastosowania narzędzi gospodarki elektronicznej, mogą być przydatne w procesach podejmowania decyzji inwestycyjnych na poziomie przedsiębiorstwa, branży lub sektora oraz całej gospodarki. Przedstawione w raporcie podsumowania wielu obszarów e-gospodarki mogą być przydatne dla podejmowania decyzji o wykorzystaniu środków z funduszy UE, przeznaczonych na wspomaganie rozwoju zarówno innowacyjnej gospodarki jak i społeczeństwa informacyjnego.

Raport w formacie PDF.