Koncepcja logistycznego imperatywu ekologicznego

Zrównoważony rozwój, zakładający możliwość i konieczność jednoznacznego i bezkonfliktowego osiągania celów społecznych, gospodarczych i ekologicznych, staje się dziś kluczową kwestią. Nie powinien dziwić więc fakt, że poszukuje się różnych sposobów i narzędzi sprzyjających równoważeniu rozwoju. Celem artykułu jest zaproponowanie przez autorkę logistycznego imperatywu ekologicznego, którego reguły mają ułatwić ewoluowanie łańcuchów dostaw w kierunku zgodnym z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Konieczność zmian funkcjonowania łańcuchów logistycznych – czyli od tradycyjnych w kierunku zrównoważonych łańcuchów logistycznych
Konieczność zmian w funkcjonowaniu łańcuchów logistycznych jest naturalną konsekwencją modyfikacji zachodzących w przemyśle, transporcie i handlu. Zmiany w sposobie funkcjonowania łańcuchów logistycznych powinny zmierzać w kierunku ich równoważenia, co w konsekwencji ma na celu tworzenie zrównoważonych systemów metalogistycznych, w których:
• selekcjonuje się sposoby realizacji i/lub rodzaje materii, energii, wybierając jak najmniej uciążliwe dla otoczenia naturalnego i społecznego sposoby zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji, transportu
• minimalizuje się ilość materiałów, surowców, półfabrykatów, wyrobów gotowych
• maksymalizuje się efektywność wykorzystania energii, materii przez wydłużanie cykli życia produktów
• segreguje się zużytą materię i energię przez minimalizowanie i rozdzielanie odpadów oraz usuwanie w sposób posegregowany skutków realizacji zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji i transportu.

Łańcuchy logistyczne, funkcjonujące w oparciu o wyżej wskazane zasady, będą niewątpliwie przyczyniały się do wdrażania i upowszechniania założeń zrównoważonego rozwoju.

Koncepcja logistycznego imperatywu ekologicznego
Działania podejmowane na rzecz równoważenia łańcuchów dostaw powinny wyrastać na gruncie koncepcji logistycznego imperatywu ekologicznego. Zgodnie z założeniami tej koncepcji, należałoby ujmować łańcuchy logistyczne jako układ kilku lub kilkunastu wzajemnie sprzężonych ogniw łańcucha zaopatrzenia i zbytu, przetwarzających materię i/lub energię, umożliwiając tym samym realizację potrzeb poszczególnych ogniw w łańcuchu logistycznym (jak i łańcucha jako całości), z którymi związana jest jednocześnie konieczność usunięcia skutków realizacji tych potrzeb (rysunek 1).
Zgodnie z powyższą definicją, w zrównoważonym łańcuchu logistycznym realizowane powinny być następujące funkcje:
• identyfikacja potrzeb łańcucha logistycznego jako całości i potrzeb poszczególnych podmiotów tworzących ogniwa tego łańcucha
• wskazanie różnych (alternatywnych) sposobów realizacji potrzeb
• wybór sposobu realizacji potrzeby
• określenie poziomu realizacji potrzeb
• realizacja potrzeby
• wskazanie sposobów usuwania skutków realizacji potrzeb
• wybór sposobu usuwania skutków realizacji potrzeb.

Realizacja tych funkcji może odbywać się w różny sposób, ale konieczne jest przestrzeganie czterech zasad: selekcji, minimalizacji, maksymalizacji, segregacji. W tabeli 1 zaprezentowano zasady funkcjonowania łańcuchów logistycznych zgodnie z imperatywem ekologicznym, którego stosowanie prowadzi do równoważenia tych łańcuchów.
Z pierwszej zasady logistycznego imperatywu ekologicznego wynika, że dana potrzeba systemu logistycznego pojedynczego przedsiębiorstwa lub całego łańcucha dostaw może być realizowana za pomocą różnych sposobów i funkcjonalnych form materii oraz przez różne wykorzystanie czasu, przestrzeni i energii. Okazuje się, że minimalizowanie zużycia materii, przestrzeni, czasu, energii w procesach logistycznych może nastąpić w sposób inny, niż wynikający z zasady minimalizowania zużycia. Istnieją bowiem takie sposoby realizacji procesów logistycznych, a tym samym zaspokajania potrzeb, które nie wymagają (z punktu widzenia uczestników łańcuchów dostaw) wykorzystania własnej energii, materii, przestrzeni i czasu.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2007.