Planowanie trasy statku. Trasa najkrótsza, najszybsza czy może najlepsza?

   W dzisiejszych czasach mostek nawigacyjny wypełniony jest wieloma urządzaniami elektronicznymi wspomagającymi pracę nawigatora. Urządzenia te są coraz częściej zaliczane do większego systemu, określanego jako zintegrowany mostek nawigacyjny. System ten obejmuje urządzenia określania pozycji jednostki pływającej (systemy radionawigacyjne, satelitarne) i zobrazowania sytuacji (systemy map elektronicznych ECS/ECDIS lub I-ECDIS, radar/ARPA). Zasadniczym celem stawianym zintegrowanemu mostkowi nawigacyjnemu jest ułatwienie nawigatorowi prowadzenia statku poprzez analizę danych oraz interpretację informacji pochodzących z wielu źródeł [7]. Wykorzystując znane techniki fuzji danych możliwe jest prezentowanie wyników wnioskowania na ekranie tylko jednego urządzenia, tzw. MFD (Multi-Functional Display). Dynamiczny rozwój techniki w ostatnich dekadach przynosi coraz to nowe urządzenia na mostek nawigacyjny statku. Z pewnością nadejdzie kiedyś taki czas, kiedy urządzenia elektroniczne będą w stanie w pełni zastąpić funkcjonowanie człowieka podczas realizacji rejsu. Zanim to jednak nastąpi należy opracować wiele metod i algorytmów, które zapewnią przestrzeganie międzynarodowych standardów dotyczących zachowania się obiektów na morzu. W tym artykule skupiono uwagę na elementarnym zagadnieniu, związanym z szeroko rozumianym transportem morskim, a będącym częścią procesu planowania podróży statku.

   1. PLANOWANIE PODRÓŻY STATKU
Jednym z zadań nawigatora pełniącego służbę na statku wchodzących w zakres zagadnień związanych z procesem nawigacji morskiej jest planowanie trasy przejścia statku pomiędzy portem wyjścia a portem celu. Zgodnie z międzynarodowymi konwencjami SOLAS i STCW, kapitan każdej jednostki eksploatowanej w żegludze międzynarodowej, przed wyjściem z portu w morze musi posiadać kompletny plan podróży. Planowanie podróży statku morskiego jest to ciągły proces, w którym realizowany jest kontrolowany cel eksploatacji jednostki, zgodnie z jej przeznaczeniem. W procesie tym przedstawiany jest optymalny, szczegółowy plan nawigacji przy uwzględnieniu wszystkich, dostępnych, aktualnych informacji, mających na względzie aspekty bezpieczeństwa żeglugi oraz efektywność podróży [4]. Celem planowania podróży jest:
- zapobieganie ogólnym zagrożeniom statku oraz powstawaniu nieprzewidzianych, niebezpiecznych sytuacji na trasie rejsu;
- optymalizacja realizacji planu podróży, przy określonych kryteriach i ograniczeniach;
- szczegółowy podział na cykle, ułatwiające procesy planowania i realizacji;
- uzyskanie możliwości rejestracji danych z podróży, w celu analizy porównawczej planu z wynikami.

   Realizacja planu odbywa się etapowo. Struktura podziału realizacji planu obejmuje:
- sformułowanie problemu (cel podróży, rozkład i sposób realizacji);
- analizę problemu (zbiór informacji, selekcja materiałów);
- poszukiwanie różnych możliwości rozwiązania (wariantów rozwiązań dla różnych zakłóceń zewnętrznych itp.);
- decyzję dotyczącą sposobu realizacji planu (metoda opracowania wybranej trasy).

   Zwracając uwagę na powyższe cele, założenia oraz etapy planowania podróży w wielkim uproszczeniu problem wyznaczania trasy przejścia statku jest zadaniem optymalizacyjnym polegającym na wyznaczeniu kolejno po sobie występujących punktów zwrotu. Warunkiem koniecznym podczas planowania podróży jest uwzględnienie szeregu istotnych ograniczeń nawigacyjnych, które to jednak w tym opracowaniu zostały w rozważaniach celowo pominięte.

Artykuł zawiera 11 700 znaków.

Źródło: Czasopismo Logistyka