Przejawy rozwoju koncepcji logistyki i jej miejsce w zarządzaniu przedsiębiorstwem w świetle badań

W poniższych rozważaniach, przejawy dynamicznego rozwoju logistyki oraz możliwości interpretacji istoty i różnych jej aspektów zarządczych zostały zaprezentowane według czterech koncepcji logistyki, odpowiadających kolejnym fazom jej rozwoju:

• koncepcja logistyki jako funkcja transferu towarów i czynności przepływów,
• koncepcja logistyki jako funkcja koordynacji wszystkich przepływowo zorientowanych czynności tworzenia wartości,
• koncepcja logistyki jako przepływowo zorientowane zarządzanie przedsiębiorstwem,
• koncepcja logistyki jako przepływowo zorientowane zarządzanie łańcuchem dostaw i systemem tworzenia wartości.

Założenia kolejnych koncepcji logistyki, różnią się między innymi postrzeganiem i akcentowaniem jej podstawowych funkcji i instrumentów zarządzania. Przejawy ewolucji zakresu funkcji zarządczych przyporządkowywanych logistyce - wskazujące na różne sposoby i możliwości rozwiązywania problemów w sferze przepływów w kolejnych etapach rozwoju logistyki - obejmują realizację czynności transferu lub funkcje zarządzania czynnościami transferu i przepływów, bądź systemy i procesy zarządzania przepływami, czy też logistyczne koncepcje zarządzania przedsiębiorstwem lub zintegrowanymi w sensie logistycznym przedsiębiorstwami (łańcuchami dostaw).

Pierwsza, wyodrębniona w sposób umowny koncepcja logistyki, odpowiadająca początkowej fazie rozwoju logistyki, określa logistykę jako funkcjonalnie wyspecjalizowane czynności transformacji towarów oraz nową funkcję związaną z określonymi korzyściami w zakresie efektywności w sferze przepływów. W wielu definicjach z lat 60. i 70. XX wieku przypisuje się logistyce funkcje w obszarze integrowania, planowania, organizowania i kontroli czynności transformacji towarów. W praktyce znajdowało to wyraz w traktowaniu logistyki jako funkcji przedsiębiorstwa, której zadaniem było przede wszystkim zabezpieczenie odpowiedniej dyspozycyjności materiałów i towarów w sposób zgodny z potrzebami i oczekiwaniami nabywców.
Druga koncepcja logistyki różni się od pierwszej silniejszym zaakcentowaniem koordynacyjnych funkcji w procesie tworzenia wartości w sferze przepływów towarów. W tym znaczeniu logistyka może być rozumiana jako "wiedza o koordynacji i integracji funkcji" przedsiębiorstwa w sferze przepływów, której istotnym celem jest kształtowanie poszczególnych czynności w całość (system), z punktem ciężkości na optymalizację całkowitych kosztów w tych przepływach i realizację odpowiedniego poziomu oraz struktury obsługi klientów. Istotną właściwością logistyki w rozumieniu tej koncepcji jest założenie, że wspomniane zadania koordynacji urealniają się poprzez czynności zarządcze.
W przypadku trzeciej koncepcji logistyki, określanej jako "subdyscyplina nauki o zarządzaniu", chodzi natomiast o funkcje zarządzania, których obiektem kształtowania są zarówno podsystemy realizacji w sferze przepływów jak i podsystemy zarządzania przedsiębiorstwem. Te cechy całościowej orientacji zarządczej z tendencjami i zdolnościami integracyjnymi i koordynacyjnymi logistyki stanowią o nowym pojmowaniu logistyki w sensie zorientowanej na procesy koncepcji zarządzania przedsiębiorstwem. Przy wyodrębnieniu i interpretacji omawianej koncepcji logistyki podkreśla się fakt coraz szerszego wykorzystania orientacji logistycznej w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Logistyczne podejście uwzględnia się przy identyfikacji, analizie i rozwiązywaniu problemów w całej strukturze przedsiębiorstwa na wszystkich poziomach zarządzania, co przyspiesza i wzmacnia proces kształtowania oraz utrwalania się świadomości o istocie współczesnej logistyki jako koncepcji zarządzania przepływami towarów i przedsiębiorstwem.

W ramach przytoczonych koncepcji ujawnia się zróżnicowane podejście do zagadnienia zarządzania logistycznego, które znajduje swój zintegrowany wyraz w dynamicznie rozwijającej się koncepcji zarządzania łańcuchem dostaw (Supply Chain Management - SCM), a której głównym zadaniem jest optymalne kształtowanie procesów przepływów wzdłuż całego łańcucha dostaw. Koncepcję SCM można traktować jako najbardziej współcześnie zaawansowaną fazę rozwoju i integracji logistyki, określaną jako nową jej formę (czwartą koncepcję logistyki). Jej nową jakość odzwierciedla międzyorganizacyjna perspektywa i integracja przepływów towarów i informacji oraz zintegrowane podejście zarządcze i procesowe. Koncepcję tę cechuje podejście i orientacja na zintegrowane zarządzanie relacji w sferze przepływów oraz orientacja na integrację i kooperację procesów tworzenia wartości i uczestników łańcucha.

Przyjęty w rozważaniach, rosnący poziom i zakres integracji zarządzania procesem i etapami tworzenia wartości w sferze przepływów i łańcuchów logistycznych jako podstawa wyodrębnienia i oceny kolejnych faz rozwoju i koncepcji logistyki, stanowi w ostatnim czasie wiodące kryterium koncypowania szczegółowych modeli rozwoju/ewolucji logistyki/SCM, opracowywanych także w ramach badań empirycznych lub ocen eksperckich.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 6/2011.