Bezpieczeństwo transportu drogowego w aspekcie ilościowo-jakościowym paliw płynnych w cysternach

Logistyka wtórna paliw płynnych to przede wszystkim transport drogowy wykorzystujący cysterny drogowe (do max. 40 DMC) oraz autocysterny. W najprostszym ujęciu, łańcuch logistyki wtórnej paliw płynnych to ogniwa składające się z rafinerii/terminali załadunkowych, transport własny lub firmy transportowe jako outsourcing usługi transportu, odbiorca/klient. Najsłabszym ogniwem, mającym wpływ na poziom bezpieczeństwa w ujęciu jakościowo ilościowym, jest sam transport drogowy w cysternach/autocysternach. W artykule celowo pominięto uwarunkowania dotyczące ubytków naturalnych niezawinionych, gdyż regulują to odrębne rozporządzenia.

Przedmiotem badań tych uwarunkowań jest transport drogowy, który realizuje przewóz paliw płynnych w układzie już wcześniej wspomnianym, do odbiorców z różnego sektora. Produkty dostarczane są do stacji poszczególnych koncernów, stacji prywatnych, stacji paliw przymarketowych (na przykład stacje zlokalizowane przy Auchan czy Tesco), odbiorców hurtowych, indywidualnych, nie będących stacjami paliw, mającymi zbiorniki produktowe podziemne i naziemne (rysunek 1). Najistotniejszymi uwarunkowaniami - czynnikami mającymi wpływ na bezpieczeństwo jakości i ilości przewożonego produktu - są:

• różnorodność wykorzystywanych środków transportowych,
• sposób załadunku: cysterny z załadunkiem oddolnym (zwanym hermetycznym), z załadunkiem odgórnym,
• sposób rozładunku: cysterny z rozładunkiem grawitacyjnym, z układem pompowym, z układem pomiarowym,
• struktura udziału przewożonego ładunku,
• czynnik ludzki - poziom wyszkolenia personelu, a w szczególności kierowcy i ich świadomość zagrożeń oraz wpływ własnej, prawidłowej pracy na poziom osiąganego bezpieczeństwa produktów, które przewożą,
• procedury jako istotne narzędzie łączące wszystkie ogniwa uczestniczące w opisywanym łańcuchu logistyki przewozu paliw płynnych.

Czynnik określony jako struktura przewożonego ładunku oznacza w tym przypadku rodzaj ładowanych produktów podczas załadunków. Wspominając wcześniej o transporcie paliw płynnych miano na uwadze załadunki/rozładunki traktowane jako stosunek ilości rodzajów załadowanego produktu podczas jednego napełniania (rysunek 2.). Dla przykładu, podczas jednego załadunku cysterna wielokomorowa może zostać napełniona:

• wyłącznie jednym produktem (na przykład tylko olej napędowy lub tylko benzyna bezołowiowa),
• wieloma produktami z tej samej grupy (olej napędowy i oleje wzbogacone, na przykład ON Dynamic, Diesel Extra, ON Ultimate),
• wieloma produktami z różnych grup (olej/oleje wzbogacone i benzyny bezołowiowe/benzyny bezołowiowe wzbogacone).

Dane zawarte na rysunku 2 przedstawiają strukturę w układzie załadunków jako sumę wszystkich załadunków (oleje napędowe z benzynami) w poszczególnych miesiącach w stosunku do sumy załadunków wyłącznie z jednym produktem (w tym badaniu wzięto pod uwagę załadunki z olejem napędowym). Wyniki dotyczą załadunków dla jednego badanego odbiorcy, który korzystał z całej sieci terminali paliwowych w Polsce w okresie całego roku 2010. Celowym stało się pokazanie danych, których struktura załadunków jest taka sama (suma wszystkich produktów ładowanych jednocześnie w korelacji do załadunków wyłącznie z olejem napędowym), z tą jednak różnicą, że badany był jeden terminal niezależny, z którego załadunki realizowane były przez wszystkich odbiorców (transport obsługujący stacje koncernowe, stacje zrzeszone, stacje przymarketowe, odbiorcy hurtowi i indywidualni z własnym transportem).
Analizując te wyniki łatwo zauważyć, że badanie pierwszego kryterium to stosunek udziałów załadunków ON do załadunków z co najmniej dwoma różnymi produktami; to układ 49% A1 do 51% B1, pamiętając o wyłączeniu zakresu dla pozycji styczeń" /średnia" - wartości te stanowią wynik odpowiednio 31%" do 69%". Różnice łatwo zauważalne dla badanych dwóch kryteriów pozwalają postawić tezę, że załadunki z większą ilością różnych gatunków ładowanych produktów stwarzają większe prawdopodobieństwo zmniejszenia poziomu bezpieczeństwa jakościowego przewożonego produktu.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 2/2011.