Zastosowanie rachunku kosztów działań w analizie rentowności kanałów dystrybucji na przykładzie drukarni

Organizacje te stosują bardzo uproszczone systemy rachunku kosztów, rentowność analizują jedynie na poziomie całej firmy, względnie na poziomie głównych działalności. Analizę produktów i klientów ograniczają zazwyczaj do ustalenia struktury przychodów ze sprzedaży. Menedżerowie zarządzający tymi organizacjami nie wiedzą zatem, które produkty (lub ich grupy), a także którzy klienci (lub ich grupy), kanały dystrybucji lub rynki przynoszą im zyski, a które generują straty. Brak takich informacji uniemożliwia im podejmowanie właściwych decyzji dotyczących np. polityki cenowej czy wyboru kanałów dystrybucji.
Jednej z przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać w braku upowszechnienia, wśród menedżerów zarządzających przedsiębiorstwami z sektora MŚP, wiedzy na temat nowoczesnych metod zarządzania kosztami i rentownością oraz braku opisów konkretnych wdrożeń rachunku ABC. Autorzy niniejszego artykułu podzielają zdanie Wnuk-Pela, który wyraża opinię, iż studium przypadku stanowi najlepszą metodę do analizy sposobów implementacji i funkcjonowania rachunku kosztów działań w praktyce.
W artykule przedstawiono wyniki badania - studium przypadku - przeprowadzonego w przedsiębiorstwie z branży drukarskiej. Jego celem było opracowanie modelu rachunku kosztów działań, służącego do kalkulacji kosztów produktów i klientów oraz sporządzenie rachunku marż pokrycia wykorzystującego wyniki tych kalkulacji, który umożliwiłby ocenę rentowności kanałów dystrybucji. Do budowy modelu i przeprowadzenia kalkulacji kosztów, według koncepcji rachunku kosztów działań, zastosowano oprogramowanie ABC Explorer w wersji 3.9, zainstalowane w laboratorium Systemów Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Regionalnego Centrum Innowacyjności Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy.
Realizując badanie przeprowadzono wywiad z właścicielem, zanalizowano dokumentację przedsiębiorstwa, w szczególności zapoznano się ze strukturą organizacyjną, katalogiem usług i cenami usług, zestawieniem środków trwałych, księgową ewidencją kosztów i przychodów, a także kartoteką klientów. Zastosowano też metodę obserwacji, która umożliwiła zidentyfikowanie realizowanych w przedsiębiorstwie procesów i działań.

Krótka charakterystyka kanałów dystrybucji drukarni
Badane przedsiębiorstwo funkcjonuje w branży poligraficznej od ponad 30 lat, zatrudnia obecnie 21 osób i oferuje swoim klientom kompleksową obsługę, której jakość zapewnia wdrożony kilka lat temu System Zarządzania Jakością (ISO 9001). Drukarnia świadczy usługi druku czasopism, książek, kalendarzy biurkowych i planszowych, katalogów szytych, notesów, podkładów na biurko, teczek ofertowych oraz ulotek. Drukarnia ma podpisane długoterminowe umowy z kilkunastoma klientami, których można zaliczyć do jednej z czterech grup: wydawnictwa, instytucje publiczne, księgarnie oraz hurtownie. Realizuje też jednorazowe zamówienia składane przez różnych klientów, należących do grupy określanej jako Pozostali klienci. Każda z wymienionych grup odbiorców stanowi odrębny kanał dystrybucji, charakteryzujący się odmiennymi cechami, takimi jak: zamawiane produkty, wielkość i częstotliwość składanych zamówień, częstotliwość fakturowania, sposób realizacji dostawy i ponoszone koszty transportu. I tak:

- Instytucje publiczne, do których zaliczamy sądy i uczelnię wyższą, zamawiają stosunkowo niewiele produktów na własne potrzeby. Zamówienia składane są nieregularnie, a faktury wystawiane są dla każdego zamówienia. Podmioty te zamawiają kalendarze biurkowe, kalendarze planszowe, książki, notesy, podkłady na biurko oraz ulotki. Dostarczenie towarów odbywa się za pomocą firmy przewozowej, a koszty przesyłki pokrywają wymienione wyżej instytucje.
- Księgarnie składają stosunkowo duże zamówienia raz w miesiącu, a faktury również wystawiane są raz w miesiącu. Zamawiają kalendarze, notesy, podkłady na biurko i teczki ofertowe. Księgarnie odbierają z drukarni zamówiony towar, korzystając z firmy kurierskiej i ponosząc koszty transportu.
- Hurtownie składają największe (ilościowo i wartościowo) zamówienia cztery razy w miesiącu, a faktury są wystawiane raz w miesiącu. Zamawiają wszystkie produkty za wyjątkiem czasopism, książek i ulotek. Zawarte umowy zapewniają dowóz produktów przez drukarnię, bez ponoszenia dodatkowych kosztów przez odbiorców.
- Wydawnictwa składają kilka razy w miesiącu duże zamówienia na druk czasopism, książek i katalogów szytych. Jedno z wydawnictw zleca drukowanie tygodnika. Nie składa ono zamówień, ponieważ realizacja usługi druku wynika z długoterminowej umowy. Za usługę drukarnia wystawia jedną fakturę w miesiącu. Drugie wydawnictwo zamawia druk książek i katalogów. Do każdego zamówienia jest wystawiana faktura. Koszty transportu do tej grupy odbiorców ponosi drukarnia.
- Pozostali klienci stanowią niejednorodny kanał dystrybucji. Składają zamówienia na wszystkie oferowane usługi druku.

W przypadku niewielkich zamówień koszty transportu ponosi klient. Przesyłka dostarczana jest przez firmę kurierską, względnie klient samodzielnie odbiera przygotowane przez drukarnię produkty. W przypadku większych zamówień dowóz produktów do odbiorcy zapewnia drukarnia.

Artykuł zawiera 27450 znaków.

Źródło: Czasopismo Logistyka