Budowanie związków partnerskich jako narzędzie obniżania kosztów logistycznych

Referat został zaprezentowany na Polskim Kongresie Logistycznym "Logistics 2000 - Wyjść naprzeciw logistycznym wyzwaniom XXI wieku". Poznań 1-2 czerwca 2000 r.

Analiza dynamiki rozwoju branż w Polsce

Rynek usług spedycyjnych – transportowych
Od początku lat 90. następuje szybszy rozwój spedycji krajowej w Polsce, związany z kształtowaniem się rynku konsumenta. Wpływ na rozwój rynku miały następujące zjawiska:
• ściślejsze powiązanie Polski z Unią Europejską (60% obrotów),
• „import” standardów unijnych (początkowo dostawcy przychodzą z koncernami zagranicznymi, od II połowy lat 90. daje się zauważyć coraz wyższy standard oferowany przez firmy zarejestrowane w Polsce),
• wchodzenie kapitału zagranicznego.

Powyższe zmiany doprowadziły do wyłonienia się dwóch rodzajów firm:
1) nadal rozwijających działalność spedycyjną (w zakresie organizacji transportu, ubezpieczenia, porad celnych), prowadzących tradycyjną działalność spedycyjną;
2) rozwijających sieć regularnych połączeń, szerzej wchodzących w informatykę, przekształcających się w operatora logistycznego.

Usługi transportowe i spedycyjne w znaczącej części realizowane są przez te same podmioty. Oprócz samego przewozu przesyłki, co stanowi istotę transportu, firmy oferują także jego organizację, co przykładowo w relacjach międzynarodowych obejmuje również sprawy celne, składowanie, pakowanie, ubezpieczenie oraz doradztwo w zakresie wyboru właściwej, z punktu widzenia kosztów i czasu, drogi i środków transportu. Przewóz może się bowiem odbywać samochodem, ale także częściowo koleją, statkiem bądź też samolotem. Organizację transportu oraz doradztwo w powyższym zakresie określa się właśnie mianem spedycji. Firmy mogą się również specjalizować w przewozie różnego rodzaju ładunków: paczek, drobnicy, ładunków ciężkich, towarów niebezpiecznych. Na ogół ich zakres działania jest zróżnicowany: regionalny (lokalny), krajowy i/lub międzynarodowy. W przypadku zasięgu międzynarodowego najczęściej następuje specjalizacja na określonych krajach. Tylko największe grupy transportowo-spedycyjne posiadają sieć europejską (w transporcie lądowym). Szczegółowy zakres działania tych firm oraz ich wyniki finansowe można prześledzić na podstawie rankingu, który ukazuje się od 3 lat w dodatku „Rzeczpospolitej”: „Motoryzacja–Transport–Spedycja”.

Spośród największych 57 firm, analizowanych w rankingu z 1999 r. (przychody powyżej 10 tys. zł rocznie), większość łączyła działalność międzynarodową i krajową (51). Można również wyodrębnić ośrodki działalności transportowo-spedycyjnej związane z aktywnością gospodarczą na danym obszarze oraz dobrymi warunkami w zakresie infrastruktury. Należy do nich: Centrum (Warszawa i okolice, Mszczonów, Łódź), Wielkopolska (Poznań – Gądki), Śląsk (Gliwice, Katowice), Wybrzeże (Gdańsk, Gdynia, Sopot).
Kolejnym, interesującym obszarem analizy może być pochodzenie kapitału oraz forma własności. Zaledwie 7 firm deklaruje państwową formę własności, pozostałe 50 to przedsiębiorstwa prywatne w rozumieniu prawa. Z punktu widzenia zarządzania w części z nich nadal dominuje kapitał państwowy, ponieważ są to firmy po komercjalizacji, które uzyskały status przedsiębiorstwa prywatnego (spółka akcyjna). W grupie największych znalazło się 19 firm z kapitałem zagranicznym. Jako najciekawszy i najbardziej rozwojowy postrzegany jest rynek krajowy – przede wszystkim dystrybucja drobnicy i paczek oraz usługi logistyczne.
Największe firmy pod względem wartości przychodów (w tys. zł) zostały zaprezentowane na rysunku 1.



Warto również zauważyć, że 33 przedsiębiorstwa z największych (57) swoje główne źródło przychodów upatrują w przewozie towarów masowych, 13 firm – w przewozie paczek i drobnicy, aż 18 firm jako główny obszar działania podaje Polskę. 46 przedsiębiorstw do przewozu wykorzystuje samochody.
Analizując udział kapitału zagranicznego można zauważyć, że dominują firmy niemieckie i holenderskie. Największe skupisko tych firm występuje w regionie środkowo-zachodnim (Poznań, Gądki), stołecznym (Warszawa i Piaseczno, Janki), środkowym (Bełchatów, Tomaszów Mazowiecki, Kutno) i południowym (Katowice, Częstochowa, Bytom, Zabrze). Miejsca siedzib przedsiębiorstw pokrywają się z ośrodkami gospodarczymi i tym samym wskazują miejsca zbiegania się potoków ładunkowych klientów powyższych firm.