Komodalność jako nowy trend w transporcie ładunków
- Łacny Janusz
- Kategoria: Edukacja
Pojęcie komodalności w transporcie
Komodalność jest terminem wprowadzonym do unijnej polityki transportowej w 2006 roku dla określenia systemu działań na rzecz współistnienia i współpracy różnych gałęzi transportu, w celu uzyskania optymalnego wykorzystania istniejących zasobów infrastrukturalnych i wszystkich pozostałych zasobów całego systemu transportowego globalizującej się Europy. Oznacza to jednocześnie porzucenie, w dotychczasowej polityce transportowej Unii Europejskiej, nakreślonego w Białej Księdze z 2001 roku, dążenia do zrównoważonego rozwoju transportu poprzez lansowanie tak zwanego modal shift policy, a więc tak naprawdę poprzez przeciwstawianie transportowi drogowemu wszystkich pozostałych gałęzi transportu. Dziś celem nadrzędnym jest poszukiwanie optimum w całej sferze funkcjonowania wszystkich gałęzi transportu, w tym również w przewozach wielogałęziowych.
Pojęcie komodalności obejmuje swoim znaczeniem intensyfikację wykorzystania różnych koncepcji realizacji transportu, zarówno nowych, jak i już realizowanych. Do nowych rozwiązań zaliczyć należy w szczególności dwa systemy: Modular Concept oraz Big MAXX. Zadaniem komodalności jest również zwiększanie efektywności ekonomicznej koncepcji dotychczas realizowanych, czyli przewozów intermodalnych i multimodalnych, wykorzystywanych choćby z powodu dużych odległości przewozów lub różnych warunków naturalnych dzielących państwa czy kontynenty. Podstawowym kryterium oceny efektywności wszystkich dostępnych lub proponowanych rozwiązań musi być rachunek ekonomiczny, prowadzony kompleksowo zarówno w ujęciu mikro (na poziomie klienta) jak i makro (branży transportowej), szeroko ujmujący zagadnienia ekonomiczne, ekologiczne, społeczne itd. Nie bez znaczenia są tu również wszelkie koszty dodatkowe, związane na przykład z tworzeniem nowych elementów infrastruktury, zwłaszcza punktowej.
Uwarunkowania historyczne
Od momentu upadku Muru Berlińskiego rozwój gospodarczy coraz silniej ulegał procesowi globalizacji w skali ogólnoeuropejskiej, a następnie ogólnoświatowej. Rynek światowy stawał się coraz bardziej jednorodny, a jego liderzy coraz intensywniej poszukiwali optymalnych lokalizacji dla swojej działalności gospodarczej. Proces ten nieuchronnie prowadził do ogromnego wzrostu nie tylko potrzeb w sferze handlu i transportu, ale także specyficznych wymagań klientów. W rezultacie tego znacząco wzrastała rola transportu drogowego ładunków, który stał się istotnym narzędziem produkcji. W ciągu ostatnich dziesięciu lat średnie roczne tempo wzrostu zapotrzebowania na usługi tej gałęzi transportu wynosiło aż 2,8%. Obecnie branżę transportową cechuje rosnąca dysproporcja pomiędzy aktualnymi możliwościami poszczególnych gałęzi transportu i oczekiwaniami odbiorców usług, szczególnie w zakresie mobilności ładunków. W świetle dynamicznie zmieniających się uwarunkowań gospodarczych w kolejnych częściach świata, zapewnienie poziomu usług przewozowych na wystarczająco wysokim poziomie staje się coraz większym wyzwaniem wobec współczesnego systemu transportowego. Aktualna sytuacja przedstawia się następująco:
-
transport morski, głównie kontenerowy, przewozi ponad 80% masy towarowej w handlu światowym, wykorzystując do tego celu ogromne kontenerowce o pojemności ponad 14000 TEU i zaledwie około 40 największych portów świata
-
transport szynowy, przede wszystkim z racji niedostosowania kolei do wymagań i standardów współczesnej gospodarki i handlu globalnego, przewozi zaledwie około 5% wolumenu ładunków objętych międzynarodową wymianą handlową
-
transport drogowy, aczkolwiek wykazujący znaczną dynamikę wzrostu, z racji słabo rozwiniętych usług Ro-Ro i małej efektywności wielogałęziowych przewozów kolejowo - drogowych (niesłusznie nazywanych kombinowanymi), nie może w pełni korzystać z możliwości stwarzanych przez upowszechnianie komodalności.
W świetle powyższego oraz w rezultacie globalizacji gospodarki światowej i wynikających stąd zmian w procesach produkcji i dystrybucji dóbr materialnych, a co za tym idzie, zmian w łańcuchach logistycznych, współczesny transport drogowy nie jest w stanie spełniać oczekiwań handlu, szczególnie międzynarodowego. Nie radzi on sobie także z rosnącą kongestią na drogach, kolejkami na granicach między obszarami celnymi i brakiem wysoko wykwalifikowanych, doświadczonych kierowców. Aby zaspokoić stale rosnące potrzeby w zakresie mobilności rzeczy nie wystarczy dziś zwiększać liczbę ciężarowych pojazdów drogowych i poprawiać stan infrastruktury drogowej. Potrzebna jest komodalność, a więc nowe rozwiązania, zarówno w sferze optymalizacji wykorzystania poszczególnych gałęzi transportu, jak i skutecznej promocji przewozów wielogałęziowych, szczególnie intermodalnych, a więc realizowanych w jednej i tej samej jednostce ładunkowej, przy użyciu sukcesywnie różnych gałęzi transportu, bez przeładunku samych towarów przy zmieniających się gałęziach transportu.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 2/2009.