Teoretyczne i praktyczne wyzwania oceny stopnia integracji wertykalnej w transporcie
- Matczak Maciej
- Kategoria: Transport i spedycja
Integracja przedsiębiorstw realizowana głównie poprzez fuzje i przejęcia (mergers & acquisition) jest jednym ze sposobów budowy przewag konkurencyjnych na rynku. Tego rodzaju działania przyjmują najczęściej charakter połączeń horyzontalnych (integracja na tym samym rynku właściwym) lub wertykalnych, gdzie łączące się przedsiębiorstwa stanowią kolejne ogniwa łańcucha wartości. Oczywiście, zjawiska te występują także wśród przedsiębiorstw transportowych, które integrując się budują kompleksową usługę transportowo-logistyczną. Wyzwaniem teoretycznym, metodologicznym, jak również i praktycznym jest jednak sposób mierzenia efektów integracji pionowej.
Celem artykułu jest więc przedstawienie teoretycznych i praktycznych możliwości monitorowania i oceny poziomu integracji wertykalnej (pionowej). Zagadnienie to rozpatrywane jest w trzech wymiarach: całego sektora, określonego rynku właściwego oraz przedsiębiorstwa transportowego. Krytyczna prezentacja aktualnego dorobku teoretycznego pozwoli na wskazanie podstawowych przesłanek oraz ograniczeń ich stosowania w badaniach dotyczących sektora transportu.
Procesy integracji pionowej przedsiębiorstw
Integracja wertykalna rozumiana jest jako połączenie firm (lub ich części) będących kolejnymi lub poprzedzającymi etapami procesu produkcyjnego/handlowego w efekcie czego następuje uzyskanie kontroli nad podmiotami gospodarczymi, uczestniczącymi w łańcuchu wartości (value chain), bądź sieci (network). W transporcie oznaczać to będzie realizację w ramach jednego przedsiębiorstwa kilku funkcji (np. łączenie przewozów oraz działań spedycyjnych) lub też realizację wielogałęziowego (lub łamanego) procesu transportowego. Co istotne, integracja wertykalna występuje tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwo jest w stanie sprzedać na rynku towar lub usługę, która transferowana jest pomiędzy kolejnymi etapami tworzenia łańcucha wartości (etapami produkcji). Biorąc pod uwagę powyższe, integrację pionową oraz jej badanie w transporcie odnieść można do trzech kluczowych obszarów:
- sektora transportu, gdzie pomiar będzie dotyczyć udziału przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo w działalności całego sektora (jaki jest stopień wykorzystania tej strategii funkcjonowania w sektorze?);
- rynku właściwego, co odnosi się głównie do zakresu integracji pionowej, w ramach funkcjonalnego lub procesowego łańcucha wartości (czy występującą w sektorze koncentrację pionową uznać można za wysoką?);
- przedsiębiorstwa transportowego, co utożsamiać trzeba ze złożonością struktury wewnętrznej danego przedsiębiorstwa w kierunku pionowym (ile obszarów funkcjonalnych lub ile ogniw łańcucha transportowego obejmuje?).
Przedstawiony wyżej podział na trzy obszary nie jest oczywiście jedynym, wykorzystywanym w tego typu analizach. Dla przykładu można wskazać układ stosowany przez T.L. Sporleder'a, który wskazuje na następujące wymiary analizy poziomu integracji wertykalnej: przemysł (industry), segment kanału rynkowego oraz sub-sektor. Niezależnie od przyjętej struktury, podstawowym problemem badawczym jest fakt, iż większość miar stosowanych do oceny stopnia integracji pionowej odnosi się do firm i sektorów zajmujących się produkcją przemysłową. Z tego względu, prezentacja poszczególnych obszarów uwzględniać będzie podatność kolejnych narzędzi pomiaru do zastosowania w obszarze transportu.
Artykuł zawiera 33430 znaków.
Źródło: Czasopismo Logistyka