Logistyka jako dziedzina wiedzy - cz. 2

Zwięzłość, a nawet ścisłość wykładu - dążenie do abstrakcji - znajduje się tu w pozornej sprzeczności z materialnymi bytami obiektów badawczych. Przedmiot badania jest jednocześnie przedmiotem wiedzy zdobytej w trakcie badań. W przypadku zdarzeń o charakterze gospodarczym, trudno wyobrazić sobie badania obejmujące wszystkie z nich; zwykle stosuje się metody reprezentacyjne i ekstrapoluje wyniki badań. W takich przypadkach rzetelność naukowa wymaga dokładnego opisu, by zadośćuczynić zasadzie powtarzalności eksperymentu. Konkludując, istnieje zapotrzebowanie na dyscypliny naukowe, które pozwalają aplikować ogólniejsze prawa i zasady w określonych uwarunkowaniach szczegółowych. Nie oznacza to jednak, iż można tworzyć odrębne nauki na zasadzie innego postrzegania znanych i opisanych praw, zasad i prawidłowości.

Termin logistyka jest obarczony brzemieniem kilku dziesięcioleci, kiedy to wraz z rozwojem nowoczesnych form przedsiębiorstw rozwijały się koncepcje zarządzania. Nie można rozpatrywać ewolucji logistyki w oderwaniu od realiów, które ją kształtowały. Postrzeganie na przykład procesów transportowych, magazynowych i ich znaczenia w strategiach biznesowych, ulegało istotnym przewartościowaniom. Dziś nazywane są procesami logistycznymi, ale też i łańcuchami dostaw. Jednocześnie nie twierdzi się jednak, że Frederick W. Taylor był wielkim logistykiem - a wszak to on tworzył linię montażową, normy materiałowe, narzędziowe, czasowe, płacowe itd., co w gruncie rzeczy jest przykładem funkcjonowania logistycznej zasady 7W. W wyniku pewnej ekspansji pojęciowej procesy technologiczne zostały objęte logistyką produkcji, ale nie byłoby to może błędem, gdyby nie to, iż rozumie się przez nie także właściwe procesy produkcyjne, z natury rzeczy charakteryzujące się dynamiką. Wszelki ruch materii, choćby wywołany w świadomy sposób, to jednakże nie logistyka. Logistyka to kalkulowanie, odnoszące się do specyficznych obszarów działalności - to szeroko rozumiane sterowanie procesami przepływu materii, ludzi, energii i informacji, w sposób sprawny i efektywny. Nie może być jednak logistyką to, co jest jej przedmiotem oddziaływania.

Przez szereg lat zrobiono wiele, by logistyką - jak wielką plandeką - przykrywać coraz większy obszar ludzkich zmagań w zakresie racjonalizowania wszelkich przepływów. Owszem, można by nawet przyjąć, że tak szeroko ujęty został pewien specyficzny obszar wiedzy. Jednak nie można w żaden sposób nazywać go nauką. Miano dyscypliny naukowej może przysługiwać dziedzinie, która ma określony obszar badawczy, a nie predestynuje do miana nauki uniwersalnej, w rzeczywistości często przyjmując formę poradników i instrukcji postępowania. Podręcznik logistyki dowódcy kompanii armii USA to właściwie zbiór przepisów i wzorów dokumentów; z nauką ma tyle wspólnego, co każdy podręcznik - to empiria w czystej postaci, służy nauczaniu, nie nauce.

Zarządzanie, czyli dążenie do celu poprzez realizowanie funkcji planowania, organizowania, wdrażania i kontroli przy wykorzystaniu personelu, zasobów materialnych, finansowych, informacyjnych i marketingowych w sposób sprawny i efektywny, jest bardzo dobrą - bo prawdziwą teorią logistyki. Nauki i dyscypliny stosowane muszą też zagłębiać się w naturę realnych procesów, których dotyczą. Podbudowa metodologiczna i metodyczna zarządzania osadzona jest na mocnych podstawach naukowych. Pozostaje jednak określenie obszaru, który stanowi domenę zarządzania logistycznego.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 2/2009.