Inwestycje i środowisko

Konflikt o lokalizację obwodnicy Augustowa w dolinie Rospudy .Na dobrą sprawę pokazał ,że niemożliwa jest racjonalna bez emocji i epitetów debata między ekologami i inwestorami. Każda ze stron okopała się na swoich pozycjach zapominając ,że często prawda leży po środku i jak to powiedział nowy Premier nikt nam nie będzie wmawiał ,że białe jest białe a czarne jest czarne. Popatrzmy więc bez emocji jak to widzą inwestorzy .Pierwsza od lat wspólna inicjatywa drogowców i środowiska kolejowego Kongres Transportu Polskiego poświęcony procesom inwestycyjnym za nami .Kongres Drogowy i Forum Kolejowe RBF w Białej Księdze procesów inwestycyjnych na polskich drogach i liniach kolejowych wskazały na trzy podstawowe pozafinansowe bariery w przygotowaniu i realizacji inwestycji liniowych :wymogi środowiskowe ,zamówienia publiczne i zagospodarowanie przestrzenne .Zebrane w środowisku uwagi i postulaty pozwoliły na opisanie głównych problemów i propozycje zmian ustawowych. Ze środowiska inwestorów płyną wręcz błagania o pilne zweryfikowanie procedur ,zmiany prawne i skuteczną jego egzekucję i interpretację .Szczególnie złożona jest sytuacja w zakresie wymogów ochrony środowiska. Inwestorzy mówią wprost – w Unii zbudowano system transportowy a dopiero późnej rozbudowano prawne formy ochrony i rewitalizacji zasobów przyrodniczych u nas środowiskowe priorytety powstrzymują albo wręcz stopują procesy inwestycyjne .Oczywiście nikt nie mówi o tym aby budować wszędzie i z każdym przyrodniczym kosztem drogi autostrady czy linie kolejowe ale żeby zachować po prostu zdrowy rozsądek i znaleźć mądry kompromis .Cieszyć musi zrozumienie tych potrzeb wśród pracowników służb ochrony środowiska czy części ekologicznych organizacji.
W Białej Księdze opisaliśmy problemy związane z ochroną środowiska i propozycje zmian.

Problem 1 .Kwalifikacja przedsięwzięć do postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko

Zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zm.) sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (i uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach) wymagają:
1. planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko,
2. planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek jest ustalony na podstawie postanowienia właściwego organu (wójta, burmistrza, prezydenta miasta),
3. planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, dla których obowiązek jest ustalony na podstawie postanowienia właściwego organu (wójta, burmistrza, prezydenta miasta).
Kwalifikację przedsięwzięć do poszczególnych grup precyzuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573), zmienione rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 maja 2005 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 92, poz. 769).
W myśl ww. rozporządzeń autostrady, drogi ekspresowe oraz inne drogi krajowe o długości nie mniejszej niż 10 km zalicza się do kategorii przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest obligatoryjne (tzw. grupa I). Przedsięwzięcia polegające na budowie dróg krajowych o długości poniżej 10 km zaliczone są do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko jest określany przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (tzw. grupa II).
Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć zaliczonych do grupy I wydaje wojewoda, a dla przedsięwzięć z grupy II – wójt, burmistrz, prezydent miasta. Przepisy w tym zakresie wydają się być jasne, jak jednak wskazuje doświadczenie, są one różnie rozumiane w poszczególnych województwach.
W niektórych województwach wojewodowie stoją na stanowisku, iż wszystkie drogi krajowe zaliczone są do grupy I (decyzje wydawane przez wojewodów) – ponieważ każda droga krajowa (jako całość) jest dłuższa niż 10 km. Tymczasem ustawa – Prawo ochrony środowiska stanowi, że decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach wydawane są dla poszczególnych przedsięwzięć, a nie dla całości obiektów i to do kwalifikacji istotna jest długość przedsięwzięcia (odcinka przewidzianego do budowy / przebudowy).


Problem 2
Terminy uzgadniania i wydawania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych



Ustawa Prawo ochrony środowiska nie określiła terminów wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz związanych z nią opinii i postanowień. Teoretycznie mają więc do tych spraw zastosowanie przepisy KPA. W praktyce jednak okazuje się, że terminy się bardzo wydłużają.



Problem 3.Wymagania uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed dokonaniem zgłoszenia w trybie ustawy – Prawo budowlane

Zgodnie z art. 46 ust. 4a wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje także przed dokonaniem zgłoszenia budowy lub wykonywania robót budowlanych oraz zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części – na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
Wymóg uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed dokonaniem każdego zgłoszenia robót jest wymogiem przesadzonym. Z drugiej jednak strony, ze względu na wymogi Komisji Europejskiej (w przypadku finansowania z funduszy unijnych) wskazane jest pozostawienie możliwości uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach również w przypadku zgłoszeń.

Ponadto zapis ten powoduje pewne implikacje w związku z zapisem art. 50 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.). Niektóre Urzędu Wojewódzkie opierając się na zapisie przytoczonego artykułu żądają przedstawienia decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego dla przedsięwzięć, które są realizowane na zgłoszenie.
Zgodnie z art. 50 decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego nie wymagają roboty budowlane polegające na remoncie, montażu lub przebudowie, jeżeli nie powodują zmiany sposobu zagospodarowania terenu i użytkowania obiektu budowlanego oraz nie zmieniają jego formy architektonicznej, a także nie są zaliczone do przedsięwzięć wymagających przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska, albo niewymagające pozwolenia na budowę.
Zgodnie z art. 46 ust. 4a znowelizowanej ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) przed dokonaniem zgłoszenia w trybie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z późn. zm.) wydawana jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, poprzedzona postępowaniem w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.

Problem 4.
Relacje pomiędzy decyzjami administracyjnymi wydawanymi w toku postępowania lokalizacyjnego

Zgodnie z art. 56 ust. 9 decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wiąże organ wydający decyzję o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej i pozwolenia na budowę. Z drugiej strony nie ma żadnego zapisu mówiącego, że decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej, decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, czy decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wiążą organ wydający decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach.
W wielu przypadkach wystąpi sytuacja, gdy decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wydawana będzie przed decyzją o pozwoleniu na budowę, jednak już po uzyskaniu decyzji o ustaleniu lokalizacji.
Jednocześnie art. 55 mówi, że jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wynika zasadność realizacji przedsięwzięcia w wariancie innym niż proponowany, organ administracji, za zgodą wnioskodawcy, wskazuje w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wariant dopuszczony do realizacji.
Zapisy te powodują, iż możliwa jest sytuacja, w której dla danego przedsięwzięcia wydane będą: decyzja o ustaleniu lokalizacji i decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, które będą ze sobą sprzeczne, a obie będą wiążące dla organu wydającego decyzję o pozwoleniu na budowę.
Problem 5.Zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko

Ustawa – Prawo ochrony środowiska w art. 52 określiła zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko, nie różnicując go w zależności od rodzaju inwestycji (budowa / przebudowa). Skutkuje to wymaganiem przez organy ochrony środowiska przedstawiania i analizowania alternatywnych wariantów przebiegu danej inwestycji również w przypadku przebudów.

Problem 6.
System obszarów chronionych Natura 2000

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 ze zm.), a następnie ustawa – Prawo ochrony środowiska nałożyły na inwestora nowe obowiązki dotyczące ocen oddziaływania na obszary Natura 2000.
W związku z faktem, że organy ochrony środowiska nie posiadają informacji na temat tych obszarów (obecnie dostępne są mapy w skali 1:50 000), nie ma również żadnych ogólnie dostępnych danych na ich temat, a te które można pozyskać są nieaktualne. Co więcej, inwestor zobowiązany jest do wykonania inwentaryzacji przyrodniczej gatunków i siedlisk, dla których ochrony został wyznaczony dany obszar. Zadania tego nie ułatwia zupełny brak informacji na temat przebiegu granic obszarów Natura 2000.
Dodatkowym utrudnieniem jest nałożenie obowiązku chronienia obszarów Natura 2000 z tzw. Shadow List, o których częściowo brak jest jakichkolwiek informacji (poza nazwami). Orientację utrudnia fakt udzielania sprzecznych informacji przez Departament Ochrony Przyrody Ministerstwa Środowiska.

Problem 7
Ochrona potencjalnych obszarów Natura 2000

Zgodnie z zapisami ustawy o ochronie przyrody na obszarach Natura 2000 zabrania się podejmowania działań mogących w istotny sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i zwierząt, a także w istotny sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczonych ten obszar (art. 33). Jednak, jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, wojewoda może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na ten obszar, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci Natura 2000 (art. 34).
Przytoczone powyżej zapisy dotyczą jednak tylko obszarów oficjalnie wyznaczonych oraz potencjalnych tzw. obszarów „siedliskowych” (wyznaczonych na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory), gdyż zapis art. 34 ustawy o ochronie przyrody jest odzwierciedleniem zapisów tej dyrektywy.
Natomiast w przypadku potencjalnych tzw. obszarów „ptasich” (wyznaczonych na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) przepisów tych stosować nie można, gdyż obszary te, zgodnie z zaleceniami przywołanej dyrektywy, podlegają bezwzględnej ochronie – przez co należy rozumieć całkowity zakaz ingerencji w obszar.
Kolizja z potencjalnym obszarem „ptasim” oznacza zatem brak możliwości realizacji inwestycji. Problem ten jest nierozwiązywalny w przypadku przebudów lub inwestycji bardzo zaawansowanych .


Problem 8
Decyzje zezwalające na inwestycje w obszarach Natura 2000

W porządku prawnym obowiązującym do dnia 28 lipca 2005 r. o zgodzie na realizację przedsięwzięcia w obszarach Natura 2000 decydował wojewoda, wydając zezwolenia:
1. w trybie art. 33 ustawy o ochronie przyrody w przypadku, gdy przedsięwzięcie nie zostało zaliczone do mogących znacząco oddziaływać na obszar,
2. w trybie art. 34 ww. ustawy w przypadku, gdy przedsięwzięcie zaliczone zostało do mogących znacząco oddziaływać, ze względu na nadrzędny interes społeczny.
Nowelizacja ustawy – Prawo ochrony środowiska zmieniła ten system wykreślając zezwolenia z art. 33 oraz zastępując zezwolenia z art. 34 decyzjami o środowiskowych uwarunkowaniach. Zobowiązywała inwestora do uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla wszystkich inwestycji, dla których przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej wydane były decyzje lokalizacyjne / pozwolenia na budowę.
Pomimo że decyzja ta zastąpiła zezwolenia wydawane na podstawie art. 34, posiadanie takiego zezwolenia nie zwalniało z obowiązku uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Dodatkowym aspektem był fakt, że nowelizacja nie przewidziała przepisów przejściowych dla procedury wydawania ww. zezwoleń, co oznaczało konieczność umorzenia wszelkich postępowań z dniem 28 lipca 2005 r. Niestety wojewodowie po tym dniu nadal wydawali decyzje – bez podstawy prawnej.




Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.