Podpis elektroniczny w przededniu wejścia Polski do Unii Europejskiej

Jedną z podstawowych zasad postulowanych przez Dyrektywę Unii Europejskiej o podpisie elektronicznym jest ograniczanie ingerencji państwa. Dyrektywa nie wkracza w obszar umów cywilno-prawnych i problematykę podpisu elektronicznego w zamkniętych systemach. Zasady stosowania tej technologii mają ustalać między sobą zainteresowane strony.

W Polsce jest inaczej i stanowi to bardzo istotną barierę formalno-prawną. Dla przykładu, jednym z ważniejszych pól zastosowań podpisu elektronicznego jest użycie go do uwierzytelniania wewnętrznej korespondencji i obiegu dokumentów w dużych organizacjach. Polska ustawa o podpisie elektronicznym w istocie sprawę bardzo skomplikowała. 

Załóżmy dla przykładu, że państwowa uczelnia zapragnęła usprawnić administracyjną obsługę własnych studentów. Sprawy technologiczne nie stanowią problemu. Istniejąca infrastruktura pozwala na elektronizację większości kontaktów administracyjnych studenta z uczelnią (zapisy na zajęcia, zgłoszenia na egzaminy). Korespondencja generowana w tym celu może być tanio i niezawodnie zabezpieczana za pomocą podpisu elektronicznego. Przynosi to znaczące usprawnienie obsługi administracyjnej i obniżenie kosztów. 

Na problemy napotykamy się jednak w obszarze formalno-prawnym. Wydanie certyfikatu klucza publicznego określonej osoby jest w sensie ustawy "usługą certyfikacyjną". Ta zaś może być świadczona jedynie na podstawie umowy zawartej pomiędzy jednostką wystawiającą certyfikat a właścicielem klucza publicznego. Tak więc aby zelektronizować kontakty ze studentami najpierw należy wykonać szereg czynności przewidzianych ustawą o podpisie elektronicznym - w tym dokonanych osobiście. Co gorsza, okazuje się, że państwowa uczelnia w ogóle nie ma prawa świadczyć usług certyfikacyjnych - w tym wobec własnych studentów i pracowników - ustawa wymienia wyraźnie kto owe usługi może świadczyć. Uczelnia musiałaby zatrudnić zewnętrzną firmę. Wszystko to podnosi koszty i stawia pod znakiem zapytania sensowność całej operacji.